Prof. Tomasz Jasiński – 16 lat w Bibliotece Kórnickiej (13.07.2007-14.07.2023)

14 lipca 2023 r. przypada ostatni dzień pacy prof. Tomasza Jasińskiego w PAN Bibliotece Kórnickiej, którą zarządzał jako dyrektor przez ostatnie 16 lat.

Uroczyste pożegnanie Pana Profesora odbyło się 26 czerwca 2023 r. w Sali Czerwonej Pałacu Działyńskich w Poznaniu. W spotkaniu wzięło udział blisko 200 osób, reprezentujących wszystkie środowiska, instytucje i urzędy, z którymi współpracował. Uroczystość zorganizowali pracownicy Biblioteki Kórnickiej.

Zgodnie z przygotowanym programem, Pana Profesora żegnali w krótkich przemówieniach (podane wg kolejności wystąpień): prof. dr hab. Józef Dobosz (przewodniczący Rady Naukowej BK PAN), Katarzyna Woźniak (zastępca dyrektora PAN Biblioteki Kórnickiej), Jego Ekscelencja Ksiądz Arcybiskup Stanisław Gądecki Metropolita Poznański, prof. dr hab. Marek Świtoński (Prezes Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu), Jan Grabkowski (Starosta Poznański), Jędrzej Solarski (Zastępca Prezydenta Miasta Poznania), Przemysław Pacholski (Burmistrz Miasta i Gminy Kórnika), dr Dariusz Grzybek (Prezes Fundacji Zakłady Kórnickie), prof. Stanisław Mikołajczak (przyjaciel prof. Tomasza Jasińskiego) oraz pani Maria Zawadzka, pan Bartłomiej Wróblewski, pan Grzegorz Pytlakowski.

Nie obyło się bez przemówienia Pana prof. Tomasza Jasińskiego, który ze wzruszeniem dziękował licznym gościom i wspominał lata spędzone w Bibliotece Kórnickiej.

Spotkanie uświetnił koncert, na którym usłyszano Pieśni Truwerów Tadeusza Bairda w wykonaniu Zuzanny Czachor (flet), Katarzyny Drzewickiej (flet), Doroty Hajzer (wiolonczela) i Tomasza Raczkiewicza (kontratenor).

A po koncercie były długie osobiste pożegnania, życzenia, rozmowy…

Tak w krótkim opisie wyglądała uroczystość.

Damy radę! To hasło najlepiej obrazuje 16 lat, które profesor Tomasz Jasiński spędził w Bibliotece Kórnickiej, która pomimo niełatwej sytuacji finansowej wspaniale się rozwijała. Swoje zadania realizował w oparciu o statut nadany bibliotece decyzją Nr 74 Prezesa Polskiej Akademii Nauk z 29 grudnia 2011 r. Zgodnie z § 6 statutu, do zakresu działania biblioteki należy w szczególności:

• prowadzenie księgozbioru i innych zbiorów naukowych, dotyczących historii i kultury polskiej oraz współczesnego i dawnego piśmiennictwa polskiego z kraju i zagranicy;
• prowadzenie prac bibliograficzno-dokumentacyjnych i informacyjnych;
• prowadzenie prac badawczych stosownie do profilu i tradycji Biblioteki;
• prowadzenie działalności kulturalno-oświatowej i muzealnej;
• sprawowanie merytorycznej opieki nad bibliotekami placówek naukowych Akademii pozostających w zasięgu terenowego działania Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu;
• wspieranie i organizowanie rozwoju bibliotek cyfrowych zwłaszcza Wielkopolskiej Biblioteki cyfrowej;
• zarządzenie powierzonymi przez Akademię majątkiem, w tym nieruchomościami.

W 16-letniej kadencji prof. Jasińskiego najwięcej czasu zajęły zadania związane z nieruchomościami. Biblioteka Kórnicka ma w swym zarządzie 20 budynków, w tym 5 zabytkowych z Zamkiem Kórnickim i Pałacem Działyńskich w Poznaniu na czele. Wszystkie budynki, w momencie przejmowania przez prof. Jasińskiego kierownictwa nad biblioteką, wymagały interwencji, prac remontowych, a czasem działań ratunkowych.

Biblioteka Kórnicka jest pomocniczą jednostką naukową Polskiej Akademii Nauk bez osobowości prawnej. Sytuacja prawna uniemożliwia (nadal) bibliotece korzystanie ze środków unijnych. Liczne remonty i inwestycje w budynkach zrealizowane zostały dzięki dotacjom pozyskanym przez prof. T. Jasińskiego z Polskiej Akademii Nauk, Powiatu Poznańskiego, Gminy Kórnik oraz z Fundacji „Zakłady Kórnickie”; mniejsze prace wykonywane były ze środków własnych biblioteki. W sumie Biblioteka Kórnicka w ciągu ostatnich 16 lat wydała na remonty i inwestycje ponad 24 mln zł.

Pan Profesor jak anegdotę lubił wspominać swoje wyobrażenie o byciu dyrektorem Biblioteki Kórnickiej. Jako wybitny mediewista cieszył się, że nie tylko będzie mógł zarządzać jedną z najlepszych bibliotek w Polsce, ale będzie też swój czas w zamku spędzał zwłaszcza na badaniu rękopisów. Wyobrażał sobie miłe chwile przy biurku w zamkowym gabinecie i magazynierów przynoszących mu coraz to nowe materiały źródłowe. Szybko okazało się, że to nie realne. W zamku pojawił się ówczesny zastępca dyrektora pan Tadeusz Chwalny z długą listą rzeczy pilnych, wymagających natychmiastowych działań, bo „most się walił, dach przeciekał, okna nieszczelne”. I tak się zaczęła budowlano-remontowa historia Pana Profesora w Kórniku.

Najważniejsze remonty i inwestycje zrealizowane w Bibliotece Kórnickiej w latach 2007–2023.

Główną siedzibą biblioteki jest Zamek Kórnicki, który należy do najcenniejszych polskich zabytków. Wpisany do rejestru zabytków jeszcze w 1930 r. (2422/A z 12.03.1930), w 2011 r. został uznany za Pomnik Historii Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 czerwca 2011 r. Nie dziwi więc, że najwięcej prac remontowych zrealizowano właśnie w tym obiekcie, np.:

• remont mostu w latach 2009-2011;
• remont dachu i fosy w 2011 r.;
• nowe instalacje i poprawa bezpieczeństwa Zamku Kórnickiego, 2011-2016;
• renowacja zabytkowych podłóg, 2012;
• renowacja elewacji oraz rewaloryzacja i konserwacja stolarki okiennej w latach 2012-2020;
• remont przyziemi w latach 2012-2013, 2018-2023.

Drugą siedzibą Biblioteki Kórnickiej jest poznański Pałac Działyńskich, znajdujący się również na liście obiektów zabytkowych. Pałac powstał w latach 1773-1776. Wielokrotnie remontowany i przebudowywany, doszczętnie spłonął podczas walk w 1945 r. Odbudowano go w latach 1953-1957. Obecnie w pałacu ulokowany jest oddział Biblioteki Kórnickiej; znajdują się tu czytelnia i pracownie biblioteczne, a w słynnej Sali Czerwonej organizowane są spotkania, odczyty i koncerty. W murach pałacu znalazły swe miejsce także inne jednostki Polskiej Akademii Nauk jak np. Poznański Oddział PAN oraz Instytut Slawistyki PAN. W czasie 16-letniej kadencji prof. Tomasza Jasińskiego przeprowadzono szereg prac, mających na celu przywrócenie godnego wyglądu, jednemu z najpiękniejszych budynków na Starym Rynku w Poznaniu; wykonano m.in. następujące prace:

• remont elewacji w l. 2007-2010;
• remont dachu, 2014;
• remont podłóg i drzwi w wybranych salach pałacu, 2016;
• termomodernizacja Zamku Kórnickiego i Pałacu Działyńskich w latach 2015-2016;
• przebudowa pomieszczeń w Pałacu Działyńskich w latach 2015-2018 na potrzeby Oddziału PAN w Poznaniu i innych jednostek PAN;
• budowa windy; 2019-2020;
• renowacja ogrodzenia (muru) ogrodu przy pałacu;
• przebudowa pomieszczeń pałacu na magazyny książek 2020-2022.

W czasie 16 lat zarządzania biblioteką przez prof. Tomasza Jasińskiego, wykonano również szereg mniejszych prac remontowych w zamku i w pałacu oraz w pozostałych budynkach znajdujących się pod opieką Biblioteki Kórnickiej, jak np. przebudowa w 2015 r. kotłowni znajdującej się przy magazynie książek (ul. Zamkowa 8 w Kórniku), czy remont (wzmocnienie) fundamentu i wewnętrznej ściany konstrukcyjnej w budynku oficyny zamkowej – „Australia” w roku 2020. Wszystkie prace remontowe i inwestycyjne odbywały pod nadzorem konserwatorów – Powiatowego (dot. Kórnika) i Miejskiego (dot. Pałacu Działyńskich w Poznaniu).

Biblioteka

Kadencja profesora Tomasza Jasińskiego to nie tylko remonty. Bardzo wiele uwagi poświęcał podstawowym zadaniom biblioteki, czyli gromadzeniu, opracowywaniu i udostępnianiu zbiorów oraz działalności wydawniczej. Księgozbiór Biblioteki Kórnickiej, który obecnie liczy 494 131 opracowanych j.inw., wzrósł w ciągu 16 lat o blisko 60 tys. pozycji (w r. 2007 opracowanych było 434 640 j.inw.). Mimo skromnego budżetu, jaki biblioteka mogła przeznaczać każdego roku na zakupy zbiorów, księgozbiór dynamicznie się powiększał, dzięki intensywnie pozyskiwanym z inicjatywy Pana Profesora spuściznom, darom i dodatkowym środkom w postaci dotacji celowych (z PAN i z Fundacji Zakłady Kórnickie). Dzięki tym zabiegom w zbiorach Biblioteki znalazły się m.in. księgozbiór Prezydenta RP na uchodźstwie Kazimierza Sabbata zakupiony do zbiorów BK w 2021 r.; księgozbiór profesora Bronisława Baczko z Genewy; dar Joanny i Jana Kulmów ze Stargardu Szczecińskiego – kolekcja 395 listów Kazimiery Iłłakowiczówny do Joanny Kulmowej z lat 1957-1982; spuścizna prof. Jerzego Ślizińskiego z Milanówka (łącznie 6 271 akc.). Liczne pozycje w księgozbiorze BK to dary samego profesora Tomasza Jasińskiego.

Ważne miejsce w działalności prof. T. Jasińskiego, zajmowała także dbałość o działalność wydawniczą Biblioteki Kórnickiej. Szczególną troską otaczał Pan Profesor „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej”, który z jego inicjatywy od 2013 r. stał się rocznikiem, a od 2016 r. jest pismem punktowanym.

Największym projektem był zrealizowany w latach 2016-2019 w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa projekt pt.: Cyfrowe udostępnianie zasobów Polskiej Akademii Nauk – Biblioteki Kórnickiej. W czasie realizacji projektu dokonano opracowania, konserwacji i digitalizacji tysięcy obiektów bibliotecznych i muzealnych. Efektem końcowym projektu stała się Platforma Cyfrowa Biblioteki Kórnickiej https://platforma.bk.pan.pl. Głównym koordynatorem projektu była dr A. Losik-Sidorska. Projekt zakończyła konferencja Skarby Biblioteki Kórnickiej Od prywatnego księgozbioru do Platformy Cyfrowej, zorganizowana w Sali Czerwonej Pałacu Działyńskich.

Konferencje, spotkania, sesje naukowe, odczyty, koncerty, wystawy organizowane we wnętrzach Pałacu Działyńskich i Zamku Kórnickiego, to kolejna forma aktywności prof. Jasińskiego. Szczególnie cenił sobie tradycyjne spotkania w ramach tzw. Czwartków Literackich, których niejednokrotnie był gospodarzem. Prof. Jasiński inicjował i prowadził liczne sesje naukowe, zwłaszcza poświęcone zabytkom kórnickim jak i ważnym wydarzeniom historycznym. Kilka przykładów: sesja poświęcona obrazowi Zwiastowanie NMP (2014,); sesja poświęcona rękopisowi Pandekta Justiniana (2016); obchody 190.rocznicy powstania Biblioteki Kórnickiej (2016), wystawa „Przez Wielkopolskę do Paryża” (2013); wystawa „Tureckie fascynacje Działyńskich i Zamoyskich” (2014); cyklicznie organizowane Krakowskie Salony Anny Dymnej; Kórnickie Dni Nauki. W murach Zamku i Pałacu realizowano liczne warsztaty i zajęcia biblioteczne. Przyjmowano także znamienitych gości, których niejednokrotnie Pan Profesor osobiście oprowadzał po wnętrzach. W siedzibach Biblioteki Kórnickiej prof. Jasiński przyjmował m.in. Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego (2012), panią Hanną Suchocką (2013), dr Magdalenę Gawin, generalnego konserwatora zabytków (2016) czy ministrów do spraw europejskich Trójkąta Weimarskiego z udziałem Ukrainy (12 maja 2023 r.). Osobiście przyjmował m.in. radnych powiatowych z Panem Starostą na czele podczas wyjazdowego posiedzenia komisji kultury Rady Powiatu Poznańskiego, pokazując jednocześnie jak skutecznie wydatkowane są środki przyznawane Bibliotece Kórnickiej. Zamek zawsze stał otworem dla urzędników i radnych kórnickich, młodzieży, stowarzyszeń, grup teatralnych, dla wszystkich fascynujących się biblioteką i jego właścicielami.

Pan Profesor Tomasz Jasiński był w końcu dla nas, pracowników Biblioteki Kórnickiej, wspaniałym, niezapomnianym dyrektorem. Cenił każdego z nas, bez względu na zajmowane stanowisko, odnosił się do wszystkich z szacunkiem, a my po porostu lubiliśmy przebywać w jego towarzystwie. Cieszyliśmy się z każdego spotkania bardziej lub mniej formalnego, by posłuchać historii o Gallu już nie Gallu, czy o początkach Warszawy…

Najlepszym wyrazem szacunku jakim darzymy Pana Profesora, są życzenia, które przygotowali pracownicy Biblioteki Kórnickiej, a które pozwolę sobie na koniec zacytować, jako najlepsze podziękowanie za niesamowite 16 lat.

Wielce Szanowny Panie Profesorze,

przez wiele lat kierował Pan Biblioteką Kórnicką i był to czas, który można określić 16 owocnych lat (XVI anni fructuosi). Wchodząc do tej zasłużonej – z pięknymi tradycjami – instytucji, wniósł Pan swój autorytet w środowisku naukowym, doświadczenie organizacyjne, umiejętności interpersonalne oraz wierność wartościom etycznym i narodowym.
W swoich działaniach kierował się Pan zasadą de patria bene mereri.
Dzięki Pana konsekwentnym działaniom mury Pałacu Działyńskich oraz Zamku w Kórniku odzyskały swój dawny splendor. Z pieczołowitością dbał Pan o konserwację i pomnażanie księgozbioru, a inicjatywy digitalizacyjne dały fundamenty do powstania wspaniałej biblioteki cyfrowej, która rośnie na naszych oczach. Pańska koncepcja organizowania corocznych sesji naukowych, kontynuowanie edycji „Pamiętnika Biblioteki Kórnickiej”, który dzięki Pana staraniom znalazł się na liście czasopism punktowanych, wreszcie organizacja różnorodnych wydarzeń kulturalnych – to wszystko sprawiło, że podniósł Pan rangę naszej Biblioteki, z której jesteśmy dziś naprawdę dumni.
Wśród nas cieszy się Pan ogromnym uznaniem oraz sympatią. Bardzo cenimy Pana sposób bycia, kulturę i delikatność, z jaką się Pan do nas odnosił. Traktowaliśmy Pana jak mentora, opiekuna i przyjaciela, bo na to nam Pan pozwolił, dając przy tym odczuć, że każdy z nas jest ważny, że w każdym z nas drzemie potencjał, a przede wszystkim, że jesteśmy częścią niewielkiej, pięknej społeczności. Mamy szczerą nadzieję, że pozostanie Pan obecny w życiu Biblioteki.
Dziękując za ostatnie 16 lat wytężonej pracy, życzymy, by najbliższy czas stanowił spełnienie tego, czego pragnie Pan prywatnie.
Pracownicy Biblioteki Kórnickiej