Głos

Jaśnie Wielmożnego Ogińskiego

Podskarbiego Wielkiego Litewskiego na sesyi sejmowej dnia 25 Septembra 1793 roku miany

Nie ma tu podobno nikogo w tej Izbie, co by wystawiając sobie w pamięci gwałt na czterech posłach dopełniony, żywym żalu i smutku uczuciem przerażony nie był; nie ma nikogo, co by czując tę wymierzoną zgromadzeniu naszemu krzywdę, nie żądał z utęsknieniem powrótu zabranych nam kolegów sejmowych; i ktokolwiek inaczej myślał, ten zapewne byłby nieprzyjacielem Ojczyzny, wolności i swobód naszych. Ale jeśli z jednej strony powodując się powinną o ich odzyskanie troskliwością, wszelkie czynić powinniśmy starania, aby przez podanie noty zwrót onych od JW. Ambasaadora uzyskać; z drugiej strony, baczną ostróżność mieć potrzeba, iżby kroki nasze, przeciwnych zamiarom naszym, nie przyniosły skutków.

Podanie noty JW. Ambasadorowi jest rzeczą, na którą tym chętniej przystaję, im żywiej czuję gwałt popełniony, i im mocniej stoję przy prawie oświadczającym, niebyłość sejmu w przypadku domierzonej gwałtowności na osobach sejm składających. - Zgadzam się przeto, iżby nota do JW. Ambasadora podaną została; lecz co względem ułożenia jej myślę, winienem jako obywatel urzędujący przełożyć.

Godni ministrowie, zlecenie mający do podania takowej noty, jak zawsze zwykłą sobie roztropnością ważyli wyrazy, jakich używać trzeba było do tłumaczenia woli stanów w notach JW. Ambasadorowi podanych, tak dziś bardziej niż kiedykolwiek z największą rozwagą przełożenia swoje uczynić powinni.

Zamiarem takowej noty, być ma oświadczenie JW. Ambasadorowi, że ponieważ gwałt dopełniony został, zatem już i sejmu nie ma. - Pytam się, komu to oświadczenie groźne być może, i czyim to jest interesem, aby sejm zerwany, lub nadal utrzymany został? (zapewne ministrowie zagraniczni, po dopełnieniu tego, co im było polecono, i po zaskutecznieniu podziału kraju naszego, mało dbać o to będą, aby sejm dalej trwałość swoją rozciągał; już ich chęci spełnione zostały, już nic od nas do żądania nie mają; lecz czyliż naród, po tylu nieszczęśliwych klęskach poniesionych, po wymuszonym potwierdzeniu przez sejm działu Ojczyzny, nie ma zostawać przynajmniej w nadziei, że dla pociechy reszty obywatelów w szczątkach Rzeczypospolitej pozostałych, tenże sam sejm dobrą formę rządu, a razem spokojność i szczęście jemu przywróci? Czyliż sejm, na to tylko miał być złożony, aby dokonawszy wolą obcych potencyj, nie mógł wewnętrznym zatrudnić się urządzeniem, i skutki bezrządu usunąć?) To jest uwaga moja, którą Prześwietnym Stanom przekładam, kończąc na tym, że jest zdaniem moim, aby nota do JW. Ambasadora była podana, że o onej podanie z miejsca mego dopraszam się, lecz razem, że życzę, przez obawę niepomyślnych konsekwencyj, aby wyrazy onej rozsądnie ważone były, dla nienarażenia nas przez niepomyślną odpowiedź, na konieczność zerwania sejmu, i zostania w tym stanie anarchii, w jakim dotąd pogrążeni byliśmy.