Głos

Jaśnie Wielmożnego Imć Pana Fabiana Aleksandrowicza

Generała Adjutanta Buławy W. Lit. Majora Kawaleryi Narodowej, Posła z województwa smoleńskiego

roku 1793 mca sierpnia 8 dnia miany

Najjaśniejszy Królu, Panie Mój Miłościwy!

Prześwietne Skonfederowane Rzeczypospolitej Stany!

Tocząca się na zeszłych i dzisiejszej sesyi materya wojskowa staje się szczególniejszym powodem dla mnie, jako zbliżonego z obowiązków służby wojskowej do boku JW. Hetmana W. Lit., który rządową nad tymże wojskiem utrzymuje władzę, abym przełożył w tej materyi Najjaśniejszym Stanom, pewną i dokładną wiadomość, o rzetelnym stanie litewskiego wojska, w jakim dziś co do kompletu i płacy, aktualnie egzystuje. - Wiadomość ta, którą będę miał honor tłumaczyć, gruntuje się na dowodach istotnych, bo wyciągnięta jest z autentycznych raportów ze świeżo odbytych po wszystkich korpusach lustracyów, przez wykomenderowanych, i zaprzysięgłych, a jedynie ku temu celowi użytych generałów i sztabs-oficyerów, którzy na miejscu konsystencyi każdego respective korpusu, obrachowali kasy, spisali role przytomnych do służby głów, i koni, poformowali likwidacye, i z onemi na zaprzysiężenie realności tychże likwidacyów, wysłali kwatermistrzów do komisyi wojskowej. - A zatem co do kompletu, jaki podług ostatniego etatu być powinien, jaki efective znajduje się? i wiele brakuje? Czytam Tabellę.

Co zaś wojsko litewskie do zapłacenia należnego sobie podług etatu żołdu nie dobrało w kwartałach, marcowych i juniuszowym, czytam specyfikacyą. - W zeszłym marcowym kwartale, za wydanemi ze skarbu litewskiego na rzecz wojska, assygnacyami i dellatami do powiatów kordonem rosyjskim zajętych, nie odebrała:

; złote; grosze; denary

Brygada Trzecia, sumy; 137,020; 4; 1

Pułk Pierwszy, Komendy Kirkora; 85,575; 16; 11

Pułk Drugi, Komendy Kadłubiskiego; 20,069; - ; -

Pułk Czwarty, Komendy Bielaka; 30,000; -; -

Pułk Szósty, Komendy Azulewicza; 97,001; 16; 3

Korpus Artyleryi; 28,450; 6; 15

Regiment Pierwszy, Buławy Wielkiej; 20,709; 20; 7

Regiment Siódmy, Szefostwa Giełguda; 11,548; ; ;

Suma zalegającego dla wojska żołdu w kwartale przeszłym marcowym, efficit; 430,374; 4; 1

W kończącym się teraźniejszym juniuszowym kwartale, podług klarygacyi przez komisyą wojskową ułożonej (w której Brygada Druga i Regiment Osmy nie mają asygnowanego sobie całkowitego żołdu, tak jak etat, na te przenacza korpusa, lecz tyle tylko położyło się na one, ile na egzystujący przy zaczęciu niniejszego kwartału, w dwóch owych korpusach, komplet należeć okazywało się) wypada na żołd dla całego wojska, suma 2,047,306 10 3

Wypłaciła zaś Komisya Skarbowa in vim takowej należytości, sumę 1,139,045 26 -

Nie dobrało więc wojsko, w kwartale juniuszowym ze Skarbu litewskiego sumę: 908,260 14 3

Łącząc specyfikowany powyżej w kwartale marcowym niedobór in summa: 430,374 4 1

Zalega zatem w ogóle do zapłacenia na żołd dla wojska litewskiego suma: 1,338,634 18 4

Po wyszczególnieniu więc dwóch pierwszych artykułów, obejmujących komplet i płacę litewskiego wojska, pozostaje jeszcze wiadomość o trzecim, względem sum zapasowych, jakie w kasach korpusowych znajdować się mogą pod dwojakim tytułem, to jest: sumy wakantowe, które się z samego niekompletu głów i z furażu na brakujące konie składają, i sumy funduszowe, jedyny wpływ mające na zakupienie w latach przepisanych koni, mundurów, bronię lederwerku, ekwipażu konnego i innych żołnierskich rekwizytów. Takowego wszakże funduszowego rodzaju pieniądze zostają wydatkowane na opatrzenie żołnierza w to wszystko, co mieć z etatu koniecznie powinien, zwłaszcza gdy doporządzenie, i dokupienie mnogich rekwizytów przez zabranie, potracenie i zrujnowanie onych, w czasie zeszłej kampanii, jest nieodbicie potrzebne. - Sumy zaś wakantowe zostały użyte w części na spłacenie rang sztab i ober-officerskich przez sposób forszusu, dla tych wojskowych osób, którzy przy dobrej konduicie, posiadając szczególniejszą zdatność, i rzadkie w sztuce militarnej talenta, nie byli jednakże w stanie dokupowania się rang cnocie i zasługom ich należnych, z majątków własnych; w części też są wyexpensowane na lenungowanie żołnierzy w kwartałach ostatnim marcowym i juniuszowym z okazyi nieodebrania ze Skarbu Rzpltej należącej płacy. Pozwólcie, Najjaśniejsze Stany, w tym miejscu otworzyć usta moje, nie celem skupienia onych podłym podchlebstwem, bo tym się cnotliwa brzydzi dusza, lecz celem oddania winnej sprawiedliwości wodzowi litewskiemu JW. Kossakowskiemu Hetmanowi, za to, iż czuła i pilna troskliwość jego o dobry stan wojska, i ulepszenie gorzkiej żołnierza doli, nie ubliżyła niczego, co by też wojsko dźwigając z nieładu i ostatniej ruiny, do jakiej aktualnie doprowadzone już było, ile możności użytecznym dla Rzpltej i zdolnym do służby wojennej uczynić mogło.

Stosowny zatem do tej materyi względem ustalenia zachwianego losu wojska, podaję do Laski projekt, i o czytanie onego dopraszam się.