Głos

Józefa Białłozora

Vice Brygadyera W.W.X. Lit. i Posła Księstwa Żmudzkiego

na Sesyi Sejmowej dnia 23 lipca 1793 roku miany

Najjaśniejszy Królu, Panie Mój Miłościwy!

Prześwietne Sejmujące Stany!

Pomimo, że Król Imć pruski, przekładając widoki potrzeb Rzeczypospolitej, ku odzyskaniu żądanej spokojności skłonne, powtarza swe nalegania do wyznaczenia deputacyi, lecz gdy uważam, iż ten, który z uszczerbku krajów Rzpltej świżą Króla nosząc cechę, nienasyconym na naród polski poglądając okiem, nie przecina dotąd temu narodowi szkodliwe swego sąsiadowania pasmo. Nie widzę więc powodu chęci przymierza z tym, któren mylny swych skarbów zaręczeniem, wielu narodów o trwałości węzła przyjaźni swojej, jasne dał przeświadczenie, a gdy żadnego z wyznaczenia deputacyi końcem traktowania interesów potrzeb wzajemnych, między Królem Imcią pruskim zachodzących, nie dozieram w skutku pewności, z miejsca mojego żadnego śrzodka negocyacyi z nim nie radząc, miasto żądanej deputacyi, ewakuacyą z krajów polskich żołnierza pruskiego niech przedsięweźmie.

W nieograniczonej powinności obywatela, gdy się do własnego odzywam uczucia, sądzę po każdym na wolnej zrodzonym ziemi, iż służyć wierną Ojczyźnie radą, jest każdego republikanta równie chlubną jak konieczną zasadą, tym celem wyhodowany syn na łonie nikomu winnej matki, z żywą rwał się porywczością do poprawienia losu krajowego w gnuśnym i ospałym zatopionego nierządzie, lecz przyrodzona człowiekowi błędu przywara, co zwykła czystym intencyom na prostej drodze stawiać zawady, chybną zbytkującemu w gorliwości pokazała nadzieję.

W zbiorze zeszłego Sejmu, przewyższająca zapalonych liczba, na podchlebnym swojego zdania fundamencie, całe narodu budowała szczęście, i tak stek uprzedzonych w sobie wiarą, rozsądnie radzącemu, w ich ufności nie dając miejsca, krzywego kroku torem, brnął śmiało do celu zguby, bo go błąd w fałszywym mniemaniu, w imaginowanej szczęścia uwodził pewności, złamana została dystynkcyi równoważność, a błędnej pilnujący się strzec się drogi, cierpiał zmazę cechy niewiernego.

Gdy w czteroletnim sejmujących zawichrzeniu naród coraz ku upadkowi pomykał się, stanął na szczeblu niezawodnej zguby, już w ten czas między rządem zapalonych braci nie liczącemu się, przystojna była zamiaru osnowa, tam gdzie się rwało pasmo narodu egzystencyi chwycić się bezpieczniejszego obywateli węzła.

Zrodziła się w pośrzód okropnego braci naszych krwi rozlewu Konfederacya Targowicka, a zafarbowana ziemia krwią współziomków, zakrzewiła dla potomności epokę Konstytucyi 3 Maja. Między więc dziełem Sejmu przeszłego a zasadami związku Konfederacyi Targowickiej, czy ten co w bezsilnej kraju mocy, kując w swojej suppozycyi, nie podbitą potęgę, o włos nie zatracił narodu całości, czy ów, co z groby niewoli dźwigający matkę, zawiedziony w ufności na zaręczeniu pomagającego, stał się sprawcą dzisiejszego w rozdziale kraju nieszczęścia; tego obwinienia, rozwagę zostawuję potomności, jako nieparcyalnemu wszelkich spraw sędziemu.

Stało się na koniec, iż zbieg okolicznościów powodzeniu krajowemu przeciwnych, umknął pierwszą Konfed. Targowickiej systemmę, i oschła narodowi nadzieja ocalenia granic Rzpltej, więc w tym składzie zamieszania krajowego, kiedy porządek rządu do ostatecznego jeszcze nie jest powrócony stanu, ma się nazwać Konfederacyą bezpotrzebną, która prawideł, początkowego urządzenia, po zburzeniu krajowej spokojności jest sprężyną.

Nie tak duch czystej o los narodu usilności do serca wiernie sejmujących przepowiadać powinien, bo Ojczyzna w nieugojonych rewolucyi ranach, jęku głosem, inszego po was wyciąga zaradzenia. N. Stany, znam pierwszą sprawiedliwości pobudkę chcieć z Konfeder. czynnościów sprawy, i nie odbiegam od tego żądania, żeby Konfeder. dzieła pod spólną sejmujących zostały oddane rozwagę; bo temu nikt się przeciwić nie zdoła, iżby w działaniach Konfeder. General. przypadku błędu lub drobnej pomyłki wyszukać nie można było: lecz złość potwarcy, które niezliczone doziera tej magistratury zdróżnoście, niech wartniejszym się osądzi bezczelnego czoła obelgi, że się rzucać poważył, pod fałszywym ducha gorliwego pozorem, bez widocznych dowodów na nią wstydu plamę.

Bodzi zapewna chciwego na pomnożenie intraty sędziego, że ma uskąpione zysków wynalazki. - Krzywi się bez czci i honoru pieniacz, któremu, w zwodniczym Lityganta omamieniu zatamowano grzesznego profitowania źrzódło, ubolewa lichwiarz, co uciskiem potrzebującego z uszczerbku nieszczęśliwego, nienasyconą powiększał kieszenię. Ci więc wszyscy i tym podobni, co podłą chciwości piętnowani cechą, mają racyą dawać nieprzyzwoitą Konfeder. znamie.

Lecz głos w piersiach osłabionego ludu bezsilnym do was N.S., woła tonem, a miłość w sercu dziś pracujących na uleczenie zchorzałej Ojczyzny, skuteczniejszego użyć radzi lekarstwa - opuśćmy z prywaty i niechęci dotykające pociski, a występca niech się zarumieni tej jadu złości, którą cnotliwych oszpecić rwał się, przestańmy stawiać sidła, które w poburzeniu krajowym uplątały Ojczyznę, bierzmy się raczej do wejrzenia w stan aktualny narodu, a nim nawalna nie uśmierzy się burza, nie rujnujmy zasłaniającego od powodzi dachu.

Narodzie! Twoim jest postępowania dziełem, idąc naprostowaną cnoty drogą, wniść w ścisłe poznanie skarbu i składek obywatelskich, na jaką czteroletni szafunek użył potrzebę, długi na kraj sprowadzone, na co od zarządzającego niemi zostały obrócone, złożone w komisyi cyw. ofiary, gdzie i pod czyim do dziś dnia zostają dozorstwie; z miast i Kahałów wyłudzone miliony w czyim są zlokowane ręku. N.S., wejrzyj kolejno w postać wojska, w jak obszernej zachowane liczbie potrzebowało nieuchronnego Rzpltej wydatku, z jakiego powodu rodziły się szarże, i jakie są rachunki komenderujących, jeżeli Rotm. przyjąwszy pieniądze zupełne owych Chorągwiów dostawili kompleta, a jak się skarbem Policyi, Interesów Zagranicznych i Edukacyi szafowało, pierwszą Konfederacyi General. było ustawą, działać ku wyjaśnieniu tego z dykasteriów różnego rodzaju egzamina; z pośrzód pracujących nad krytykowaniem czynnościów magistratur rządowych, czekam zawołania rozkazującego Stanów do zdania z nieopieszałej usilności rachunku.

Miejmy na koniec bezpożyteczne usiłowanie, nad wynalezieniem okazyi, która stała się nieszczęścia krajowego ofiarą, bo nie ta pora dociekać zrzódła skąd przykre na kraj zwaliły się uciski, przystąpmy do rozpoznania czynnościów Konfeder. z uważną, bez lżenia pogardy wartego, roztropnością a doskonałą rzeczy nauką wzmocnim barki sejmujących, na których bezsilna Ojczyzna zdrowego rządu i sprawiedliwości nadzieję opiera, takim więc zdania mojego porządkiem, uformowany projekt oddaję do przeczytania.

My Król wraz z Skonfederowanemi Rzpltej Stanami, zalecamy WW. i UU. delegowanym przez Konfederacyą generalną O.N. jako od najwyższej na ten czas kraju władzy do egzaminowania rozmaitego dykasteriów rodzaju, aby natychmiast do zdania sprawy z czynnościów swoich przed nas Króla i Stany Sejmujące przystępowali.