Sessya Dwudziesta Siodma

d. 8va Junyy.

Xże Jmc Marszałek dzisieysze reassumuiąc Obrady początkowa ich pociechę przynosząca iednomyslnosc, aby przy konczeniu się takiey, iak martwiącą na dniu onegdayszym y wczorayszym cierpiała, Sentymentow rozwdoionych odmianie niepodpadała, wzywał pomocy y błogosławienstwa Boga, aby prace y Starania teraznieysze

[407]

były tak skuteczną dla Oyczyzny ofiarą, izby za czas marnie strawiony cięzko odpowiedziec nieprzyszło.

Rownie postępuiąc Xże Jmc Prymas, y nie chcąc w głosie swoim drogiego czasu, za ktorego utratę na strasznym Sądzie z kazdego momentu cięzki rachunek oddac allegabat, słowami skracac, do materyi wczoray wniesioney acceedendo, aby Projekt przez Jmc P. Wwdę Jnowrocławs'go do Laski oddany przeczytanym został, proposuit.

Gdy z Litewskich Posłow Niektorzy, aby tenże projekt dla przeyrzenia się y rozwazenia Contentorum iego pierwey był komunikowanym, anizeli ma być infructuosé czytany, odezwali się, zabrał głos Jmc X. Biskup Wilenski, et ac si włozony na się obowiązek wypełniaiąc, donosił o niewierności postępku XięstwaLitt. przez zatamowany Mu na dniu onegdayszym głos krzywdę znoszącego, a przecież za przyisciem do rozwagi na dniu wczorayszym od prywatnych względow swoich przeto miłosci Dobra publicznego odstępuiącego, y czasu naydrozszego do radzenia Prowincyom Koronnym

[408]

nie broniącego, od ktorychże wypadł straszny Projekt tym większey deliberacyi wyciągaiący, im mocnieyszey będącey wagi etiam ad deliberandu w propozycyach podanych, materyą tą niemiescił się, aby Seym teraznieyszy Urzędy przemieniał y przepisywał, okolicznosci tey sprawiedliwe od Xięstwa zatamowanie allegando, gdy ią tylko Sam Jmc P. Wwda Jnowrosławski opisał, słuszne bydz sądził dopominanie się, aby kommunikowana znalazła czas rostrząsania, o co z mieysca swego instando, aby interea inne Prowincyi Litt. Projekta czytane były, rekomendował.

Po skonczonym tym głosie exquirebat sensum Xże Jmc Prymas, iezeli zachodzi na to wszystkich rowna zgoda, aby rzeczony Projekt był kommunikowany, interea zaś czytanie Projektow Prowincyi Litt. nastąpiło.

Na co gdy iednostaynie zezwolono przeczytano Projekt Komissyi Skarbu W. X. Litt. in eandem sonatiam et similes conditiones do Koronnego conformiter ułozony, y w niektorych tylko mieyscach czasu y liczby Komissarzow opisem rozniący się, scilicet Radę

[409]

Ekonomiczną Commissionis vim maiącą ustanawiaiący, tym zas Komissarzom, aby do Grodna ziechawszy się in supplementum przysięgi swoiey Jurament in Rotam praescriptam wykonali, a powykonaniu Sessye swoie sub praesidentia W. Podskarbiego, lub in casum legalis ejus impedimenti, Senatora, a gdyby y tego niebyło, pierwszego z Urzędu od Stanu Rycerskiego Komissarza niezwazaiąc na nieprzytomnych, aby ich tylko 5. było, zrana do 12. Godziny dwoma w Rok Kadencyami po 6. Niedziel w sobie zawieraiącemi, excepto gdyby Spraw niestawało, punktualnie odprawiali, Regenta Skarbowego zgodnego y przysięgłego, a od Skarbowego Litt.dependuiącego ustanowili, Akta gdzie tylko znaydować się mogą Skarb Litt. interessuiące y do Prowincyi nalezące ad Consilium Aeconomicum sprowadzili, Jnstruktarz nowy nieuciązliwy z przeyrzenia się w dawnieyszych wyprowadzony spisali, y spisany po Wwdztwach y Komorach rozesłali, Miarę od Korca do Garca, Wagę od Kamienia do Łota, y Łokiec sprawiedliwy ustanowili, y po Wwdztwach y Miastach

[410]

znacznieyszych kosztem Skarbu Rzepltey rozesłali, Trakty dla Ludzi Kupiectwem bawiących się przez wysłanych od siebie Rewizorow opisali, Rzeki portowe aby navigabiles były, od wszelkich przeszkod starali się, Officyalistow Skarbowych Szlachtę y Katolikow postanowili, na kazdą rekwizycyą nieodwłocznie się maiących, Zołnierzy dla wygody y doyrzenia

Skarbu kosztem iegoż trzymali, a trzymanych na prywatną usługę niezazywali, oraz iezeliby kiedy więcey potrzeba było Zołnierza, aby go WW. Hetmani dodawali, Cokolwiek zas pieniędzy będzie, abyie Ciż Komissarze in Consilyy Aeconomici Archivo za trzema Kluczami składali, a złozonych bez dyspozycyi Seymu niekomu niewydawali. Ponieważ zas Sukcessorowie po zmarłym Dobr Krolewskich possessorze krzywdę od odbieraiących ie w administracyą częstokroć nienadgrodzoną cierpią, przeto aby odtąd yydem Successores Vacantiarum Administratorami zostawali, a Jntratę ab Actu Vacantiae ad Datum Privilegyy wybraną do Skarbu oddawali, y poddanych nie depaktowali, tudzież Dobr niepusto-

[411]

szyli, Skargi y depaktacye Kupcow zwracania Jch z Traktow na kogożkolwiek zachodzące za poprzedzaiącemi na Niedziel 4. w Grodzie, lub Mieyskich Księgach wydanych pozwow relacyami decydowali, y satisfakcyą, iaka Komu od Kogo nalezeć będzie, naznaczali, et in casum niestawienia się zapozwaney strony, za drugą Kondemnatą Executionem etiam cum adhibito adminiculo czynili, Possessores Cełł aby zapozywali, y Zapozwani aby Prawa swoie ukazali, ukazane zas, iezeli złe, y zmyslone, aby kassowali, a iezeli dobre, ad vitae tempora aby z Cła przychodzący prowent płacili, a same Cło na Skarb odebrali, zaś o nadane od dawnych Krolow y Xiąząt Duchownym Cła Kontrakty czynili etc. etc. zaleca y waruie. Jako zaś pomnienieni Komissarze in functianibus Comissariatus do Seymu tylko zostawać maią, tak naSeymie lub inni obrani, lub Ciż Sami in toto vel in parte approbowani być powinni. A ponieważ wszystkie rządy Podskarbiego do Komissyi należec maią, więc na nią wszystkie prerogatywy zlewaią

[412]

się, aby taż Komissya etiam sub Jnterregnis nieustaiąca Jurisdictionem suam exerceat, statuitur. Podskarbiemu teraznieyszemuad vutae tempora co rocznie po sto 20. tysięcy, a Następcom Jego po 80. Tysięcy, Zas Komissarzom po 8000. pensyi roczney Komissya wypłacac ma sposobem w Komissyi Skarbu Korongo opisanym Podskarbiemu Nadwornemu do teyze Komissyi nalezeć maiącemu z Dobr Stołu Krolewskiego 10. Tysięcy, a z Sakrbu Litt. alterum tantum, aby miał zupełne 20000. wyznacza się. Dla Regenta zas Skarbowego, aby Akta porządnie utrzymywał, 2000. constituunt. Zatamowama dotąd Exemcya Ekonomyy Szawelskiey ponieważ znaczną czyni uymę prowentu Krolewskiego, przeto aby JW. Xciu Jmci Wwdzie Wilen. praevia verificatione pratensyi W. Podskarbiego teraznieyszy z Skarbu Litt. przychodzące Pieniądze w Roku teraznieyszym na dzien 24. Czerwca wypłacił, y tęż Ekonomią in termini solutionis odebrawszy, do Stołu Krolewskiego przyłączył, obligatur.

Po skonczonym czytaniu takowego Projektu

[413]

odezwał się Jmc P. Sosnowski Poseł Brzeski Litt. dwa do przeczytania Projektu rekomenduiąc, Pierwszy z nich zamianę Dobr w Sttwie Homelskim, od Xcia Jmci Kanclerza Litt. Stty Homelskiego approbuiący, drugi zas Przywileia na Lenność nadane Urodzonym Jelenskim konfirmuiący, y tęż lennosc do stawania Linyy Onychze Płci Męskiey przeciągaiący.

Jmc P. Bystry Poseł Zakroczymski o Projekt Komissyi względem Dobr swoich od Stwwa Ziołowskiego rozgraniczonych approbowania oddał Jmc P. Sekretarzowi Seymowemu o przeczytanie dopraszaiąc się, aby maiący haereditatem w Prowincyi Litt. assekurował ią Seymu teraznieyszego ustawą.

Jmc P. Jelenski Poseł Mozyrski uskarzaiąc się na Wwdztwo Kyyowskie w Granicach Powiatowi Jego Konstytucyą 1631. przestępuiąc, Krzywdę czyniące czytał słowa teyze Konstytucyi tenze Powiat z rzeczonym Wwdztwem rozgraniczaiącey, y według zaszłego Dekretu Dobra Kapituły Wilenskiey Kamienszczyzna y Hugortz do Powiatu Mozyrskiego przyłącziącey, dopraszał się oraz, aby na fundamencie tako-

[414]

wey Konstytucyi napisany Projekt exekucyą iey opisuiący, et ratione praerecensitorum Bononum extra Provintiam contra vetanlem Legem zaszłe Dekreta Grodzkie, Trybunalskie y Assessorskie kassuiący przeczytanym y podpisanym został.

Jmc P. Czosnowski Poseł Bracławski niewidząc przytomnych Posłow Kyyowskich, a w Wwdztwie swoim possessye maiący milczec niemogł, aby na pretendowany Projekt miał pozwolic sine Comissione rem Statibus ignotam decyduiący y processa absq' altera parte ad unius instantiam Kassuiący.

Jmc P. Jelenski Poseł Mozyrski respondendo Jmc P. Bracławskiemu argumentabat, iż iezeli Entia sine necessitate non sunt multiplicanda, za coż wyznaczona ma być tam Komissya gdzie tylkoo Exekucyą Prawa zachodzi, ktore iest jawnie Powiatowi Mozyrskiemu słuzące, gdy Konstytucya 1631. nietylko Komissya expedyowaną, ale y Dekret na Seymie 1625. Ao zaszły approbuie, iż Dobra Kamienszczyzna y Hugortz do Powiatu Mozyrskiego nalezą, a przeciwko oczywistosci na Kapitułę Wi-

[415]

lenską w Grodzie Kyyowskim, Trybunale y Assessoryi Koronnych Dekreta przeciwko Prawu extra Provinciam pozachodziły.

Jmc P. Potocki Poseł Halicki explicabat, iż nie o Granice lecz o Szlachtę Mozarowskich od Kapituły Wilenskiey nader wielce ukrzywdzonych dotąd satisfactionem niemaiących chodzi Powiatowi Mozyrskiemu, aby Dekreta justitiam decernentia pod pretextem Granic skassowane zostały.

Jmc P. Czosnowski Poseł Bracławski od JPana Halickiego podparty, powtornie ad Status, aby pomienionym Mozarowskim własnosci Dziedzictwa y swego dochodzącym z Kapitułą Wilenską nie czynic Krzywdy przyięciem pretendowanego Projektu y Krwi wylania exelamavit, Koncząc głos swoy zarliwy tym wyrazeniem: Vos quibus est virtus pressonim, tollite jugum.

Jmc P. Wysłouch Poseł Brzeski Litt. głos zabrawszy, aby do przeczytanego Komissyi Skarbowey projektu jungatur zniesienie podymnego w czasie gdy będzie sufficiens preveniencya na zapłatę woysku wystarczaiąca, nastąpic powinne,

[416]

domawiał się daiąc przyczynę iż iest o to Jnstrukcyą obowiązanym.

Jmc P. Bychowiec Poseł Wolkowyski explicando cięzar Podymnego bydź uciązliwy dla Obywatelow Xięstwa Litt., aby Komissya Skarbowa z prowentu pomnozonego maiąca wystarczaiące dochody, opisaną Konstytucyą 1717. Woysku płacę lub totaliter z zniesieniem rzeczonego Podymnego wypłacała, lub przynaymniey onymże allewiacyą czyniła.

Xże Jmc Marszałek dalszych dawać głosow niechcąc, exquirebat sensum iezeli zachodzi zgoda na podpisanie przeczytanego Komissyi Skarbowey Projektu; Lecz większa częsc o podpisanie wołaiąca, a niektorzy Kontradykuiący pobudzili Jchmc PP. Mozyrskich do odnowienia pretensyi względem przeczytania ich Projektu.

A za tym po długim upieraniu się Posłow tandem przeczytano tenze projekt Dobra Kamienszczyzna y Hugortz do Kapituły Wilenskiey nalezące ad sonum Konstytucyi 1631. y Dekretu 1625. Powiatowi Mozyrskiemu przyłaczone Prowincyi WX.Litt. inkorporuiący, a zaszłe względem nich extra Provinciam w Grodzie Kyyowskim, Trybunale y Assessoryi Koronnych Dekreta Kassuiący, oraz aby in ultra evo catione ad Subsellia Regni noncurrant, nec Decretu ferantur sub nullitate eorum ostrzegaiący y zakazuiący.

Po przeczytanym takowym Projekcie zabrał głos Jmc P. Piaskowski Poseł Wołynski, et allegando Wwdztwo Wołynskie z Kyyowskim acsiunum Corpus esse nie słysząc aby się in defensam iegoż Ktoupominał gdy Posła Kyyowskiego na ten czas przytomnego nie było, czytał w zmiankowaną Konstytucyą 1631. nie dla tego abyprojektowi y Dobrom w nim wyrazonym przeczył, lecz dla teyprzyczyny, iż Dobra Mozary w teyże Konstytucyi niewzmiankowanepowinny per salvam od pomienioney Jnkorporacyi być exkludowane cum suo Processu Ktoren iest prowadzony przez Mozarowskich z Kapitułą Wilenską.

Naco zabrawszy głos Jmc X. Biskup Smolenski przy oswiadczeniu się iż czekał przyczyny,

[418]

dla ktoreyby Xięstwu Litt. a osobliwiey Powiatowi Mozyrskiemu nie tylko w Kamienszczyznie y Hugortz y Dobrach, ale y innychGranicach od Powiatu Owruckiego Krzywdę y ruinę ad in stantiam Dekretow w tymze Powiecie otrzymanych cierpiącemu, y o całosc Prawa swego opponuiącemu się, Kontradykcya zachodziła, cytowaną Konstytucyą explikował, iż niemiała racyi wzmiankowac Wsi Mozarow specialiter, gdy generaliter pisząca o Dobrach Kamienszczyznie etiam Miasteczka Staweczno zwanego nie wytyka, y wiedziec nalezy ze Wsi pod nazwiskiem Kamienszczyzna zadney niema, generalnie tylko cały Klucz pod tym nazwiskiem zamyka się a fundusz oryginalny do Kathedry Wilenskiey Dobra nadaiąc, wylicza per expressum nomine, y na Koncu tychze Wsi, Kładzie Wies Mozary dotąd od kilku set lat w Kapitulney possessyi zostaiącą. Dowidziłoraz iż taż Wies Mozary zawsze Podymne nie do Owruckiego, lecz do Mozyrskiego Powiatu płaciła, y w zaszłey o toż Podymney Sprawie, forowa-

[419]

ny w Trybunale Dekret do Powiatu Mozyrskiego nakazał. Na Koniec zas niechcąc w chodzic w Kognicyą iakiey są Kondycyi Mozarowscy, nie o Ludzi, lecz o Dobra upominaiącą się Kapitułę Wilenską y Powiat Mozyrski adduxerat, y aby Dekreta w Grodzie Owruckim, assessoryi y Trybunale Koronnych za niemaiące mocy uznane były, a Ciż Mozarowscy in foro competenti sprawiedliwosci szukali concluserat.

Jmc P. Hryniewiecki pacificando exorta disceptationem proposuerat affirmantibus et negantibus, medium takowe, aby Projekt Processa y Dekrata ex seryys Partium Controversyys zaszłe, et sine altera parte cassari niemogące Kassuiący, przepisany został in formam Komissyi plenariam disjudicationis potestatem maiącey, aby przez nią intervenientes differentiae cognoscantur et decidantur.

Po tych głosach przeczytał Jmc P. Sekretarz Seymowy Addytament do Komissyi Skarbowey w te słowa następuiący. = Taż Komissya Skarbowa na przyszłym Seymie za obraniem Marszałka Seymowego y złączeniem się Jzby Posel-

[420]

skiey z Senatem ma z kazdych dochodow rachować się a Stany złączone informowane o dochodach naznaczoną fundum na zapłatę, woysku znosząc z Dobr Szlacheckich Podymne.

Okrzyknięto zgodę, y podpisana iest taż Komissya, Jmc X. Biskup Smolenski tylko umawiaiąc się per interlocutoria z Jmc P. Piaskowskim Posłem Wołynskim o Mozarowskich pro et contra wynikaiące racye y defensy zbyyaiąc, na ostatek przypomniawszy sobie iż o zniesieniu Podymnego przeczytany Addytament do Szlacheckich tylko Dobr a nie Duchownych sciąga się, pobiegł do Stolika, y tamże o dołozenie słowa; y Duchownych, starał się Contradixerant temu Niektorzy, ale On perswaduiąc opponentibus ze z Smolenskiego Biskupstwa y grosza Rzplta nie wezmie, na Wilenskie aby był wzgląd miany, remonstrował.

Gdy się Projekt Komissyi dostatecznie uspokoił, ad requisitionem Posłow przeczytany iest proiekt zamianę grontow w Sttwie Homelskim przez Xcia Kanclerza przyłączeniem do Sttwa Siuciłowszczyzny, a oddaniem za nią

[421]

Uroczyszcza Obrąb alias Łąka zwanego przed 20 lat uczynioną y wyszły super eo od Krola Jmci in A'o 1744. Przywiley potwierdzaiący y umacniaiący. Po tym Projekcie przeczytano drugi wraz z pierwszym od Jmc P. Sosnowskiego Posła Brzeskiego Litt. podany Dobra w Powiecie Mozyrskim lezące Prawu Urodzon. Oskierki Marszałka Mozyrskiego ex promitiva natura feudali podległe inhaereditatern zamieniaiący, tudzież Przywileia na Dobra Łopacinki Urodzonym Jelenskim Lenno a vieczyscie nadane approbuiący, y aby Ciż Jelenscy dopokąd Linyy ich ex masculo sexu stawać będzie, pomienione Dobra pacifice trzymali, mieć chcący.

Skoro ten Projekt drugi przeczytanym został, zaraz odezwał się Jmc P. Hryniewiecki Poseł Podolski alleguiąc, iż lubo Kontradykcyi nieznayduie, iednakże aby był zatrzymanym prosząc dawał przyczynę, że y Prowincye Koronne podobnez maią Lennosci, a zatym ta Materya razem traktować się powinna.

Pytał się Xze Jmc Marszałek iezeli iest zgoda na podpisanie przeczytanych projektow, lecz wszyscy iednostaynie zezwalaiąc na pod-

[422]

pisanie pierwszego zamianę approbuiącego, o odłozenie drugiego osobliwie Koronni Posłowie dopraszali się.

A zatym gdy tylko pierwszy podpisanym został, przeczytano projekt Kwartę Sprawiedliwą z Dobr Krolewskich excepto Stołowych, generaliter wszystkich ustanowiaiący, y do wyprowadzenie iey Lustratorow naznaczaiący, a Ci aby 1ma Febryaryy 1765. przysięgę wykonali, a po wykonaney przysiędze sub paena 500. Kop Litt. a 15 ejusdem Lustracyą zaczynali, y zaczętą circa ultimos Augusti z wszelkich Jntrat excepto Puszczonych, Sprawiedliwą Taryffę opisawszy skonczyli, et alia eadem iak iest w Kwarcie Koronn.expressum sprawili, nakazuiący.

Ten Projekt przeciwnosci /:oprocz iż Kwadrupli Litwa niezrozumiała, y aby odmieniona była, dopominała się, a te dopominanie się w krotce zaspokoiło:/ iak mało znalazł, tak podpisanym został.

A po podpisaniu przeczytano Projekt Cła generalnego conformiter do Koronn. ułozo-

[423]

ny, aby nemine exceptu, nieuwazaiąc na zadne Libertacye, serwitoraty, protekcye y wymyslne excepcye wybieranym był, naznaczaiący.

A kiedy ten Projekt oppozycyom niepodpadaiący zgodnie podpisanym został, Xze Jmc Prymas dla wyrozumienia desideriorum Jmc X. Koadjutora Matropolity Lwowskiego wyznaczywszy z Senatu Jmc X. Biskupa Płockiego y Jnnych Senatorow, z Stanu zas Rycerskiego po 3. z kazdey Prowincyi, solwował Sessyą na dzien jutrzeyszy.