PROJEKT TRAKTATU

Aliansu, przyjaźni i związku między Najjaśniejszą Imperatorową Jejmcią Wszech Rosji z jednej, a Najjaśniejszym Królem Jegomością i Rzecząpospolitą Polską z drugiej strony.

W Imię Przenajświętszej i Nierozdzielnej Trójcy.

Zaraz po zawarciu traktatu w Grodnie dnia 11 lipca roku teraźniejszego między Najjaśniejszą Imperatorową Jejmcią Wszech Rosji, a Najjaśniejszym Królem Jmcią i Najjaśniejszą Rzpltą Polską, gdy Najjaśniejszy Król Jmść i Stany Królestwa Polskiego i W. Księstwa Litewskiego zgromadzone pod węzłem Konfederacji Sejmu dzisiejszego, zastanowili się z uwagą nad niniejszą Najjaśń. Rzpltej sytuacją, i uznali, że nic nie ma zdatniejszego do zapewnienia napotym stanu Jej stałego i gruntownego całości i niepodległości, jak zawrzeć z Najjaśniejszą Imperatorową Jejmcią Wszech Rosji i z Jej Imperium alians ścisły i wieczysty, i związek szczery i nierozerwany na zasadach mocnych i niewzruszonych, natychmiast pokwapili się zaprosić Najjaśniejszą Imperatorowę Jejmość do wejścia z sobą w związki tego rodzaju: Najjaśniejsza Imperatorowa Jejmość Wszech Rosji, będąc stateczną swoją ku Narodowi Polskiemu powodowaną przychylnością, a będąc troskliwą o teraźniejsze i przyszłe Jego uszczęśliwienie, chętnie się przychyliła do takowej propozycji, która Jej podawała zręczność ku okazaniu w całej obszerności dobrych swych w tej mierze zamysłow; dla przyspieszenia zaś szczęśliwych tego skutków, rzeczeni Najjaśniejsza Imperatorowa Jejmość i Najjaśniejszy Król Jegomość i Najjaśniejsza Rzplta umocowali tychże samych pełnomocników, którzy nad ułożeniem wyż rzeczonego Traktatu Grodzieńskiego pracowali, rozpocząć i zakończyć tę nową negocjacją na mocy plenipotencji, któremi oni poprzedniczo są opatrzeni; którzy to pełnomocnicy zgromadziwszy się i ułożywszy i porozumiawszy się między sobą, zgodzili się na artykuły następujące:

ARTYKUŁ I.

Będzie odtąd na wieczne czasy między Najjaśniejszą Imperatorową Jejmcią Wszech Rosji, Jej dziedzicami i następcami, i Jej Imperium z jednej, a Najjaśniejszym Królem Jmcią i Jego następcami i Najjaśniejszą Rzpltą Polską z drugiej strony, przyjaźń stateczna, związek nierozerwalny i alians obronny w Europie bez jakiejkolwiek bądź restrykcji.

ARTYKUŁ II.

Traktat Moskiewski 1686 roku, tudzież Traktaty Warszawskie 1768 i 1773 roku, wraz z aktami oddzielnemi do onych należącemi, akt demarkacyi granic Białej Rusi i Gubernium Katerynosławskiego, a na ostatek traktat świeżo zawarty w Grodnie, i artykuły oddzielne do tegoż dołączyć się mające, potwierdzają się i ponawiają się zobopolnie we wszystkich ich warunkach i umowach, ile tylko one między sobą nie ubliżają, i ile onym przez niniejszy traktat nie będzie ubliżono.

ARTYKUŁ III.

Na zasadzie ścisłego związku, przez artykuł I między obiema Najjaśniejszemi Kontraktującemi Stronami umówionego, też Najjaśn. Strony gwarantują sobie najwyraźniejszym i ze wszech miar obowiązującym sposobem ich państwa, kraje i posesje wzajemne, takowe, jakowe teraz posiadają w Europie, i przyrzekają sobie, i obowiązują się, w przypadku, gdyby która z nich atakowana była przez jakiegokolwiek bądź nieprzyjaciela w Europie, wzajemnie się wspierać, i nawzajem sobie wszystkiemi siłami wojskowemi, dopomagać, używając do tego, z szczerością i dobrą wiarą wszelkich przez Opatrzność udzielonych im śrzodków, postanawiając, ani też zawierać pokoju, ani zawieszenia broni odłącznie.

ARTYKUŁ IV.

Główna komenda wojsk i zawiadywanie czynnościami wojennemi, w przypadku wojny wspólnej, będą bez żadnej sprzeczki należeć do tego z dwóch mocarstw, które większą liczbę wystawi wojska.

ARTYKUŁ V.

Po ustanowieniu, podług reguły w poprzedzającym artykule przepisanej, głównych wojsk komendantów, inni generałowie i oficerowie rang niższych rosyjscy i polscy, będą się między sobą rachować, podług równości starszeństwa swoich stopniów. W przypadku, gdyby korpusy polskie liczniejsze były od korpusów rosyjskich, z któremi by one były złączone, na ten czas oficer polski w wyższej, lub równej randze będący, komendę obejmie.

ARTYKUŁ VI.

A jako z powodu obowiązkow, które obiedwie Najjaśniejsze Strony wzajemnie na siebie włożyły, największy ciężar obrony przeciwko wszelkiemu atakowi, na który by one były wystawione, spadałby koniecznie na Imperium Rosyjskie; Przeto Najjaśniejszy Król Jmć i Najjaśniejsza Rzeczpospolita Polska przyznają być rzeczą tak sprawiedliwą, jako też zbawienną, zostawić Najjaśniejszej Imperatorowej Jejmci Wszech Rosji Jej następcom i dziedzicom wszelki stopień wpływu użytecznego, do układów wojennych i politycznych, które roztropna przezorność za porozumieniem się z Rzecząpospolitą, mogłaby doradzać, ku ochronieniu i spokojności Rzeczypospolitej, bądź dla oddalenia niebezpieczeństw mogącej jej zagrażać wojny, bądź też dla ułatwienia sposobów wyprowadzenia jej z tejże z honorem i z pożytkiem.

ARTYKUŁ VII.

A zatym będzie wolno Najjaśniejszej Imperatorowej Jejmci Wszech Rosji i Jej następcom i dziedzicom wprowadzać swe wojska w każdej potrzebie, za uprzedzeniem o to przyjacielskim Rządu Polskiego, i otrzymaniem jego zezwolenia, w granice Rzpltej, one tam trzymać, i zakładać magazyny, dla dopilnowania których, będzie pozwolono zostawić takową liczbę wojska, jakowa się okaże potrzebną, i użyć za zgodą Rządu Polskiego, wszystkich ostróżności, które by się zdawały zdatnemi do urządzenia, i do utrzymania takowych magazynów w zupełnym i dalekim od wszelkiego napastowania bezpieczeństwie.

ARTYKUŁ VIII.

Najjaśniejsza Imperatorowa Jejmść przyrzeka z swojej strony, że wojsko Jej, bądź w marszu, bądź na kwaterach, będzie trzymane w jak najsurowszej karności; że mu nie będzie wolno wdawać się ani do rządu, ani do policyi, ani do żadnych obywatelskich interesów w tych miejscach, gdzie się będzie znajdowało; że będzie płaciło gotowemi pieniędzmi podług umówionej ceny, lub dobremi kwitami żadnemu powątpiwaniu niepodpadającemi, zaraz opłacić się winnemi za wszystko to, w czym będzie miało potrzebę dla swej wygody; gdyby zaś pomimo wszelkich na to łożonych staranności, ażeby go w ścisłym utrzymać porządku, jakie ze strony pomienionego wojska okazały się ekscesa, w tych ma być czyniona prędka sprawiedliwość i nadgroda.

ARTYKUŁ IX.

Najjaśniejsze Strony Kontraktujące obowiązują się umówić i porozumieć po przyjacielsku względem wszelkich sposobów i urządzeń, tak cywilnych, jako też wojennych, które by zapewniając wyżywienie i bezpieczeństwo zołnierza rosyjskiego, mogły oraz zabezpieczyć obywatelów w ogulności, własności zaś każdego z nich w szczegulności, od wszelkiej napaści i krzywdy.

ARTYKUŁ X.

W przypadku wojny Najjaśniejszy Król Jmć i Najjaśniejsza Rzeczpospolita Polska obowiązują się zastąpić, przez extraordynaryjne wojska zrekrutowanie, niedostatek tego, którego liczba jest ustanowiona przez urządzenia Rzeczypospolitej dla czasu pokoju i przedsięwziąść wspólnie z Najjaśniejszą Imperatorową Jejmcią Wszech Rosji takowy układ, który będzie mógł najłatwiej takowy zamiar do skutku przyprowadzić.

ARTYKUŁ XI.

Gdy Najjaśniejsza Imperatorowa Jejmć Wszech Rosji bierze na się tak obszerne ku Najjaśniejszemu Królowi Jmci i Najjaśniejszej Rzeczypospolitej Polskiej obowiązki, z powodu których, wszystko to, co tylko może się ściągać do niepodległości i całości krajów, słowem do egzystencji politycznej Najjaśniejszej Rzpltej, staje się nadal najważniejszym dla Rosji obiektem, przeto Najjaśniejszy Król Jmć i Najjaśniejsza Rzplta Polska obowiązują się z swojej strony, nie wchodzić z żadnym innym mocarstwem w żadne związki, ani umowy, chybaby z wiadomością i za porozumieniem się z Najjaśniejszą Imperatorową Jejmcią Wszech Rosji, i z Jej następcami i dziedzicami, ani też czynić, względem potencji cudzoziemskich, żadnego kroku ważnego, a z którego by mogła wypływać niespokojność wspólna, chyba za zgodą z Najjaśn. Imperatorową Jejmcią.

ARTYKUŁ XII.

Nawzajem Najjaśniejsza Imperatorowa Jejmość przyrzeka wspierać wszystkie te kroki Najjaśniejszego Króla Jmci i Najjaśniejszej Rzeczypospolitej Polskiej, które pierwej będą z nią ułożone, swoją interwencją, i swoją jako najskuteczniejszą pomocą.

ARTYKUŁ XIII.

U wszystkich zaś dworów, gdzie będą ministrowie wzajemni ze strony obydwóch Najjaśniejszych Stron Kontraktujących, będzie tymże ministrom zobopolnie przepisano, ażeby między sobą w dobrym porozumieniu się i w zupełnej żyli otwartości, ażeby sobie nawzajem komunikowali wszystkie kroki i przełożenia do wspólnych obydwóch dworów interesów ściągające się, które będą mieli rozkaz czynić, i wzajemnie sobie dopomagali w pracach, które będą podejmować końcem osiągnienia celu przepisanego.

ARTYKUŁ XIV.

Równie Najjaśniejsza Imperatorowa Jejmość rozkaże swoim ministrom u dworów cudzoziemskich, gdzie takowych ministrów nie będzie ze strony Najjaśniejszej Rzeczypospolitej, mieć staranność o sprawach i interesach rzeczonej Rzeczypospolitej, jako też Jej poddanych, tak właśnie, jak gdyby rzecz zachodziła o interesa własnego Jej Imperium i własnych Jej poddanych.

ARTYKUŁ XV.

Najjaśniejsza Impereatorowa Jejmć Wszech Rosji za siebie i za swoich następców i dziedziców, gwarantuje i będzie gwarantowała uroczyście i sposobem obowiązującym wszystkie konstytucje, prawa kardynalne i inne ważne krajowe ustawy, które Najjaśniejsza Rzeczypospolita Polska osądzi za rzecz potrzebną urządzić i ustanowić na teraźniejszym Sejmie Skonferowanym. Wszelakoż gwarancja ta nie usunie prawa czynienia popraw i odmian, które Najjaśniejsza Rzeczpospolita osądzi być potrzebnemi do udziałania w tych materiach na nowym sejmie; gdy jednak konstytucja państwa i forma rządu jego muszą istotnie wpływać do spokojności Rzeczypospolitej tak zewnętrznej, jako też wewnętrznej, a przez to samo do spokojności Imperium Rosyjskiego na zasadzie związków, któremi toż Imperium z Polską się sprzymierzyło, i gdy oprócz tego nieszczęśliwe doświadczenie aż nadto Polaków nauczyło, jak dalece są okropne skutki nagłych w ustanowionej formie rządu odmian; przeto Najjaśniejszy Król Jegomość i Najjaśniejsza Rzeczpospolita obowiązują się z swojej strony tymże uroczystym i obowiązującym sposobem, nie przystępować, ani uskuteczniać żadnej z takowych odmian, ani żadnej z podobnych popraw, w formie rządu ustanowić się mającej, chyba by za zniesieniem się i porozumieniem Najjaśniejszej Imperatorowej Jejmości Wszech Rosji, Jej następców i dziedziców.

ARTYKUŁ XVI.

Ażeby ugruntować najmocniej te systema aliansu ścisłego i związku nierozerwalnego, i dać poznać cenę onegoż każdemu w szczegulności, ile te jest uznane za użyteczne i zbawienne, obiedwie Najjaśniejsze Kontraktujące Strony, Najjaśniejsza Imperatorowa Jejmć Wszech Rosji i Najjaśniejszy Król Jmć, tudzież Najjaśniejsza Rzeczpospolita Polska, zgadzają się, ażeby napotym wszyscy szlachta polscy w Imperium Rosyjskim, i wszyscy szlachta rosyjscy w krajach rzeczonej Rzpltej, używali nawzajem w obydwóch Najjaśniejszych Stron Kontraktujących państwach, tychże samych praw, użytków, przywilejów, i prerogatyw, jakowych używają teraz, lub będą używać napotym szlachta rodowita każdego z tych dwóch państw; z tym jednakowoż warunkiem, że szlachta rosyjska w ten czas dopiero będzie mogła posiadać urzędy cywilne w Polszcze, kiedy przysięgę wierności J. K. Mci i Rzpltej wykona, i wszystko to, co chcą mieć prawa, dopełni, kiedy będzie posiadać dobra leżące w krajach Rzpltej, i że excepcje ze strony religii będą zachowane podług brzmienia traktatów 1773 i 1775 roku.

ARTYKUŁ XVII.

Na fundamencie artykułu poprzedzającego, i końcem dopełnienia przyrzeczenia, nawzajem sobie przez Najjaśniejsze Kontraktujące Strony uczynionego w Traktacie Grodzieńskim, ażeby najprędzej zobopólnie przystąpić do urządzeń handlu tyczących się, Najjaśniejsza Imperatorowa Jejmć Wszech Rosji i Najjaśniejszy Król Jmć i Rzplta Polska na fundamencie przyjaźni ścisłej i związku nierozerwalnego, które mają się ugruntować i umocnić na wieczne czasy między dwoma narodami po zawarciu niniejszego traktatu, chcąc ażeby wszystkie klasy wzajemnych ich poddanych, umówionych w nim używały korzyści, zgadzają się, ażeby dobrodziejstwo szlachcie obudwóch narodów powyższym artykułem nadane, rozciągało się w tymże samym rozumieniu i do kupców obudwóch państw, tak dalece, ażeby wszyscy kupcy polscy w Imperium Rosyjskim, i wszyscy kupcy rosyjscy w krajach Rzpltej Polskiej, używali napotym nawzajem w obydwóch kontraktujących stron państwach, tychże samych praw, użytków, przywilejów, i prerogatyw, jakowych teraz używają, lub będą napotym używać kupcy każdego z tych dwóch państw, z tym jednakowoż warunkiem że ci kupcy będą podlegać wszystkim prawom i ciężarom handlowym i miejskim, tak teraz egzystującym, jako i tym, które w dalszym czasie w obydwóch wzajemnych państwach będą publikowane, gdyż Najjaśniejsze Kontraktujące Strony chcą, ażeby uroczyste w tym artykule zawarte oświadczenie, obejmując przez ogulne ułożenie wszystkie, które by w osobnym traktacie mogły być wyszczególnione umowy, zastępowało miejsce traktatu handlowego, które Najjaśniejsze Kontraktujące Strony obowiązały się były zawrzeć przy tej okazji; jeżeliby jednak zdarzył się w przyszłości jakikolwiek przypadek, który by wymagał dla potrzeby wzajemnej stypulacji obszerniejszych, ten artykuł będzie służył za zasadę generalną.

ARTYKUŁ XVIII.

Niniejszy traktrat będzie ratyfikowany przez N. Króla Jmci Imieniem Najjaśniejszej Rzpltej i Stanów na Sejm Skonfederowany zgromadzonych i ratyfikacje onegoż będą zamienione w przeciągu sześciu tygodni, lub też prędzej, jeżeli to być może, chociażby po zakończeniu sejmu teraźniejszego. Dla tym większej wiary, &c. &c.