Dzień 21 septembra

Sesja 65

Usunięci sposobem opisanym arbitrowie nie znajdowali się w sali sejmowej, do której gdy król JMć przybył, marszałek sejmowy zagaił sesją, oświadczywszy podziękowanie stanom za okazaną ku niemu w dwojakiej odmianie sejmu przychylność, ze swojej strony natomiast wierność i pilność zaręczał. Potym uwiadomił stany o odebranych przez niego dwóch notach, od ministra pruskiego i JP ambasadora rosyjskiego przysłanych.

Tyszkiewicz marszałek WLit. o podobnychże notach i jemu podanych uwiadomił stany.

A książę Sułkowski kanclerz WKor. o takichże not sobie przysłaniu z przyłączonym tłumaczeniem ich izbie doniósłszy, oddał je do laski sekretarzowi sejmowemu.

Czytał JP sekretarz najprzód notę JP Buchholtza posła pruskiego w tych wyrazach: v. nr 1.

Czytał potym tenże sekretarz notę JP ambasadora rosyjskiego w tej treści zawierającą się: v. nr 2.

Po przeczytaniu ich smutna postać była (izby). Wyrzekanie na gwałt i przemoc chciwych sąsiadów niemal powszechne.

Wstrzód tych zabrawszy głos Ankwicz krakowski, tak się w nim tłumaczył: v. nr 3.

Jankowski i Gosławski sandomirscy i inni żądali, aby to zalecenie kanclerzom, o które w głosie swoim JP krakowski domawiał się przez projekt, zadecydowane zostało. A wszyscy niemal posłowie wniosek JP krakowskiego pochwalali.

Krasnodębski liwski zdziwienie swoje wyraziwszy i swoich pochwał JP krakowskiemu nie skąpiąc, oświadczał wątpliwość swoją, aby JP krakowski do końca tej materii w tak pięknym przedsięwzięciu dotrwał. I wnosił żądanie partykularne swoje, aby mu dał słowo honoru, iż gdy ta nieszczęśliwa pruska materia kończyć się i iść będzie, opierać się jej równie z patriotami i dalej zechce. Na co Ankwicz przydał mu rękę i słowem honoru zapewnił.

Król zaś JMć rzekł: ja z miejsca mojego zbudowany głosem JP krakowskiego także idę in sensum jego i radzę, aby nieodwłócznie kanclerze jechali do JP ambasadora z przełożeniem niesprawiedliwości żądania, jakie jest w pretendowanej odmianie prawa pod mediacją jego zapadłego, a na które dziś przemoc się targa.

Wszyscy niemal posłowie, a najbardziej Jankowski i Gosławski sandomirski i Kimbar upicki powtórzyli w jednomyślności żądanie, albo przynajmniej bez widzialnej opozycji, aby takowy nakaz kanclerzom przez projekt został zadecydowanym.

Król JMć przychylił się do takowego żądania, wnosząc, aby JP krakowski z deputowanemi do konstytucji ułożyli projekt takowej noty, a ci tym końcem udali się do stolika.

Książę Sułkowski kanclerz WKor.: nim deputacja wspomniany ułoży projekt, tymczasem uwiadamiam, iż podług nakazu prawa na wniesienie JP Suchodolskiego kasztelana smoleńskiego zapadłego podane zostały noty odpowiednie JP ambasadorowi rosyjskiemu i ministrowi pruskiemu, tłumaczące niesprawiedliwość posądzenia krzywdzącego naród o maksymy jakobinizmu, a pod dniem 16 septembra podane, tudzież trzeciej noty przez kanclerzów pod dniem 19 septembra w różnych okolicznościach do posła pruskiego JP de Buchholtz podanej.

Czytał JP sekretarz najprzód notę na dniu 16 septembra JP de Buchholtz podaną, której podobna i barwiona także JP ambasadorowi rosyjskiemu podaną została, co do ciągu jej w tych wyrazach: v. nr 4.

Czytał JP sekretarz drugą notę dnia 19 septembra JP de Buchholtz posłowi pruskiemu w tych wyrazach podaną: v. nr 5.

Po długim oczekiwaniu JP Ankwicz krakowski doniósł stanom sejmującym, iż deputacja konstytucyjna ułożyła notę odpowiednią z przełożeniem stanu aktualnego rzeczy, iż stany sejmujące raczej całego traktatu odstąpiłyby, aniżeli na zmianę części onego z krzywdą kraju zezwolić mogą, oraz z wezwaniem w tej mierze interwencji JP ambasadora.

Czytał JP sekretarz sejmowy po dwakroć projekt takowej noty przez JP Ankwicza i deputowanych do konstytucji ułożony.

Na ostatek po niektórych zaszłych odmianach i poprawach mniejszej wagi w tym projekcie marszałek sejmowy zapytał się o zgodę na podanie jej JP ambasadorowi. Ta jednomyślna nastąpiła.

Jankowski sandomirski żądał, aby wszytkich not ministrom zagranicznym tu przytomnym komunikacja nastąpiła.

Marszałek sejmowy zapytał się o zgodę na ten wniosek, ale JP Skarżyński rzekł: oponując się podaniu wszytkich, mianowicie przez JPJP kanclerzów na dniu 19 septembra podanej JP Buchholtzowi ministrowi pruskiemu w okolicznościach zabranych magazenów i artylerii w Częstochowie, tych dotąd nie powróconych, tudzież zatrzymanych dawniej transportów i amunicji, a tych na wieloliczne rekwizycje nie oddanych, i w innych okolicznościach zawierających się w niej, co właśnie zdawałoby się, że my przez nią zabory legalizujemy. A z tych powodów radził wstrzymać się z jej komunikowaniem.

Po czym sesja od tronu solwowaną została na poniedziałek, tj. na dzień 23 septembra, na godzinę 4 po południu.