Głos

Jaśnie Wielmożnego Kunickiego

Podkomorzego i Posła chełmskiego

na sesyi sejmowej w Grodnie dnia 28 września 1793 roku miany

Najjaśniejszy Królu, Panie Mój Miłościwy!

Prześwietne Rzeczypospolitej Sejmujące Stany!

Gdy przecie w końcu czwartego miesiąca sejmowania naszego doczekaliśmy pory, że syta uzyskanemi z własności naszej łupami obca przemoc, czynić nam cokolwiek dla siebie dozwala, mając na czele instrukcyi mojej położoną dla siebie tę słodką powinność, abym usilnie starał się wszelkie prerogatywy dostojności i dochody tronu zabezpieczyć, nim w swoim miejscu prosić będę o podniesienie projektu JW. Staniszewskiego posła czerskiego, względem patentowania oficyerów i gwardii podanego, i nim w ciągu rzeczy o zwrót zupełny wszelkich prerogatyw tronu dopominać się będę, zanoszę prośbę do prześwietnej deputacyi do egzaminowania zeszłej konfederacyi czynów wyznaczonej, aby ta przejrzawszy wszelkie sancyta, raczyła donieść stanom, czyli z powodu zapadłych wyroków i rezolucyj nie nastąpiła w jakiej części alienacya dóbr ekonomicznych J.K.Mci, i czyli jakie dochody ujętemi nie zostały?

Nadto mając z tejże instrukcyi zlecenie, aby wszelkie sancyta przeciwne prawom uchylonemi zostały, niosę prośby do W.K.Mci i was, Najjaśniejsze Stany, abyście nakazali prawem rozdrukować z treścią summariusze sancytów i rezolucyj, końcem dostatecznego zainformowania i sejmujących, i komunikowania onych obywatelom krajowym.

Dalej z powodu tejże instrukcyi mam nakazano wystawić W.K.Mci i wam, Najjaśniejsze Sejmujące Stany, stan smutny ziemi mojej i powiatu, oto ta burza, która szybkim pędem cały kraj nasz zajęła, była przyczyną, iż podług najpewniejszych raportów od konfederacyi pod ten czas miejscowej nadesłanych, znaczna liczba gospodarzy w kordon cesarski wyszła, a przez pędzenie nadzwyczajne podwód, dobytek i z pracy, i z głodu odpadły, zostawił obłogiem najżyźniejsze pola; moment wprawdzie odebrać wszystko potrafił, lecz długich i spokojnych lat trzeba, aby to wszystko do pierwszego wrócić stanu. Zniknęły dochody obywatela do użycia, bo jakie mu jeszcze pozostały, te w ratunek włościan swoich i w prowadzenie potrzebnej ekonomiki wkładać musi, gdy tę postać ziemi mojej i powrótu W.K.Mci i wam Najjaśniejsze Stany przedstawiam, pewien jestem, że w mniejszej lub większej ilości najmniejszy zakąt ziemi naszej nie był wolny od uczucia tych przykrych skutków niedostatek w kraju pomnażających; czego najlepszy dowód, gdy dotąd o czerwcowy podatek w ziemi mojej i powiecie, a spodziewam się, że i w innych województwach i ziemiach ciągłe trwają egzekucye, a ten żołnierz, który w czasie obszerności granic, i znaczenia naszego w Europie, na którego chętnie ofiary z majątków naszych mieliśmy, co miał być obroną i twierdzą naszych prerogatyw i własności, stał się teraz narzędziem ucisku obywatela, który tyle tylko winien, że publiczną przywalony klęską, nie ma sposobu opłacić tego, na co za lepszych Rzpltej choć z ciężkością mógł się zdobyć. Gdy więc tak jest, racz jeszcze Najjaśniejszy Panie i Wy Najjaśniejsze Stany zwrócić uwagę na położenie kraju nam zostawionego; na zamkniętą kommunikacyą z krajami, ruskim najobfitszym, wielkopolskim najhandlowniejszym, skąd wzajemna komunikacya pomnażała bogactwa kraju, na upadek bankierów, a stąd wszelkiego za granicą kredytu; nareszcie na stan wyżej przeze mnie wystawiony i dotąd dla konsystencyi wojsk obcych cierpiący, a spodziewam się, iż jasno obaczemy się pełni okropnego niedostatku. Jakże więc w takim zdarzeniu utrzymywać mamy też same podatki, które przedtem z ciężkością opłacane były, a teraz niepodobnemi do wybrania stały się, chyba dla powiększenia powszechnych ucisków i rozpaczy, bo ja innej nie widzę w tym okoliczności, gdyż koniecznie samo z siebie wypada stosowną do ziemi naszej teraźniejszej przedsięwziąść ekonomikę, zredukujmy listę cywilną względnie do teraźniejszej sytuacyi, zostawmy generałów i urzędników wojskowych przy ich tytułach ad vitae tempora, lecz bez pensyi, utrzymajmy liczbę wojska taką, jaka tylko do wewnętrznego bezpieczeństwa i egzekucyi prawa być może dostarczającą, a zamiast ubyłego wojska, zlećmy deputacyi do formy rządu wyznaczonej, aby sporządziła dokładny opis popisów wojewódzkich; tym sposobem i usposobiemy się do owych nadziei, które nam przyszłość wystawić może, i podatki choć zmniejszone dostarczającemi staną się, a razem osłodziemy los nasz i naszych współbraci, po tylu goryczach i nieszczęściach; stosowne więc do tej myśli mojej podaję projekta i o przeczytanie onych z miejsca mego dopraszam się.