Sessya

Trzydziesta Pierwsza

d. 15. Junyy.

Xiąze Jmc Marszałek w zagaieniu Sessyi dzisieyszey wyrazaiąc Sprawiedliwe Seymowych Stanow urazy, kiedy innemi Projektami propozycyi ad deliberandum podannych nietyczącemi się y wpadnieniem w głosy zabrane Obrady teraznieysze zatrudniaią się prosił, aby Zkonfederowane Stany w powinney cierpliwosci Projektow czytania słuchali y dalszego czasu niewycięczaiąc, adea, quae agenda sunt, przystąpili.

Jmc P. Bystry Poseł Zakroczymski o przyięcie projektu Jego pewne Wioski od Starostwa Ziolowskiego ustawicznym Kłotniom podlegaiące upraszał, aby perpetuum nastąpiło

[484]

silentium, ze tenze projekt Komissyą wyznaczaiący niepowinienby zatrudnienia znaydować, explicabat.

Jmc P. Kasztelan Poznanski allegando, że na czym się rzecz zaczyna, natym się y Konczyć powinna dla satisfakcyi ządaiących Projektu opisanego sprawiedliwosci, aby ante omnia był decydowany przymowił się, ile iak na dniu wczorayszym zupełna Stanow na dokonczenie onegoż zaszła zgoda, tak czas Kontraktom Swięto Janskim w Poznaniu zblizaiący się przymusza Kazdego, aby na inne niepozwalaiąc iakiekolwiek materyie, o zakonczenie tegoz projektu nalegał.

Jmc P. Trzebicki Poseł Brzeski Kujawski utwierdzony bedąc przykładem Jmc Pana Morykoniego Posła Wołkowyskiego, Ktory z Skarbu W. X. Litt. w pretensyach swoich satisfakcyą za wyrokiem Stanow ma sobie nakazaną, o podobnąż tychże Stanow do Skarbu Koron. iako Sukcessor Andrzeia Trzebickiego Biskupa Krakowskiego względem odebrania Summy 45000. na gwałtowną Rzepltey potrzebę wy-

[485]

godzoney y Konstytucyą 1676. 1677. wypłacic nakazaney, aby tandem w teraznieyszym czasie zadość uczynienie otrzymał, sprawiedliwe wnosił petita.

Jmc P. Szadurski Poseł Jnflandski itidem o przyięcie Projektu Litews'go prosił, do ktorego y inni Jchmc Posłowie ządanie swoie łącząc, o czytanie onychze instabat, lecz na to Jzby nie zaszedł assensus.

Xiąże Jmc Prymas zalecaiąc Stanom cierpliwosc, aby tandem Projekt sprawiedliwosci był wysłuchany y dokonczony, obligował Jmc Pana Gawronskiego Podolskiego, iako do ułozenia tegoż projektu uproszonego aby czytał, secus iezeliby cierpliwosci Stany niemiały, Koniec Seymowi temu niezamierzony proponował.

Jmc P. Gawronski Podolski czyniąc zadosyć rekwizycyi Xcia Jmci Prymasa, iak do czytania projektu sprawiedliwosci przystąpił, tak ponieważ w nim trzecią Kadencyą Trybunału w Bydgoszczy dołozono, aby to Kogo nieura

[486]

ziło, czynił praecustoditionem. Przeczytany za tym iest Projekt in eadem sonantia, iak się w przeszłych wyraziło Sessyach, oprocz tego, ze dzis dołozono, aby dla Prowincyi Wielkopolskiey Trzecia Kadencya w Bydgoszczy agitowała się, aby Dobra Duchownych, tudzież Ordynacyi Zamoyskiey do Kadencyi Trybunału Lwowskiego nalezały, ostrzezono.

Jmc P. Walknowski Poznanski słysząc w tym Projekcie wyrazone ad Majestatem y do Xcia Jmci Prymasa od Trybunałow Legacye ambiqué opisane, aby decisive wyrazone były z Obydwoch Prowincyi tak ad Majestatem, iako y do Xcia Jmci Prymasa na zawsze trwać maiąca, svadebat.

Jmc X. Biskup Smolenski zadumionym będąc że w ułozonym projekcie Sprawiedliwosci Dobr Duchownych wyrazona iest wzamianka ad praesens, bo będąc delegowanym takze do układania tegoż projektu Konstytucyi 1726. et 1736. niepisał, aby więc tęż Konstytucye do tegoż projektu przypięte eliminentur z Projektu,

[487]

praecustodiebat.

Jmc P. Jlinski Kyyowski, aby Sttwie Woiewodztwa Jego w Powiatach Zytomirskim y Owruckim Sądy swoie reassumować mogli, dopraszał się hoc fine projekt do Laski podał.

Jmc P. Rzewuski Halicki do projektu sprawiedliwosci przymawiaiąc się, aby te ieszcze dwa punkta wyrazone w nim były proponował, Aby Deputaci Losem Marszałka obierali, bo tym sposobem tumulty zabronią się. 2do aby Sprawy Taktowe w przepisanych godzinach sądziły się, ponieważ Sam praktykę nieraz uznał opoznienia, kiedy maiąc Sprawę Taktową po Kwartał y dłuzey przy Trybunale bawiąc się sprawy doczekać się niemogł.

Jmc P. Wwda Podlaski niespodziewaiąc się aby powszechne projekta Sprawiedliwosci decyzyi oczekuiące tak długim czasu przeciągiem wytrzymywane były, a sądząc ich iako iest nayprincypalnieysza Materya, tak nayprędzey decidi powinna, tego ieszcze dopominał się ostrzezenia, aby Actores et Citati

[488]

possessye swoie w obydwoch Prowincyach maiący duplicati fori sententia aggrawowani niebyli, ale Roku iednegow iednym Trybunale, a drugiego w drugim litis contestationem effectuare starali się. Tudzież o Metrykantach ostrzegał Salwę, aby nią Assessorowie Sądow Zadwornych dawnieysi non gaudeant, superaddi w projekcie Assessoryy ządał.

Jmc P. Kasztelan Przemyski uznaiąc Projekt Sprawiedliwosci dosyć obficie opisanym ieszcze zdawało Mu się, aby w nim 3. punkta inserowane były 1mo Zeby prerogatywa Senatorow Swieckich w Trybunałach była utrzymana. 2do Aby nie pisarze Trybunalscy, ale do kazdego Wwdztwa Regestru Pisarz Ziemski Wwdztwa własnego admissus pisł Dekreta. 3tio Aby Ziem Ruskich Pisarze alternatę w Trybunałach miewali salvo moderno Piora Trybunalskiego possessore. Ad extremum wiedząc iż Wwdztwo Sandomirskie Deputatow obiera, zeby ztąd praejudicatu iakowe

[489]

nie nastąpiło, y aby Pisarz, od ktorego mocy a sprawy zaszła na Trybunał przychodzi, ex ilusus od piora był na ow czas domawiał się.

Jmc X. Biskup Płocki quantum ad primu Jmc P. Kasztelana Przemyskiego Punctum nie pozwalał, na dwa zas ostatnie iż się ma permissive do nich, oswiadczył się.

Jmc P. Gawronski Podlaski do Głosu Jmc Pana Kasztelana Przemyskiego przymawiaiąc się, reposuit, iż kazde Wwdztwo Kadencyi swoiey przytomne będąc niedopusci Pisarza do Piora, od ktorego ex motione sprawa do Trybunału wchodzi, a per consequens materyami innemi niezatrudniać Projekt Sprawiedliwosci prosił.

Jmc P. Chądzynski Rozanski oswiadczywszy się Stanom, iż ile mogł Konwinkował się aby Seymowey nie bawił chwili, lecz obowiązawszy się Braciom swoim w Domach pozostałym, aby iak naylepiey Urząd na siebie ułozony sprawował przymuszony odezwać się aby Pisarze Mazowieccy alternatą na Trybunał z Ziem

[490]

swoich ziezdzali, aby Dekret Warszawski o Dziesięciny forowany approbacyą swoią przez Seym teraznieyszy otrzymał, in virtute Jnstrukcyi swoiey dopraszał się aby odtąd Szlachta o Dziesięciny po Konsistorzach wexowana niebyła legem sancire radził Także Dobra Trebki Konstytucyą 1673. za Ziemskie deklarowane, a przez Duchownych kilka razy iuż odbierane aby Seym teraznieyszy Konstytucyą wspomioną reassumendo też Dobra cum Attinentyys w Woiewodztwie Mazowieckim lezące za Ziemskie wieczyscie uznał, instabat. Na Koniec o Sol Suchodniową domawiaiąc się, intuitu Ktorey przeczytawszy punkt Jnstrukcyi swoiey skoro przyszedł ad eam Sententiam, a poniewaz Zamek Krakowski bardzo iest zdezolowany, aby Koronacya pro hac sola vice w Warszawie odprawiła się domowic się o to Jchmc Posłowie maią.

Przerwano Mu głos dalszy, Jchmc PP. Krakowscy o Turnum w tey propozycyi iak serio instabant, tak z tego Jzba przez nie mały czas in turbido zostawała.

Po uspokoieniu Dysput zabrawszy głos

[491]

Jmc Pan Sochaczewski, expressit niezmierne umartwienie, iz projekt sprawiedliwosci grantem będąc uszczęsliwienia publicznego, do swoiego trafic nie może Konca. Przez co aby desiderio dłuzey Stanow in expectatione niewytrzymywały, zyczył przyspieszenia. Względem zas Pisarzow, iezeli z Wwdztwa Mazowieckiego na Trybunały wysyłani będą, aby Wwdztwo Rawskie tąsię zaszczyciło Prerogatywą ostrzegał. A na Koniec wnosił, aby Zamiana Gruntow we Wsi Sirokach Wielebnych OO. Dominikanow accedente Bulla Romana id approbante przez Seym teraznieyszy stwierdzona y za Ziemskie uznana została.

Xże Jmc Prymas exprimendo długie milczenie y cierpliwość Prowincyi Wielkopolskiey aby iey głos od Laski intuitu przymowienia się do projektu Sprawiedliwosci był dany, rekomendował Xciu Jmci Marszałkowi.

A przeto Jmc P. Bystry Zakroczymski na podpisanie Projektu Justitiae zezwalał praecustodiendo tylko, aby na Trybunały Pisarze Ziem

[492]

swoich ziezdzali, co iezeli się Stanom Zkonfederowanym spodoba, o dołozenie, salvis iednak per omnia modernorum possessorum praerogativis upraszał.

Jmc P. Wilczewski Wiski o rezolucyą czy Ziemstwo Jego obligowane będzie na Trybunały ziezdzać, upraszał; aby zaś praktykowana dotąd w Trybunałach Korrupcya exkludowana była na zawsze, pensyą dla Deputatow naznaczyć radził, daiąc przyczynę, iż wielu iest niewystarczaiących, Ktorzy tą Funkcyą zaszczyceni, a ieszcze gdy ad praesens skassowane Exofficia więcey Deputatom expensy przymnozą, niebędą mieli za co sustentować się.

Jmc P. Kossowski Poseł Brzeski Kujaw. dolendo ze Obrady teraznieysze tak oporem idą, iż Projekt sprawiedliwosci suum sortiri nie moze effectum, obawiał się aby Seym teraznieyszy podobienstwem niezrownał się z innemi, kiedy repartycye Trybunałow nastąpią, słusznie na przyszłe Obradom oglądać

[493]

się radził Konsekwencye, łatwo z podziałow takowych wynikać mogące, zeby huc progressu dawney Sądowey Sprawiedliwosci nie był zwrocony zwyczay. Tudzież aby Transakcye perpetuitatis nienaruszone zostawały, y aby między obiema Prowincyami praeventio fori niepraktykowała się z uciemięzeniem possessye w obydwu Prowincyach maiących.

Na Koniec zas aby Deputaci przed Marszałkiem przysięgę na Seymiku wykonywali, y aby rigor tak na Senatorow, iako et in ordinem Equestrem, ktorzy się na Seymikach oddzielaią praescribatur w tym ze projekcie, instabat.

Jmc P. Borzęcki Ruski załuiąc ze tak wpryncypalney Materyi Projekt na Koniec Seymu do decyzyi został się, przymawiać się oraz do niego niewiedząc przyczyny, o zakonkludowanie go tylko upraszał.

Xze Jmc Prymas po kilkakrotnych perswazyach niemogąc w zakonczeniu Projektu sprawiedliwosci profitować, dwie ogłosiwszy propozy-

[494]

cye, iezeli projekt o sprawiedliwosci ułozony ma bydz podpisanym, y tak wiele Kadencyi ma miec Prowincya Wielko Polska, in ordine tedy tego Turnum sam z osoby swoiey zaczął.

Jmc P. Wwda Pomorski pytaiąc się Xcia Jmci Prymasa, iezeli Turnus presse o Kadencyi Trybunału Wielkopolskiego ma się zaczynac, praeveniendo tegoż Xcia Jmci Prymasa niepozwalał przystąpic ad Turnum.

Wszczął się tedy zatym wielki rozruch w Jzbie, ktory przez czas długi trwaiąc, ledwie za medyacyą Xiąząt Jchmciow Kanclarze W. Litt. y Wwdy Ruskiego uspokoił się.

Po ktorym uspokoieniu się Jmc P. Wwda Pomorski głos zabrał, ktorym ogłosił wynalazek Xcia Jmci Wwdy Ruskiego y spodziewaiąc się że go Zkonfederowane Stany approbować będą, wyraził, iż w Piotrkowie Kadencya post festum Santi Francisci immediate pierwsza, a druga post Dominicam Conductus w Poznaniu maią się zaczynać perpetuo sal-

[495]

va alternata z Prowincyą Pruską, w ktorey w Bydgoszczy iednego Roku Kadyencya, a drugiego roku w Poznaniu Kadencye odprawiac się y w nich tak Wwdztw Wielkopolskich, iako y Prowincyi Pruskiey wszelkie sprawy rozsądzone będą. Zdawało Mu się insuper ieszcze przydać, aby Konstytucye Annoru 1635, 1726. in toto reassumować, ponieważ z doswiadczenia nauczył się, iż Duchowni naywięcey Trybunały nabywaniem Dobr Ziemskich zatrudniaią y większą Summą iak Dobra są warte, obciązaią, a tym sposobem Nobilitas in Statu nie iest Dobra swoie ewikcyonowac, więc aby mocą teraznieyszey Ustawy przerzeczone Konstytucye suo in robore maneant, zanaypryncypalnieyszą rzecz sądził.

Jmc P. Męcinski Wielunski narzekaiąc na tak zwawe doponinanie się Jmc P. Woiewody Pomorsgo, proponebat Stanom, aby alternata Kadencyi Poznanskiey z Bydgoszczką skassowana była, secus iezeliby utrzymała się, y Miasto Jego Grodowe Wieluń

[496]

rowną prerogatywą zaszczycało się, dopraszał się.

Jmc X. Biskup Smolenski będąc delegowanym do projektu o Sprawiedliwosci powtornie usłyszawszy iakieś niewiadome dla Duchownych Ustawy, assekurował Skonfederowane Stany, iż zadney do tego projektu o Duchownych nie wkładał wzmianki, oprocz Prowincyi Litewskiey gdzie Duchownych w zględem Dobr mieyskich były wyrazone opisania, aby tedy praca Jego daremna niebyła w układaniu projektu tegoż tak iak się w Samey istocie znayduie approbare go lub reprobare proposuit.

Jmc P. Wwda Pomorski powodem Jmc X. Bikupa Smolenskiego będąc pobudzony, iż y On był do tegoz samego projektu delegowany reposuit, y ze Mu się pariter do niego wolno przymowic intulit, z tym Stanow ostrzezeniem, iż maiąc naukę z Patronow inaczey Prawa tłumaczących y rozumieiących nie tak się w swoiey istocie znayduią te prekaucyą per appendicem włozył, aby zaś z Kapituł Deputaci Duchowni iako to z Poznanskiey, Płockiey

[497]

Kujawskiey etc. po iednym tylko był obierany Deputat, a nie po dwoch, svadebat, przyrzekaiąc, iż Trybunały tych Deputatow ieszcze cierpiec będą.

Jmc X. Biskup Kujawski replicando Jmc P. Wwdzie Pomorskiemu, iż mniey expensy Kapituły miec będą chętnie na delegacyą iednego z kazdey Kapituły do Trybunału pozwolił, to zaś słowo, że ieszcze Trybunał Duchownych Deputatow cierpieć będzie, aby wyrazniey explikowane było, ządał, co y Jchmc XX. Płocki, Chełminski y Smolenski Biskupi exposcebant.

Jmc P. Poniatowski Stolnik Litt. Warszawski płynące Momenta Seymu tego wysoce sobie szanuiąc, niechciał obszerną zatrudniać wymową lecz, do poprzedzaiących głosow referuiąc się, aby Deputaci przysięgę wykonywali, iako pod zadnym pretextem o funkcyą Deputacką nie starali się, explikował, iż złego Sumienia Sędziami tylko Trybunały

[498]

zawsze napełnione będą, a dobrym y poczciwym Ludziom praecluditur do funkcyi akcess, aby więc temi Krzywoprzysięstwami z doswiadczonych iuż praktyk popełniaiącemi się Boskiego gniewu nie sciągac, przysiegę takową odrzucic zyczył.

Xże Jmc Prymas approbuiąc zdanie Jmc P. Stolnika, podobneż ządanie oddalenia przysięgo Deputackiey proposuit.

Jmc P. Poniatowski Warszawski słysząc, że z mowy iego iakaś po stronach formatur oboiętność, iasniey zdanie swoie przełozył, ktore in antecessum wyraził, ze tę przysięgę oddalic zyczył, ktora o niestaraniu się funkcyi w zakupywaniu Kresek iest dołozona, a poniewaz oprocz dokupowania się pieniędzmi wiele iest innych sposobow do uięcia sobie y starania się Deputatom o Kreskę w iednakowy zmierzaiący Sumienia obowiązek, tey przeto przysięgi na Deputatow imponere disvadebat.

Jmc P. Wwda Podlaski obszerną re-

[499]

nonstracyą Jmc P. Warszawskiego będąc convictus, o exkluzyą przysięgi na Deputatow instabat.

Jmc P. Młocki Zakroczymski, aby Deputatom Wwdztwa Mazowieckiego pensya naznaczona była, exposcebat łącząc zdanie swoie do zdania Jmci P. Wilczewskiego Posła Wiskiego. Dziękował przytym za manutenencyą Szlachty Jmci Panu Wwdzie Podlaskiemu, y aby Duchowni Dobr Ziemskich nie nabywali domagał się, in reliquo na Seymiki rozdzielone ne rigor extendatur, niepozwalał, allegando że w Ziemi Swoiey pokazać by się niemogł; Co do przysięgi, aby Deputaci przed Marszałkiem przysiegę wykonywali, zyczył.

Xże Jmc Marszałek usłyszawszy pro et contra w zględem projektu o sprawiedliwosci zdania, requirebat Jzby assensum, czy zupełna na podpisanie onegoż zachodzi zgoda, ktorą gdy okrzyknięto, przeczytany projekt przeczytany został.

[500]

Xże Jmc Prymas donosząc Stanom, iż się Jch ządzom zadosyć stało, gdy projekt sprawiedliwosci podpisany został, dla większey iednak twierdzy onegoż, drugi projekcik mały tęz Konstytucyą utwierdzaiący in formam sequentem, aby Elekcyą Marszałka pluralitas Sędziow y Posłow decidat opisuiący podpisanym został, intulit, na ktorego podpis zgoda niezaszła.

Jmc X. Biskup Smolenski przy Konkluzyi Seymu tego donosząc Stanom, iż był delegowany do Kalkulacyi Skarbu W. X. Litt. informował Stany de Statu Skarbu tegoż y że Likwidacyi słuchał z pozostałych Regestrow Sukcessorow S. P. Nieboszczyka Sollohuba Podskarbiego Litt. Ktorzy post exactam Calculationem sui nalezycie wyrachowali się docuit y ze Jm Skarb Litt. 40000. przeszło pozostał winien ex Regestris to patuit, aby więc wrocona Jm była ta erogowana expensa, prosił, y tym Koncem uformowany Projekt czytał, et ad Subscribendum Statibus permittentibus

[501]

podał. Podobnąz Kalkulacyą y z zyiącego ad praesens JW. Hrabi Fleminga słuchał, Ktory troistą Likwidacyą rachuiąc się fassus, że Skarb przerzeczony znaczną Rzepltey przyniosł by auxesim, gdyby przechodu Woysk Rossyiskich, oschłosci Rzek portowych y innych przeszkod partykularnych pod protekcyą Moskiewską Kupcom przez lat siedm dawaną, nie było. Co sprawiedliwą w Stanach uczynic powinno permowencyą interea ze dobrowolna Skarbu Aukcya po Sto Tysięcy Złotych spontanée Rzepltey deklarowana w swoiey się ziscic niemoze effektuacyi dla przyczyn przełozonych O Modyfikacyą tegoz dobrowolnego Skarbu aukcyonowania Jmc P. Podskarbi Litt. prosił po pięcdziesiąt Tysięcy Rzepltey za lat 12. oddać przyrzekaiąc, a łacząc tę Summę z remanentami dawnemi Skarb Litt. Million Szesc kroc siedmdziesiąt Tysięcy, Siedm set dziewięc złotych groszy 16. oddać iest obowiązany,

[502]

et hocce fine Proujekt z Kwitowaniem czytał.

Jmc X. Biskup Wilenski dziękuiąc Jmci P. Podskarbiemu Litt. za wierne około skarbu attencye y czynnosci przeszkody przez Jmci X. Biskupa Smolensgo przywiedzione approbował.

Xże Jmc Staznik Koronny Sandomirski qua delegatus przychilaiąc się do zdania Jmc X. Biskupa Wilensgo podobne oswiadczył podziękowanie Jmc P. Podskarbiemu Litt. przydaiąc do przeszkod Skarbowi poczynionych tę reflexyą, ze Jmc P. Podskarbi W. Litt. 170000. Złł. z Dobr Ekonomicznych S. P. Krolowi za mocnym naleganiem Dworu wypłacił, Ktorey Kwocie na teraznieyszy S. Jan Termin przypadł.

Jmc X. Biskup Kujawski z rownego wyroku Stanow bedąc do słuchania Rachunkow Jmc P. Podskarbiego WKor. delegowanym z podaney od niegoż importacyi wielce ucieszył się, gdy podaną widział sobie Kwotę Trzy Milliony Sto pięcdziesiąt sześć Ty-

[503]

sięcy Złł. gd. 22. Ale kiedy expens percepcie rowny postrzegł z Authentycznemi Rewersami zgadzaiący się, ubolewał, ze Rzeplta gotowey Summy w Skarbie niema oprocz 19600. Złł. y podobnyż potym czytał Projekt z Kwitem Jmci P. Podskarbiemu W. Kor.

Wzięli y inni Jchmc Delegaci Posłowie do słuchania Rachunkow głosy, ktorych naywiększe dały się słyszeć narzekania, że mimo tyle Praw zabraniaiących, tyle pozwalały sobie Senatus Consilia, ze aż Skarb zubozyły. Jnne zas pretensye iako to Jmci Panu Niemierzycowi Chorązemu Sandomirskiemu, Poninskim Sukcessorom Boratyniego, aby Skarbow więcey nie za ambarassowały, o wypłacenie Jm Summ ze Skarbow instabant.

Czytano potym Projekt reparacyą Zamku Warszawskiego zalecaiący, ktorym aby Jmc P. Podskarbi W. K. Kamienicę Samborgerowską y Rafałowiczow dla rospostrzenienia Zamku zapłacił, eadem Lege został ob-

[504]

strictus. Jtem czytano drugi Projekt Mennicy, w ktorym nakazano aby Ludzi na Alchimyy znaiących się z Zagranicy Sprowadzono, y nietylko Gory Olkuskie, ale y gdzie się Aurifodinae znaydą, otworzono.

Zabrał potym głos Jmc P. Przezdziecki Referendarz Litt. Poseł Minski o przeczytanie 2. Projektow małych instando, Pierwszy Recess od Arcy Biskupstawa Wilensgo do seymu Corona'onis okazuiący się, a drugi Pensyą Xiązęciu Jmci Kanclerzowi W. W. X. Litt=o za wierne Usługi Jego in Ministerio przez Lat Czterdziesci pokazane 9sm dziesiąt

Tysięcy Złotych na Rok Mu naznaczaiący, w ktorym Projekcie takze dołozono było, aby Jmci Panu Marszałkowi Konfederacyi Litewskiey ze Skarbu Litewskiego Sto Tysięcy Złotych wypłacono, Co Stany pro rato et grato akceptuiąc determonowane Summy dla spoznioney Pory Xiąże Jmc Prymas na Sessyi następuiącey podpisać deklaruiąc solwował Sessyą.

[505]