Głos

Jaśnie Wielmożnego Ksawerego Stoińskiego

Posła z Województwa Lubelskiego Kawalera Odreru S. Stanisława

na Sesyi Sejmowej dnia 9 miesiąca lipca 1793 roku w Grodnie miany

Najjaśniejszy Królu, Panie Mój Miłościwy!

Najjaśniejsze Rzpltej Stany!

Umysł się mój zastanawia, a serce moje jest tak przerażone, że nie wiem, jak mam zacząć odpowiadać na projekt podany na dniu onegdajszym przez JW. Jozofowicza, Posła Inflanckiego, względem dania plenipotencyi dla osób, które mają być wybrane przez Sejmujące Stany do delegacyi.

Nie mogę mówić inaczej o tym projekcie, tylko, że jest najszkodliwszym dla Ojczyzny, o którym słyszałem na dniu wczorajszym wielu zacnych i gorliwych Posłów te same uznanie.

Gdy mówić zaczynam o tymże projekcie do tejże plenipotencyi podanej, inaczej nie mogę mówić o nim, że jest nie tylko wbrew przeciwko naszej wykonanej przysiędze, ale jest oraz zupełnie przeciwny prawu, bo ten projekt obala zupełnie ustanowione przez Stany Sejmujące prawo, którym Najjaśniejsze Stany Konstytucyą już zabespieczyli.

Wyraz albowiem jest prawem udecydowany, przepisaną Instrukcyą przez Najjaśniejsze Stany approbowano, by delegowani we wszystkim jak najuroczyściej zachowali, i referencyą do Stanów Najjaśniejszych czynili.

W projekcie JW. Inflanckiego do plenipotencyi daleko inaczej, bo taki wyraz jest, iż cokolwiek mianowani deputowani nasi ad hunc actum zrobią, zkonkludują, postanowią i podpiszą, to My Król wraz z Stanami Sejmującemi, przyjąć i ratyfikować przyrzekamy.

Pytam się Najjaśniejsze Stany! Od czego zacznie traktować JW. Poseł Rosyjski z delegowanemi, nie zacznie od niczego innego, tylko aby zabrane przez Rosją kraje tak wielkie od Rzpltej, przez delegowanych były zaaprobowane i podpisane. Jeżeliby była takowa absolutna plenipotencja podług projektu JW. Inflanckiego dana, wątpić należało, by delegowani, mając na pamięci przysięgę tak strasznie wykonaną, że na najmniejszy kawałek kraju oderwanie nie pozwolą, mieliby podpisać, a nużby podług tak absolutnej plenipotencyi, na wszystko podług woli JW. Posła rosyjskiego ten rozbiór kraju podpisali, cóż by za sposób został się Sejmującym Stanom? I co za exkuza byłaby przed publicznością? Inaczej by nie było podobno, tylko narzekanie na takową daną plenipotencyą absolutną, i na tym by się zakończyło nieszczęście nasze.

Lecz Najjaśniejsze Stany powinnyby się zapatrzyć na ten projekt JW. Inflanckiego, że szkodliwy dla Ojczyzny, i z tej przyczyny odrzucić by go powinny zupełnie, nawet tenże projekt nie dawać do poprawy JWW. deputowanym do Konstytucyi.

Mamy tu obok inny projekt do plenipotencyi podany, przez gorliwego i cnotliwego Posła JW. Plichty, Posła Sochaczewskiego, który jest łączny do Instrukcyi, która przez Najjaśniejsze Stany prawem udecydowana została, w którym projekcie taki wyraz jest, że My Król wraz z Stanami Sejmującemi, wyznaczywszy deputowanych do traktowania z Najjaśniejszą Imperatorową Rosyjską, ażeby przepisaną Instrukcyą we wszystkim jak najuroczyściej zachowywali, od prawideł sobie poleconych nie odstępowali, referencyą do Nas Króla i Stanów Sejmujących mieli, inaczej gdyby co przez tychże delegowanych przeciwnie Instrukcyi było zrobionym, tedy to żadnej mocy mieć nie będzie, deklarujemy.

Takowa plenipotencya zgadzająca się z Instrukcyą, która już jest udecydowana, nie innym sposobem plenipotencya powinna być dana. Odpowie mi kto, że każdy będący w Sejmujących Stanach ma moc podania projektów, i prosić o decydowanie onychże, pozwalam nawet i na to, ale niech idą oba projekta osobno, tak JW. Inflanckiego, jako też i JW. Sochaczewskiego, i każdy osobno niech będzie poprawiony przez deputowanych do Konstytucji, na które, gdyby się Stany Sejmujące nie zgodziły, to przez turnum udecydowane być mają, ale propozycja nie inna być powinna, tylko między projektem JW. Inflanckiego a projektem JW. Sochaczewskiego, żeby tak okrutna omyłka nie stała się, jak w przeszłym tygodniu względem Instrukcyi, która nie praktykowanym sposobem uformowaną była, bo propozycya winna była być uformowana między projektem złym a dobrym, lecz przeciwna propozycya została ułożona, bo między projektem złym a gorszym turnowaliśmy się, a projekt najlepszy i najgodniejszy odsunięty został, propozycyą ułożoną przez JW. Marszałka Sejmowego, i z tej przyczyny turnować musieliśmy, niedogodny dość projekt przyjąć, a gorszy przecież odsunąć.

Upraszam zatem JW. Marszałka Sejmowego, aby odtąd takie propozycye formował, które by dogodne były Sejmującym Stanom, a nie takie, by propozycyami przez siebie ułożonemi ad turnum inne projekta od turnowania odpychał.

Zatem na żadną inną plenipotencyą nie pozwalam, tylko na plenipotencyą taką, która w projekcie jest JW. Sochaczewskiego, żadnej i zupełnej mocy plenipotencyi nie dawać delegowanym decydować, podpisywać umowy z JW. Posłem rosyjskim, tylko we wszystkim delegowani, by czynili referencyą do Stanów Najjaśniejszych, na takową plenipotencyą, a nie na inną pozwalam.

Obowiązuje mnie do tego przysięga tak straszna wykonana, obowiązuje mnie charakter duszy i miłość dla mojej Ojczyzny, te obowiązki każdy poczciwy Polak winien dotrzymać, nie zastanawia mię nic, ani ruina i wyzucie z majątku mego, niech będę wyzuty nawet i z życia mego, już nadto więcej nie mam co utracać, na wszystko odważam się, bylem tylko przysięgi mojej Bogu dotrzymał, pilnując oraz, aby na żadną okoliczność, która by czyniła zgubę Ojczyzny mojej nie pozwalał.

Najjaśniejszy Królu Panie Mój Miłościwy! Odważam się prośbę moją najpokorniejszą do tronu Waszej Królewskiej Mości Pana Mego Miłościwego zanieść, tym bardziej ośmielam się, spodziewając się niezawodnie, że nie tylko ja sam zanoszę prośby, ale wielu w Sejmujących Stanach będą ponawiać te same prośby do Waszej Królewskiej Mości Pana Mego Miłościwego, a w tej ufności będąc, że Królu Najjaśniejszy nie odmówisz tej prośbie naszej, że odstąpić, Najjaśniejszy Panie, na moment prerogatywie sobie właściwą, w nominowaniu osób do delegacyi Stanom Sejmującym, niech sobie sami wybiaramy osoby, przekonasz i tym, Najjaśniejszy Panie, nas wszystkich, że równie najmniejszej okoliczności nie opuszczasz, w czym byś mógł wspólnie z nami do uszczęśliwienia Ojczyzny być pomocą. O co powtórne zanoszę prośby do łaskawych względów Waszej Królewskiej Mości Pana Mego Miłłościwego.