Mowa

Jaśnie Wielmożnego Imć Pana Seweryna Bieńkuńskiego strukczaszego i posła z powiattu Oszmian.

Na sesyi sejmowej dnia 21 czerwca roku 1793 miana

Najjaśniejszy Królu, Panie N.M.

Prześwietne Rzpltej Sejmujące Stany!

Zebrani na to miejsce w okropnym zeszłych okolicznościów szyku, któż nie widzi kolei zwróconych Bóg daj zawartych i nie cofanych Ojczyźnie ciosów! Wszędy tak jest w domu za domem i tu dochodzące słyszemy głosy. Cives prospicite Patriae! Jest to duch patriotyczny, czyli głos jaki był powszechny wśrzód upadającej Rzpltej Rzymskiej. Głos zaś szczególny naszego brata dobija co moment uszu naszych, nie chciej oddzielać się od rodni i imienia! Pomnij jesteśmy bracia! Utrzymuj, radź, ratuj ile możesz jako swój swego. Prosto te słowa idą w umysł i serce, oto gdy ich nie słychać, mówić zdają się do nas, do nas na prawodawstwo i najwyższą władność przybyłych, radźcie, a radźcie ile możecie!

Kto nie zna tych wzruszeń natury? Tego tkliwego w duszy czucia? Krew od krwi oddziela się? Czyż może być kto w ohydne narażonym odrodka imię, by dziś brat brata dobrowolnie odtrącał od tego udziału, jaki ma w odwiecznym bycie Polski, gdzie słodko być wolnego narodu ziomkiem; i żeby nie przypuszczał dzielić tego daru w jednym ogniwa związku z współbracią, którzy wylewem krwie naszych przodków, siebie i swoich swobód strzegąc, łączą męstwa i węzłem jedności pogromnego niegdyś ze wszech mocarstw, Polaka zdobyli imię.

W drobnej garstce moc bezsilna, i rada bez wewnętrznej ludności niczym jest, a tylko prześladowań pogromu, i woli czuwającego nań, bidnym jest obiektem.

Jeśli odjęte dziś wśrzód zamieszków sposoby, nie umykajmy się z jednomyślnością tak zaradzać, jak kochana Matka Ojczyzna nieodrodnych chce nas doświadczyć synów, w ten czas jej nie opuszczać, gdy nadzieja mała, a sposób odjęty, w ten czas dbać o całość w zupełnych szlacheckich swobodach, gdy razem jesteśmy, razem radziemy. Nie opuszczajmy braci rodaków, gdy ich przyznawać obcej podległości nie mamy prawa i mocy, jakby oni przeciwnie nas odstąpić i nas się wyprzeć.

Oboje to illegalnym znać powinniśmy dla tego względu, iż rówien równego nie może być włodarzem. Stójmy mocno przy zagwarantowaniach, przy swojej istności, oraz złamać nie mogącym ofiarą przysięgi uroczyście Bogu uręczonym związku.

W tym związku będący i jako poseł przy instrukcyi chcąc mię stosować do zaradzeń ku pomyślnościom narodu, radziłbym najwprzódy udać się do sąsiedzkich Potencyów przez usta naszych tamże kędy tylko mamy Rezydentów, aby wyobrazili teraźniejszą Rzpltej wolnej, a dziś ściśnionej i w granicach ścieśnionej sytuacyą, by błagali tych Mocarstw o przyczynę, z przełożeniem szukanej u nich takiej prośby, i aby razem znać dali jak daleko czują, iż upadek naszej egzystencyi jest u nich na względzie, a tak izali nie ujednają tym wiele-ważnym jako Potencyonalnym swoim za nami przemówieniem, że Bóg daj ta odezwa Mocarstw skłoni do śrzodków winnego z tej sprawy usprawiedliwienia się.

Być może, iż to narodów skomunikowanie się, zgodzone z politycznemi okolicznościami, okaże światu widok, jak to narodów upadek od równej Potencyi, nie już ramieniem siły, ale radą i powagą pośrzednictwa podpartym i dźwignionym spod przywału gnębiącej przemocy bywa.

Jąć się tych śrzodków należy, wszakże albowiem i w odmówieniu pomocy, krok nasz ten usprawiedliwi przed światem czucia naszego i podawanych zaradzeń o sobie dobrą opinią, żeśmy ile mogli, radzili.

Najjaśniejszy Królu P.N.M. Najwyższa twa mądrość skłoniona do zaradzeń i dźwignienia z upadku jęczących współbraci naszych, twoich wiernych poddanych, jest pełna zabiegów, chęci starań i ojcowskiego baczenia na ulepszenie smutnego ich losu! - Oświadczyłeś Mił. Panie na wczorajszej sesyi otwarcie: Iż pisanie się w Związek Targowicki stało się powodem najuroczystszego Najjaśn. Imper. Jejmci uręczenia za Polski granic całością nienaruszoną, a te nastąpiły uręczenia zgodnie z traktatem 1773 roku na mocne strzeżenie granic postanowionego.

Radźże i przodkuj w tym Miłł. Panie; iż gdy znam pierwiastkowy od powiatu mego obowiązek oświadczenia odezwy tychże w winnym swemu monarsze uszanowaniu, proszę, byś raczył tychże powierników moich w części zebranych być wybawicielem.

My wzorem i przykładem Twoim Najjaśn. Panie!

A przewodnictwem naszych po domach pozostałych braci, którzy nas tu wysyłając, całości swobód niepodległej Rzpltej i dobrego rządu strzeżenie zlecili nam przez instrukcye, postępować będziem nieodstępni.

Z miejsca mego dość czule mam mię zaświadczyć, abym dochował wiernie, co nakazano.

Jestem w tym zdaniu, iż delegacya, czy być może, i to w jakiej czynności, trzeba się zastanowić, by nie ruszyła naszej zasady, w której jesteśmy za całością kraju, zostawmy uwagę późniejszemu wyrokowaniu; tymczasem znam za obowiązek dania nieodwłócznych odpowiedzi stosownych do obu tych Dworów udzielnie podanych not w składzie tym, iż zamierzony do obu bez danej od Rzpltej Polskiej przyczyny, razem z przełożeniem do wspaniałych Najjaśn. Imper. Jejmci i Króla Jmci Pruskiego sentymentów prośby, odstąpienia swoich w podanych notach zamiarów.