Głos

JW. Łobarzewskiego Czerniechowskiego

dnia 19 novembra

Podnosząc projekt w interesie Księstwa kurlandzkiego podany, słuszność żądania okazuje, aby konwencyi między szlachtą i książęciem zawartej, sankcya nastąpiła. Takowe laudum i konwencyą w metrykach złożoną w treści tłumaczę: iż artykuł pierwszy zamyka w sobie amnestyą generalną. W drugim książę i szlachta biorą sobie za prawidła być wiernemi w hołdzie submissyi Królowi i narodowi naszemu, a to prawidło nie może być tylko nam przyjemne dla znaczenia i związków politycznych. W trzecim wkłada obowiązek na władzę egzekwującą, aby była z czynów swoich w odpowiedzi stanowi szlacheckiemu. - Czwarty stanowi organizacyą sejmu kurlandzkiego. - Piąty objaśnia artykuł 4ty Przywileju Gotarda. Szósty zniósł abuza kancelaryi Książęcej. - Siódmy zabrania kancelaryi łatwego wydawania mandatów executionis. - Ósmy nakazuje, aby akta ważne były podpisowane przez konsyliarzy regencyi. - Dziewiąty zabrania, aby cudzoziemiec mógł być podskarbim. - Dziesiąty deklaruje, że milicya księcia ma należeć do juryzdykcyi starościńskiej Niłławskiej. - Jedynastym neminem captivabimus najsolenniej szlachta sobie zapewnia. - Dwunasty oddziela dobra, które ma książę trzymać i czas sześcioletni naznacza. Trzynasty naznacza pewny dochód księżnie dzisiejszej po śmierci księcia. - W czternastym biorą za fundament dekret sądu relacyjnego 1767 względem Massy Ketlerowskiej. - W piętnastym odsyła allodyfikacyą Grezdeńską do czasu dyplomatem oznaczonego. - Szesnasty zabeśpiecza melioracyą Akademii Nittawskiej. - Siedemnasty wolność druku dla szlachty ogłasza. - Ośmnasty czyni referencyą księcia i szlachty kurlandzkiej do stanów Rzpltej względem sankcyi wyż. wspomnianych artykułów.

Widzicie Naj. Stany, iż dopiero nadmienione ułożenia jak są dogodne obydwum stanom, tak nie nadwerężają w niczym waszej udzielności. Idzie teraz, abym nadmienił cożkolwiek względem laudum równie w projekcie moim umieszczonego. Opinia teraz szerząca się w Europie, trafiła była i do szczęśliwego, że tak rzekę, zakątku kurlandzkiego. Mieszczanie niektórych miast zrobili między sobą koalicyą, aby być stanem równym szlacheckiemu. Szlachta kurlandzka, która tak umie cenić, jak i my ten szacowny klejnot, dzielnie stanęła naprzeciw takowemu wznowieniu, przedsięwzięła wszystkie śrzodki, aby w samym wszczęciu poskromić takową burzliwość opinii rozszerzać się mogącą i zgromadzona na swym sejmie przeciwko mieszczanom uchwaliła laudum, koalicyą mieszczan niszczące. Ten chwalebny krok szlachty za prerogatywami swemi obstający, nie może zyskać tylko wasze, Naj. Stany, względy, nie tylko z politycznych widoków, które światło wasze obejmuje, ale i stąd, że graniczącym z Kurlandyą nie wypada nie stłumić iskierki, która się pokazała, aby kiedyś i ogień państwa nasze nie zajął. Nie będę trudził waszej cierpliwości, Naj. Stany, względem powiatu piltyńskiego, dość tylko nadmienić, że inaczej utrzymać się nie może dobry i przyjacielski związek i submissya księstwa kurlandzkiego z Rzpltą naszą jako na dobrej wierze. Ta gdy w sejmie zeszłym nadwerężona nieco została, przychodzi teraz do was, Naj. Stany, Kurlandya i stawa przy powiecie piltyńskim na mocy traktatu oliwskiego, na mocy praw 1617, 1768 i 1776 nienaruszenie zachowanych. A tu czy nie widzicie, Naj. Stany, że te same dowody mówią więcej za niemi, niżelibym obszerniej chciał je wyłuszczać? Księstwo zatem kurlandzkie tak nas interesować powinno, jak część własnego ciała Rzpltej. Szlachta kurlandzka tchnie tym samym duchem wolności jak i Rzplta nasza, jej przychilność ku Rzpltej jest zawsze widoczna. Praw i dekretów naszych poważenie niewątpliwe. Dał dowód świeży swej submissyi i książę kurlandzki zeszłego sejmu wyrokiem. Przez uszanowanie dla Rzpltej nie zgłębiał polityki, ale prosto rozkazom stanom pokazał się być powolnym. Wart zatem tych względów, o które prosi, a tym bardziej gdy świeży dał dowód, jak umie cenić krew szlachecką, kiedy dwom synom z księżnej Ponińskiej spłodzonym, nie tylko nadal jestestwo zapewnił, ale co rok na edukacyą tych kawalerów 12.000 wyznaczył i godnej ich matce dogodność i wygody życia obmyślił. Przez te powody, prawa i względy upraszałbym was, Naj. Stany, aby dla pokazania księstwu kurlandzkiemu, ile jego przychilne sentymenta cenić umiemy, projekt ten mógł unanimitate przejść.

Głos

JW. Staniszewskiego

P. Czerskiego

dnia 19 novembra

Jeżeli starożytność sławiąc dzieje panujących, tych wiekom naszym podała ku uwielbieniu i naśladowaniu, którzy dzień ten między straconemi liczyli, w którym dobrze czynić ludowi swemu nie mogli. Królu Naj., ciąg panowania twego losem zawistnym liczył wiek klęsk. Opatrzność jednak kojąc przygody kraju, nadgradzać zdała się przeznaczone nieszczęścia, dając nam Króla, któremu czynić dobrze poddanym, jest właściwym serca i umysły pańskiego przymiotem. Oto projekt, któren wam niosę, N. Stany, będzie nowym dowodem tej okazałej wspaniałości WKMci P.M.Miłł. dla Narodu. Serce czułe Polaka tą się tylko zajmuje troskliwością, jaki Panu tak dobremu nieść hołd wdzięczności. Wejrzyjcie, N. Stany, w sprawiedliwość, którą dopełnić będzie najpiękniejszą cechą sejmowania naszego, ile gdy zrzeczenie się tak wielkich intrat ku wygodzie osoby N. Pana przeznaczonych, niesie za sobą konieczną potrzebę uskutecznienia tego projektu. Chciejcie więc zezwoleniem waszym i publicznej potrzebie i zamiarowi zbawiennemu N. Pana dogodzić.