Głos

Józefa hrabi Ankwicza

Posła Wdztwa Krakow.

przy podniesieniu Starej Laski Sejmowej w dniu 17 czerwca r. 1793 w Grodnie

Jaśnie Wielmożni Nasi Wielce Miłościwi Panowie i Bracia!

Rzucić okiem na dzisiejszą Izby postać, widzieć te osierociałe i próżne miejsca, które zasiadali dotąd liczni obszernych prowincyi posłowie, jest to jedno, co mieć przed sobą obraz mówiący klęski, nieszczęścia i okropnego losu Ojczyzny naszej.

W to miejsce, gdzie przynosiliśmy zwykle serca napełnione radością, ilekroć przychodziło nam z mocy prawa zbierać się do zaradzenia o kraju, dziś przychodziemy schyleni pod ciężarem okrutnego zdarzenia, i w towarzystwie najboleśniejszego przekonania, że wszystkie znikły sposoby ratunku, że cierpienie jedynym zostało dla nas podziałem.

Nie powstają ani upadają narody z nagła; sztuka rządowa z wolna przysposabia się w potrzebne narzędzia, z pomocą których rozciąga w zdarzonej porze bez trudności coraz dalej swej potęgi granice; przeciwnie zaś błędy rządowe, a mianowicie w Stanie Republikanckim, rozprzęgając siłę wewnętrzną krajową, nadwerężając jedność umysłów, wprowadzają obcych w swoją sprawę, a z tego stopnia, że krok tylko jest jeden do upadku, smutne nas nauczyło doświadczenie.

Niech wymienia kto chce sprawców powszechnej niedoli. My, co już z tylu miar aż nadto nieszczęśliwemi jesteśmy, poznajmy, że przymuszeni okolicznościami do zamilczenia mocniejszych zguby naszej przyczyn, tym bardziej przystoi nam siebie samych od zarzutów ochronić.

Polak upadający pod przemocą, sławy tracić nie może, ani w sądzie współczesnych, ani w sądzie potomności, lecz straci ją bez powrotu, jeźli się choć na moment teraz oddalić potrafi od cnoty swych przodków, którzy [pop. atram.] w czasie powszechnej klęski, za pierwszą mieli powinność umorzyć wszystkie nawzajem do siebie niechęci.

Zwołani na Sejm Ekstraord. Uniwersałem J.K.Mci P.N.M. spodziewać się słusznie powinniśmy, że nas uwiadomić raczy o pobudkach zwołania i celu, do którego prace nasze dążyć mają, i lubo nie spotkamy się podobno z zupełną i chęciom naszym odpowiadającą szczęśliwością, natrafić jednak w niedostatku onej, przy złączonych staraniach możemy na śrzodki zmniejszające klęsk naszych rozciągłość.

Wiąże nas tu przytomnych ten sam Konfederacyi Węzeł, który wszystkie połączył Województwa, Ziemie i Powiaty, pod którym stanął wybór Reprezentantów Narodu; trwa - mówię, ten związek, którego pierwiastkowe zamiary i pobudki szanowne były.

Zmieniły się wprawdzie okoliczności, i złą zmianą zmniejszona jest sposobność, dopełnienia tych wszystkich dla Ojczyzny przysług, które gorliwość i chęć obywatelska zrazu przepisała sobie, została atoli powinność [po dopis. atrament] starania się o dobro Ojczyzny, i ta dziś być naszą powinna, pod tej samej Konfederacyi hasłem, i w miarę możności, w jakiej położeni jesteśmy.

W porządku dopełnienia takowego obowiązku, gdy chce prawo, abyś Prześwietny Stanie Rycerski obrał sobie Marszałka, z miejsca mego do tego zapraszam Was godni Koledzy początkowego dzieła, przytomnych zaś JJPP. Arbitrów proszę na ustęp -