Dzień 19 novembra

Sessya 96

Zagaił ją JP marszałek sejmowy mówiąc: cierpliwość WKMci w dosiadywaniu na rannej sessyi okazana zasługuje najżywszą ściągnąć wdziędczność od stanu rycerskiego, a przeto stosując się do woli WKMci na niej okazanej, przystąpi JPan sekretarz do czytania dalszego formy rządowej.

Czyniąc zadość wezwaniu marszałka, czytał JPan sekretarz dalszą kontynuacyą formy rządowej, tj. komissyą skarbową i komisje porządkowe: v. nr 1.

Po przeczytaniu tych artykułów rzekł marszałek: skończyło się, stany sejmujące, czytanie tomu drugiego formy rządowej, nim więc dalsze czytanie jej nastąpi, czy nie zezwolą stany sejmujące, aby deputacya wyznaczona do departamentu, komissyi i władz wojskowych relacyą uczyniła?

O co zewsząd proszono.

Załuski podskarbi nadworny koronny przymówiwszy się po krótce jako prezydujący w tej deputacji prosił, aby głos był dany JP Głębockiemu krakowskiemu pióro w niej trzymającemu.

Głębocki krakowski przymówiwszy się nieco do pracy, jaką miała deputacja przetrząsając 7-letnie czyny tak departamentu, komisji ON, domissyów rozdzielnych jako i komisariatu wojskowego, ile że deputowani od konfederacyi targowickiej nie ukończyli tak zupełnie dzieła jako do innych magistratur do niejże wyznaczeni mieli sposobność uczynić. A powiedziawszy w ciągu obszernym relacyą, że wiele jest rzeczy tak do Korony jako i Litwy ściągających się, które odesłać należy do komissyi ON likwidacyjnych. Po czym projekt kwitu departamentowi wojskowemu oddał do laski, któren przeczytał JP sekretarz, w tych słowach ułożony: v. nr 2.

W postępie relacyi podał projekt drugiego kwitu dla komisyi wojskowej ON i dla kommissoriatu razem wojskowego.

Któren przeczytał JP sekretarz, w tych słowach będący: v. nr 3.

Po przeczytaniu zawołano: ad deliberandum.

Mimo to marszałek czyniąc się niesłyszącym, a jako przeszły komisarz wojskowy chcąc kwit uzyskać, co najprędzej powiedział: kiedy nie słyszę wzięcia ad deliberandum (które dość głośne było), zapytuję o zgodę, ale i po wtóre liczniej jeszcze ad deliberandum biorąc zawołano.

JP Głębocki zaś dalszą kontynuując relacyą o władzy wojskowej za rządu znikłej konfederacyi targowickiej i ustanowionych od niej komissyów osobnych, litewskiej i koronnej, co przełożywszy podał do laski projekt kwitu dla komissyi wojskowej koronnej, tworu targowickiego, któren przeczytał JP sekretarz tak ułożony: v. nr 4.

Po przeczytaniu przez JPana sekretarza projektu tego kwitu zabrał głos książę Massalski biskup wileński. W nim obszernie senatorskie i regimentarskie zasługi JPana Ożarowskiego wywodząc do buławy do wielkiej, a JPana Puławskiego do buławy polnej koronnych,jak najusilniej zalecał i rekommendował.

Zawołano zewsząd: prosiemy o to WKMć, a ministerium wezwane od króla udało się do tronu.

Król JMć tak mówił: zawżdy naród tego ode mnie doświadczał, iż w każdej porze było ukontentowaniem moim łączyć moje czyny do woli narodu. Jakoż stosując się do życzenia sejmujących stanów,wzywam do buławy wielkiej koronnej JPana Ożarowskiego kasztelana wojnickiego, a do buławy polnej, jak prawo stanie, wezmę JP Puławskiego, mnie przez stany sejmujące zaleconego.

Łobarzewski czerniechowski oświadczywszy najprzód królowi JMci dzięki za łaskawe skłonienia się do woli i prośby sejmujących, powiedział temi słowy: gdy króla JMci i całej izby żądza więcej waży niż jednego posła wola, przeto gotowy podaję projekt.

Czytał go JP sekretarz w tej treści, że król JMć stanów rekomendacyą przyjmując za JPP Ożarowskim i Puławskim, pierwszemu buławę wielką konferuje, drugiemu zaś buławę polną koronne Gdy zawakuje, pro haec sola vice konferować będzie.

Marszałek pytał się trzy razy o zgodę. Ta zawżdy jednomyślna była.

Po czym JP marszałek imieniem stanu rycerskiego dzięki złożywszy królowi JMci, że do woli jego przychylić się raczył, pozwolić mu ucałowania ręki pańskiej dopraszał się.

Po tym przymówieniu się całowali senat, ministerium i posłowie rękę JKMci.

Głębocki krakowski po odejściu wyższej materyi podał znowu projekt do laski przedaży koni z pułku artyleryi litewskiej, zalecający to uskutecznić hetmanowi WLitewskiemu.

Czytał JP sekretarz ten projekt, w tych będący wyrazach: v. nr 5.

Wołano, aby zaraz decydować, ale sam Kossakowski hetman WLitewski radził wziąć go ad deliberandum i wnosił, aby to zalecenie raczej do komisji wojskowej wydane było.

Znowu JP krakowski w ciągu relacyi podał projekt kwitu komisji wojskowej litewskiej od konfederacyi targowickiej ustanowionej.

Któren czytał JP sekretarz, w tych słowach napisany: v. nr 6.

Po przeczytaniu wzięto go ad deliberandum.

Kontynuując dalszą relacyą, JP Głębocki podał projekt zalecenia hetmanom ON, aby rang listy wojskowe złożyli w komissyach likwidacyjnych ON.

Czytał go JP sekretarz, w tych słowach ułożonego: v. nr 7.

Po czym podał JP krakowski dla osób wojskowych projekt zalecający je do szlachectwa.

Czytał JMP sekretarz w tym ułożeniu ten projekt: v. nr 8.

Po przeczytaniu odezwano się: nie masz zgody! I zawołano: ad deliberandum.

W ciągu dalszym relacyi JP Głębocki, zarekomendowawszy JKMci względom JPana Descoura posła rawskiego a pułkownika w wojsku, aby go awanse jako 36 lat w nim służącego nie mijały, podał projekt uwalniający od dekretu uciążliwego zaprzeszłego sejmu, gwałtownie zapadłego, oficerów regimentu Działyńskiego.

Upraszano zapytać się o zgodę.

Marszałek: spodziewam się, iż gdy to słowo ,,gwałtownie" wymazane będzie, zgoda jednomyślna na ten projekt nastąpi.

Jakoż gdy się zgodzono wymazać, a zapytał się marszałek o zgodę trzy razy, powszechna za każdym razem była.

Kończąc relacyą, JP Głębocki wnosił, aby można do jutra wstrzymać opinii na zażalenia czytanie.

Gostkowski ciechanowski nie przymawiając się, podał projekt do laski i prosił o czytanie, któren zaraz czytał JP sekretarz, przypisujący nadgrodę ukrzywdzonym w awansach, w tych słowach napisany: v. nr 9.

Zaczęto mocno dopraszać się o czytanie opiniów wojskowych.

Załuski podskarbi nadw. kor. wnosił, aby opinie na zaskarżenia władz wojskowych mogły być do jutra z czytaniem wstrzymane, ile że są niektóre z nich dziś jeszcze podane.

Czytał JP sekretarz dalszą kontynuację formy rządowej, tj. sądy ziemskie w Koronie i sądy w W.Ks.Lit.: v. nr 10.

Ankwicz krakowski: na przeszłej sessyi oddałeś WKMć sprawiedliwość, przyjmując interes kurlandzki, którego się druga część tycząca się powiatu piltyńskiego zostaje. Wytłumaczył już to światły kanclerz litewski, iż ta zamiana żądzy Kurlandii w prawo z powagą WKMci zaszła. Niechże i druga część tego projektu będzie podniesiona, a gdy co w nim poprawy lub odmiany przyzwoitej będzie potrzebowało, to tenże kanclerz wytłumaczy.

Czytał JP sekretarz projekt w treści swojej aprobujący wszelkie prawa i prerogatywy powiatu piltyńskiego wedle traktatów, a przeciwne im zaszłe przeszłe postanowienia kasujący, a resztę, co było w nim z uznania powszechnego, wymazano z projektu. Po czym zapytał się trzy razy o zgodę marszałek, która za każdym razem powszechna nastąpiła.

A gdy to się stało, ministerium udało się do tronu, od którego sessya solwowaną była do jutra na godzinę 10 z rana.

Ta zaś sessya trwała do godziny 12 w noc. Na niej też rozdawano tabelę generalną wojsk ON oraz kosztów na nie wszelkich od 1 septembra 1786 do 1 septembra 1793, przez deputacyą do egzaminu władz wojskowych sporządzoną.