Sessya

Dwudziesta Druga

die 2. Junyy

Xiąze Jmc Marszałek dzisieysze reassumendo Obrady, iak dnia wczorayszego zalimitowane są na wziętey sub decisionem Materyi względem ułozenia Skarbu Koronnego Ekonomiki, tak aby dzis qua efficacissimé tractatur, exquirebat sensum iezeli iest zgoda na przeczytanie pozostałych, a do tey okolicznosci sciągaiących się dalszych Projektow.

Lecz Xże Jmc Prymas głos zabrawszy expressit, iż kiedy był czytany Projekt do Konferencyi uformowany uwazał Ządania Stanu Rycerskiego, aby Rewersa intuitu Tytulow inducerentur Konstitucyą, ktore na Minis-

[305]

trach wymozone dokładniey poprawione y podpisane, ze ad satisfactionem desideriorum includuntur teraz w Projekt Konstytucyi przeto aby tenze Projekt przeczytanym naypierwey został, proponebat Statubus.

Jchmc PP. Kasztellan Wilenski y Krajewski Poseł Ciechanowski instando, aby rospoczęta Materya względem Ekonomiki non interturbetur innemi Propozycyami, contradixerant namienionemu od Xcia Jmci Prymasa Projektowi. Zas Jmc P. Suchorzewski y Jmc P. Stolnik Litt. Warszawski, tudziesz inni Posłowie, aby Konferencyi Projekt pilnieyszy nad inne Materye przeczytanym został pro primo domawiaiących się juvit.

Xże Jmc Prymas odezwaniem się swoim allegando racyą nieodkładney potrzeby iż pomienieni Ministrowie poty niechcą zacząc Konferencyi, poki rzeczone Tytuły dostatecznie przyznane Monarchom Jch nie będą.

A zatym acquiererunt Contradicentes, y wspomionych Konferencyi Projekt przeczytanym iest in ejusmodi sequentia, iż

[306]

względem Tytułu Całey Rossyi przez Ministrow Nayiasniey. Jmperatorowey Jeymci Rossyiskiey ządanego, ponieważ dali Deklaracyą, Ktora słowo w słowo inducitur: Nos Hermanus, Kayserling, Sacri Romani Jmperyy Comes etc. et Nicolaus Sacri Romani Jmperyy Princeps Repnin etc. Esti Tractatus signanter 1687. Ao inter Polonae Regnum et Rossiae Dominium initus satisabunde enumerat Provincias et Ditiones, quae á Polonia possessae et possidendae sunt, et intentvi Suae Jmperialis Mttis saepeReipublicae testata certiorem reddit eandem Jurium Libertatum ac Granicierum suarum esse securam, ne vero haecce optima mens trahatur in aliquam contrariam opinionem infrascripti vigore hujus spondemus suam Jmperialem Mttem ex Usu Tituli tituis Russiae nihil sibi esse vindicaturam, imo gvarrantiam in omnibus Reipubl'ae Juribus, Privilegyys ac Libertatibus, Ditionibus, Terris, ac Limitibus, qua possidendae sunt, vel possidentur, inviolabiliter servandis contra quosvis conatus appromittit etc. Actum

[307]

Varsaviae 23. Maji 1764. Hermanus Kayserling, Nicolaus Repnin, y oraz przyrzekli w czasie 7. Tygodni prokurować Podpis od Samey Jmperatorowey Jeymci, aby takowy Tytuł nic nieszkodził Granicom,Własnosciom, y Gruntom w Possesyi Polskiey Zostaiącym, oraz Tytułem Krolewskim dotąd uzywanym domawiać się o Rewers od Sameyze Jmperatorowey Jeymci podpisany, Wielmożni y Urodzeni do Konferencyi wyznaczeni maią, y aby tak z względem ubespieczenia, Sądow Pogranicznych, iako tez o Satisfakcyą Krzywd privatorum et desideriorum Wwdztw, ktore od Posłow in Scriptis podane sobie będą mieli upomnieli się, obligantur.

Podobnymze sposobem napisany względem Konferencyi z Ministrami Dworu Berlinskiego Projekt Rewers względem Tytułu Krola Pruskiego od tychze Ministrow cum declaratione illa: Usum Tituli, neque Titulis Regiae Mttis Poloniae, neque

[308]

Terris, ditionibus, ac Limitibus Reipublicae quidq'm posse nocere, quin potius quarrantiam, et Libertatum manutentionem ex parte Ssimi Regis Prussiae Polonis esse certam spondemus, podpisany inkluduiący w sobie, et ut paemissum est o Rossyiskich Konferencyach sub simili sonantia aby przyznanie takowego TytułuGranicom, Possessyom, y Własnosciom Korony Polskiey, oraz Prowincyi do Niey przyłączonych nic nieszkodziło z Dworem Berlinskim Konferencye zacząc zalecaiący przeczytany iest.

Po wysłuchaniu ktorego Jmc X. Biskup Chełminski, a za nim Jmc X. Biskup Kijowski, aby salvis juribus Prussiae Polonae clausula dołozona była domawiali się, Jmc P. Stolnik Litt. Poseł Warszaw. reposuit, iż w Traktatach dostatecznie są obwarowane Prussy Polskie.

Zas Jmc P. Małachowski Poseł Sieradzki słow Terrarum Prusiae dokładać nie zycząc, allegabat, iż specialitas derogaret

[309]

generalitati gdy gvarrantiam nie szczegulnie tylko do Pruss, ale y innych Wwdztw z Panstwami Krola Jmci Pruskiego graniczących miec chcemy, y tak iest praecautum w przeczytanym Projekcie.

Kiedy zatym Jchmc XX. uspokoieni odstąpili pretensyi swoiey poprzedzaiące Projekta insimul podpisane są tak od Xiązęcia Jmci Prymasa, iako y Xcia Jmci Marszałka.

Zaś Jmc P. Hryniewiecki Poseł Podolski do wczorayszych Ekonomicznych intuitu Skarbu Koronnego Projektow przymawiaiąc się o przeczytanie pozostałych ieszcze do teyze Materyi sciągaiących się iak instabat, tak z Rąk Jegoż Jmc Panu Sekretarzowi Seymowemu oddane, Nayprzod przeczytanym został Projekt Cło generalne Wzorem Konstytucyi 1663. ustanawiaiący, a wszelkie partykularne Cła, Komory, y Przykomorki Prawu przeciwne Lodowe niesłychanym Prawem, aby przez Lod przeiezdzaiąc lub przechodząc płacili, zniwen-

[310]

towane, tudziesz wszelkie Extorsye abusivé wymyslone zupełnie znoszący. Pomienione zas Cło Generalne nemine excepto począwszy od Nayias'go Krola, aż do ostatniego Człeka według Jnstruktarzaprzez Komissyą Skarbową Ekonomiczną z Allewiacyą, czyli Mollifikacyą cięszkosci ustanowionego płacic rozkazuiący, Victualia tylko na Targi, Zboze z Dobr do Dobr przewozic się, y Konie lub Bydło z iedney do drugiey maiętnosci przeganiać się maiące excypuiący. A Mosty y Groble Konstytucyami 1726. et 1736. po Domach dziedzicznych, Krolewskich y Duchownych znayduiące się obwarowano w uzywaniu wybierania Mostowego y Grobelnego zostawuiąc na reperacyą onych że po gd. 3. od Konia, a nie więcey y tylko gdzie większe y lepsze są, brać pozwalaiący, a od tegoż Mostowego y Grobelnego rownie iak od Cła na Targ iadąc Podwody, przepędzane z Dobr do Dobr Stada, y Zboza przewożone uwalniaiący. Monety zas Kurs, aby w Gdansku y innych Miastach podwyższany nie

[311]

był, ale wszędzie iednakowa była Kurrencya, przykazuiący.

Skoro ten Projekt przeczytanym został, zaraz Jmc P. Wilczowski Poseł Wiski, aby wybieraiący Mostowe y Grobelne też przeprawy punktualnie reparowali odezwawszy się, względem od Miasta Gdanskain magna voce exclamans dzieiące się absolutnosci y Jnkonweniencye aby na poskromienie ich distinste wyznaczona była Komissya, instabat.

Jmc P. Krajewski Poseł Ciechanowski in similem idący sensum, oraz alleguiący, że Miasto Gdansk y Torun ex Dominio Rzepltey wyzuc się usiłuią, aby osobnym Projektem z dokładną dla Komissarzow Jnstrukcyą opisane były, domiawiał się.

Jmc Pan Piaskowski Poseł Wołynski od Statutu Krola Albrychta do1717. Roku Konstytucyi alleguiąc Prawa Wwdztwo Wołynskie od płacenia Cła Brzeskiego Litt. uwalniaiące, a dotąd in executione sui przez Skarb Litt. ze do niegosz toż Cło płacic muszą, niezachowane, skoro zaczął ostrzegac,

[312]

aby ejusmodi uciązliwe Cło teraznieyszym Seymem zniesione było, zraz Jmc P. Suchorzewski Poseł Kaliski, a przy nim y inni Posłowie contraditionem okrzynęli y skonczyć Jmc P. Wołynskiemu niedali.

Gdy tedy nader wielki wszczął się hałas y Posłow iak Pszczoł szemranie, Jmc P. Małachowski Poseł Sieradzki clara voce odezwał się, ad contradicentes, aby w głosy niewpadali, gdy tym sposobem mowiąc, piersi zerwać przyszłoby, a ieden drugiego nigdyby niezrozumiał.

Zaczął czytac Jmc P. Piaskowski Poseł Wołynski 1717. Prawo, aby od zadnych Statkow Bugiem przechodzących Szlachta nie płaciła ostrzegaiące, lecz rownie y tu Jmc P. Suchorzewski proncipaliter contravenerat, a zatym Jmc P. Wołynski illationem suam chcąc dawnieyszemi wesprzec Prawami dopraszał się u Jmc P. Sekretarza Seymowego o 3. Tom Voluminis Legum interea wraz z Xciem Czartoryiskim Kollegą swoim nie tylko pro parte iednego, ale piąciu Woiewodztw Wołynskiego, Podolskiego, Kyyowskiego,

[313]

Bracławskiego y Bełzkiego explikuiąc się, iż te wszystkie dwa razy płacic muszą Cło od iednego Statku uciązliwe 130. w Brzesciu, a 30. złł. w Fordonie mniey do Skarbu Koronnego, a daleko więcey do Liit=o za to iż częscią Prowincyi Litt. Brzescia nieminie.

Jmc P. Wwd'a Podlaski głos zabrawszy rozwodził się w Nim, iak iest na co słusznie ubolewać, gdy czas Seymu skracaiący się niena przyspieszaniu Decyzyi, lecz głosow zabierania extenuatur. A iakow dawnieyszey Sessyi upominał się był, aby skonfederowene Stany dały sobie stipulatam manum niewpadania ieden drugiemu w głos zabrany, tak y dzis o toż samo Amore Patriae obligował, aby hałasow nie czyniąc, kazdy wolnym ustom władzę odjął dobrowolnie, et hoc in loco Jmc P. Skorzewski Poseł Kaliski przerwał dalszy dyskurs in haec odzywając się formalia: iż Mci Panie Wwd'a iestes Senatorem, a Ja Posłem, niemozesz Mi przeto Ust zawięzywać. Porwał się Wwd'a z mieysca z explikacyą iako niechce tego, aby Posłowi nie było wolno mowic, o to tylko dopomina się, aby zachowuiąc formę Rad,

[314]

a nie zwady, ieden drugiemu w głos zabrany niewpadał, iak sam czyni, kazdego mowiącego pilnie słuchaiąc.

Xże Jmc Czartoryiski Poseł Wołynski, aby głosy Senatorskie od JmcP. Marszałka Litt., a Stanu Rycerskiego od Xcia Jmci Marszałka swego zabierane były, a interlocutoria locum non habeant, dopominał się.

Gdy Dysputa między Jchmc PP. Wwdą y Suchorzewskim zakonczyła się, Jmc P. Hryniewiecki Poseł Podolski niezałuiąc czasu tam gdzie go uzyć nalezy się wniesioną illacyą przez Jchmc P.P. Wołynskich nietylko Wwdztwo Jch, ale y Podolskie, tudziesz inne za dotykaiącą, iak allegabat tak wyexplikowawszy że od Pola Sokalskiego ruszaiące Statki, raz w Brzesciu Litt, a drugi raz w Fordonie niesłusznie płacic muszą, instabat, aby lub Skarb Koronny Litewskiemu zupełnego z Bugu Cła odbierania, lub też Litewski Koronnemu ustąpił, albolitez pomiędzy sobą zniosłszy się, aequali medio obydwa

[315]

kontentowały się, do czego nim przyidzie, aby interea Projekt względem Pogłownego Zydowskiego takze do Ekonomiczney Komissyi sciągaiący się przeczytanym został, o wysłuchanie prosił.

Jmc P. Wwda Pomorski do illacyi Cła Brzeskiego odezwawszy się aby dwie częsci na Skarb Koronny, a trzecia na Skarb Litt. odtąd placiła się, proposuit.

Zas Jmc P. Małachowski Poseł Sieradzki reposuit, iż Wwdztwo Wołynskie chętnie zgodziłoby się y na to, aby Skarb Litt. niewyciągał więcey, iak bierze bez Kwestyonowania Korony.

Po tych odezwach przeczytano Projekt pomienione Pogłowne Zydowskie na 220000. Złotych Konstytucyą 1717. ustanowione, Ze Zydzi nierownie więcey wybieraią, y wybrane pieniądze na swoy pozytek z pognębieniem drugich a uymą Rzepltey znoszący, a przychylaiąc się do Konstytucyi 1624. tez Pogłowne po Miastach y Wsiach Dziedzicznych, Krolewskich y Duchownych Znayduiący sięZydzi, aby odtąd á d. 1. Januaryy 1765. Zyd Kazdy Zonaty od głowy po złł. 4. inkluduiąc Synow po lat 13. maiących, y Corki po lat 11. co rocznie wypłacał, lub bez

[316]

zadney axepcyi tak od starszey, iako tez y nayłodszey głowy całe Zydostwo co go bydz może po złł. 3. z osobna rachuiąc, co rocznie wypłacano nakazuiący. Zby zaś wszystkich Żydow zregestrowanie exnunc nastąpiło, Komissarzow z kazdego Wwdztwa naznaczaiący, a gdyby Zyd Ktoren chciał się na Wies wzgledem trzymania Arędy udać, aby Mu to bronionym nie było pod 1000. Grzywien ostrzegaiący excepto gdyby winnym zostawał. Komissarze aby wszystkich Zydow w czym Starostowie y Tenutaryuszowie et quocunq' Titulo Possessorowie przszkadzac niemaią, po wszystkich generalnie Miastach, Miasteczkach, y Wsiach rewizya iak naydoskonalsza nastąpiła, Rabinom, a gdzieby Jch nie było, Szkolnikom przekazali iednego z Katolokow harce ad effectum zgodnego przydali, izby z nimże nieodstępnie wszystkie mieszkania y w nich Osoby etiam w podrozy znayduiące się specyfikacyą Jmiony Nazwisk Regestrem wypisali zlecaiący, a Rewizirowie aby Regestrami czysto wypisanemi do Grodow na dzien 10. Stycznia ziechali y Jurament przed Komissarzami in

[317]

Rotam praeseriptam iako w Rachowaniu Mieszkania y Osob niespuszczał, y zadnym faworem y boiaznią lub darem nieuwiodł się. Co do Katolika, co zas do Zyda, iako od naystarszey głowy do naymnieyszey zadnego Zyda, ani Zydowki nieopuscił, faworu zadnego nie zachował etc. wykonali, przykazuiący, Panow zas Duchownych y Swieckich, iz gdyby takowey Rewizyi bronili, lub bronic kazali, że Duchowny w Kapitule, a Swiecki na Seymikach y funkcyach omni activitate carere ma, y zapozwany ad cujusvis instantiam przed Ekonomiczną Komissyą respondere powinien, ostrzegaiący. Komissarzow zas do Kazdego Wwdztwa z obowiązkiem aby do Kancellaryi Grodzkiey lub Ziemskiey ziachawszy, przysięgę wykonali, a podług niey z wyzey rzeczoney Rewizyi Regestrem Sprawiedliwą Tariffę wypisali, a wypisaną Seorcivé ad Acta Grodu per Oblatam, a na drugą Rękę na nayblizszą Komorę oddali,determinuiąc. Ktoby zas z PP. Komissarzow na czas opisany nieziechał, ze nietylko Activitate carere

[318]

ale et pro negligentia 1000. Grzywien y Siedzeniem 4. Niedziel Wiezy /:oprocz legalnych racyi, ktore wyprobować powinien:/ karany bydz ma zkazuiący. Kazdemu zaś ten Komiss pełniącemu, izby Extorsyi zadnych sub paenis arbitrareis irremissi biliter extendendis nie czynił, po 1000. złł. ze Skarbu Koronnego naznaczaiący.

Gdy Projektu tego przeczytanie zakonczyło się Xże Jmc Czartoryiski Poseł Wołynski expressit, iż iako kazdy Podat publiczny powinien mieć niezawodną powinnośc swoią tak iezeli Lustracya Zydow gdy w iednym Roku większa Jch quantitas, a w drugim mieysza nieuchybnie bydz może, co Rok ponowiona będzie, tudziesz kto będzie gdy nikomu nic iest tayno, iak Zydzi są inonerowani decess za Nich placił chcąc zostać uwiadomionym konkludował, aby iak Zydow, tak y długow inychże co roczna bywała Lustracya.

Jmc P. Hryniewiecki Poseł Podolski przez Xcia Jmc Prymasa ad respondendum pobudzony zabrawszy głos, raponebat Xciu Jmci

[319]

Posłowi Wołynskiemu, iż niewiedząc iaki sposob do Pogłownego mogłby się ustanowic nad Rewizyą niezawodniedyszy deliberabat z Kollegami do niey przykładaiącemi się iż iezeli umrze Żyd ieden, na mieysce iego urodzi się drugi, nie iest zas Konsekwencya, aby Fundusz wypadł, gdy dawne Pogłowne przez lat 100. we 220000 wypłacaiąc Zydzi do Skarbu Million wyciągniony y corocznie niewiedziec gdzie się podziewa. Dwa zas sposoby ieden po złł. 4.a drugi po złł. 3. z kazdego Zyda miec chcący podał sub decisionem Rzpltey, aby ktoren z nich zdawać się będzie uzutecznieyszy, costituatur ille.

Xże Jmc Wołynski przestaiąc iuż na pewnosci takowego podatku, prosił o Warunek aby in casum niewypłacenia się Zydow, Szlachta non respondeat za nichze przez konfiskowanie Jm domow.

Jmc P. Suchorzewski Poseł Kaliski odezwawszy się proctamavit: iż My Szlachta tak cięszki cierpiemy haracz, a Zydzi obronienie znayduią.

Jmc P. Wwda Pomorski Xciu Jmci Wołynskiemu, aby kiedy Wolny Narod ponosic musiał

[320]

przez lat 70. tak ciężki haracz, Zydowie przynaymniey do lat 10. lub 5. z cierpieli go, odpowiedziawszy, daley wniosł, aby ponieważ z tąd Woysko dostarczaiącey ieszcze miec niebędzie mogło płacy, sposob ultimae Consumentiae ad effectum przyprowadzony został, iżby od Beczki Piwa, Gorzałki, Miodu etc. constitulam na Woysko płacono quantitatem; Wzgledem zaś lustrowania Dobr y wyciągania z nich Kwarty sprawiedliwey przymawiaiąc się aby na Sttwa osobliwiey w Prowincyi Wielkopolskiey przy szczupłych dochodach znayduiące się, a z Grodowey Jurisdykcyi wielo obowiązkom podpadaiące Miary był wzgląd, iż Jchmc XX. Biskupi z Dobr swoich duchownych do dzwignienia publicznego cięzaru przyłozyć się Kwartą zechcą, rozumiał na Zydow iezeliby punktualnie ad mentem utozoney Tariffy wypłacac pogłownego niechcieli, paenam criminalem praecavendam superaddi do przeczytanego Projektu zycząc. Na koniec proposuit ustanowienie podatku z Łanow po iednemu Złotemu z Łanu Szlacheckiego

[321]

a po dwa Duchownego chcąc miec solvendum trubutum.

Jmc P. Kuczynski Poseł Mielnicki Wyznaczenie Lustratorow do układania Kwarty iż się bez znaczney Skarbu Expensy obeyisc niebędzie mogło niesądząc za godne przyięcie nietylko zdaniem, ale y obowiązkiem Jnstrukcyi przeciwic mu się oswiadczył ten podaiąc sposob, aby Jchmc PP. Starostowie do Grodow zaproszeni podług opisaney przez Przeswitne Stany Rothy przysięgę wykonawszy sua sponte sprawiedliwą Kwartę przyznali, y przyznaną do Skarbu importowali, alleguiąc, iż kiedy Jchmciom nie przykro było dla miłosci swoiey odległą Za Granicę do Drezna odprawić drogę, po Starostwa, niechze niebędzie za markotno przez Szacunek Oyczyzny przeiechać się do Ziemstwa lub Grodu, swiadcząc się oraz przykładem z Siebie, iż od znayduiących się in Collegio Stanow Jmc P. Chorązego Posła Warszawskiego kupiwszy Krolewszczyznęgotow iest przysiądz, y podług przysięgi Kwartę płacic. Aby zas tym pewniey abominabile onus do czasu tylko na Wwdztwo przyięte, tolli mogło, Czopowe y Szelę-

[322]

zne, ut aerario publico adseribatur, proposuit. Tudziesz aby Regiment Łanowy ad mentem Konstytucyi 1726. w zupełnym zostawał Komplecie, a Dozywocia aby od tąd dla Nikogo na Krolewszczyzny Koncem prętszego zasług nadgrody doczekania się niepozwalane były, obostrzenia Prawa dopominał się.

Jmc P. Kossowski Poseł Brzeski Kujawski JP. Mielnickiemu za wspomnienie Regimentu Łanowego podziękowawszy, y danie wiadomosci w iakim go odebrał Stanie, y iaką bierze płacę na potym zostawiwszy, podziękował oraz za ułozenie Collegyy Aeconomici Zas do Pogłownego plurimum Prowincyą Wielkopolską obciązaiącego przystępuiąc allegabat agitowaną pod Prymasem Potockim Komissyą,a podatku ultimae Consumentiae, ktoren uzytecznym bydź dla Rzpltey sądząc, iżby do ułozenia zaleconym został Concilio Aeconomico proposuerat racyą potrzeby, ze Zydow z mieysca na mieysce usuwaiących się niewystarczałoby decydowac, et interea Zawod płacy pewnie nasceretur przed allewiacyą, ktora

[323]

musiałaby nastąpic czasu, Casu quo Zydostwo w długi niezmierne zabrnęłoby. O Karcie że ią Prawa zlecaią wypłacac sprawiedliwie nihil novi constitui rozumiałby, kiedy kazdy do Sądu zapozwany musiałby adimplere. Przepis Prawa dawnego, o Regimencie Łanowym nakoniec mowiąc, explikował, iak Chorągwie iego po 16. a naywięcey po 17. Gemeynow w nim zastawszy, przy prowadził ie do Liczby 30. iak usilnie starał się aby broń złą maiący przy lepszey przecież zostawał, iak po kilku Gemeynow o wybieranie płacy ode Wsi do Wsi wysyłaiąc podleyszemi staią się od Chwestarzow więcey po Dworach zyskuiących, gdy w iednym Starostwie Łany po rozbierane na Grunta Chłopskie, w drugim na Folwarki Staroscinskie, w trzecim Lasem zarosłe nic albo mało co płacą. Co iak iest niby znaczną na pozor, a trudną w istocie płacą, tak aby wraz z Kwartą do Skarbu odtąd importowaną, a ze Skarbu Regimentowi wydawaną była, o ustawę tey okolicznosci dopraszał się.

Jmc P. Stolnik Litt. Poseł Warszaw. wspieraiąc Jmc P. Brzeskiego Kujaw. expressit, iż lubo

[324]

teraz niema honoru zostawac w tym Regimencie lecz kiedy w nim był, swiadkiem tego iest iako Jmc P. Brzeski Cheff onegoż usilnie starał się aby Originalna Rzepltey fundacya ad pristinum Statum redire mogła, iak na Komissyi Radomskiey pracował, aby mogł był wydobyć punktualną płącę, lecz przeszkadzali temu Ci Sami, ktorzy naywięcey dopomagac powinni byli; Zas ustanowienie sprawiedliwey Kwarty allegando za naysposobnieyszy y naydoskonalszy wynalazek pomnozenia dochodow Skarbu Koron'go, iż iednoczyć Stany powinneby ku przywodzeniu do nieodkładanego skutku tego, bez czego zniesienie uciązliwego pogłownego nastąpic niemoze, sądził miec reflexyą nad zblizaiącym się Seymu Terminem, przed nadeysciem ktorego, aby Obrady rebus infectis nie zakonczyły się przeczytane Komissyi Skarbowey Cła Generalnego wyprowadzenia Kwarty, y Pogłownego Zydowskiego Projekta, iak zdaniem Jego dostatecznie są ułozone, tak aby podpisanemi zostały, rozumiałby dalszey nieczynic względem nich przewłoki.

Jmc P. Potocki Poseł Halicki

[325]

względem Kwarty przymawiaiąc się Starostwo swoie Glinianskieobiasniał Statibus iak dochody iego arcy szczupłe, tym szczupleysze ieszcze będą, kiedy y Kwartę zapłacic przidzie, y Propinacya Miasta Przywileiami pozwolona Approbatione Privilegiorum Miast confirmabit z uymą Prowentu Staroscinskiego,o ktoren Sprawa w Assessoryi pendet.

Jmc P. Suchorzewski Poseł Kaliski Pogłownego Naturę haraczem na Wwdztwa Wielkopolskie do przyszłego tylko Seymu włozoną, a przeto 70. Lat z niepoiętą y piekielną cięszkoscią dotąd irremissibiliter trwaiącą allegando za Jarzmo niewoli w Wolnym Narodzie, gdyby inne sposoby z Pogłownego Zydow, Konmi, Wołmi et omnibus generibus Towarami handluiących obmyslone nie zostały Mentem Jnstrukcyi Posłom od Wwdztwa Poznanskiego y Kaliskiego daney aperuit, aby ad Acta poszli y Manifesta zaniesli iż dalszego haraczu znosic niebędą przycisnieni niesprawiedliwym Jarzmem tego skutkiem, y iuż kilka Wsi in dominium Woyska za przewiedzionym o Pogłowne Processem, zabrano, kiedy Fol-

[326]

wark 100. Kop Zyta ledwie zebrac mogący, 200. Złł. płacic musi.

Xiąże Jmc Prymas wysłuchawszy tylo głosow z Cierpliwoscią, na ostatek odezwawszy się proposuerat Statibus, aby tak u Stanow, iako y Całey Oyczyzny wdzięczność znaydować powinne Projekta wzgledem Skarbowey Komissyi Cła Generalnego Kwarty sprawiedliwey, y Pogłownego pracowicie ułozone podpisawszy iżby haracz odmienionym został w inny podatkowania sposob Projekt ultimae Consumentiae od dawnego czasu ządany był przeczytanym.

Lecz Xże Jmc Czartoryiski Poseł Wołynski aby in casum punktualnego Zydow niewypłacenia się Szlachta niebyła in responsione, y Domy Konfiskatom niepodpadały, dołozenia tey Kondycyi domagał się wprzod, nizby podpisanie nastąpiło. Na co Xże Jmc Prymas odpowiadaiąc, iż kiedy nie zachodzi zgoda na podpisanie, to aby czasu daremnie nie trawic, Turnum zyczył.

Jmc P. Wallinowski Poseł Poznanski nie pozwalaiąc na zadnegoProjektu podpisanie, za-

[327]

trzymac się z Niemi do Poniedziałku radził.

Jmc P. Męcinski Poseł Wielunski aby tym porządkiem Seymowac, iako wprzod wnidzie pro resolutione materya, y do Pogłownego przymawiaiąc się, a explikuiąc iż niesprawiedliwy zdaie Mu sięaby od głowy bardziey po 3. Złł. Zydzi płacili in mentem zdania swego, iż Zyd bogaty dwoie tylko miec może, a ubogi 15. Dzieci z Domow, a nie od głowy wybieranie Pogłownego juxta valorem proponebat.

Jmc P. Dzieduszycki Poseł Halicki Ekonomikę wewnętrzną chwaląc et Consilium Aeconomicum to iest Podskarbiego cum Consilio Aeconomico zasiadaiącego na Seymie, et in casum iego niedoyiscia na Senatus Consilium ze 3. Stanow iako to: Krola, Senatu, y Posłow po iednym tylko z Wwdztwa przybieraiąc złozonym sprawic się obowiązanego, Zas przerzeczone Aeconomicum Consilium niedłuzey, iak przez dwa Roki od Seymu do Seymu trwać maiące dostateczney ustanowic y okryslic /:aby Senat nieprzystąpił Opisow Prawa, y zostawioną Mu głosow większoscią w czasie non exclu-

[328]

dat Stanu Rycerskiego niedbaiąc o dochodzenie Seymow od Rad Statum tyczących się:/ zycząc y aby przynaymniey Elekcyą Marszałka assekurować, izby na pierwszym dniu non obstantibus alyys Materyys obrany na drugi dzien do wysłuchania Podskarbiego et Aeconomici Consilyy łączył się, a po ułatwieniu tey Materyi do traktowania o innych nazad do Jzby Poselskiey wracał się radząc iako Koncem tego miec wygotowany Projekt oswiadczył się, tak, aby dla Jnformacyi przeczytanym został, dopraszał się.

Jmc P. Wysłouch Poseł Brzeski Litt. Projekta względem Skarbu Pogłownego Cła Generalnego y Kwarty ułozone chwaląc aby ad Normam Jch dla Prowincyi Litt. rownie ułozono, dopraszaiąc się doKomissyi Skarbowey, tę tylko czynił Reflexyą, aby Stanowi Szlacheckiemu naycelnieyszy waruiąc Przywoley sprawianie się Consilyy Aeconomici nie przed Senatem, lecz przed zupełnemi trzema Rzepltey Stanami cavere, tudzież aby do obrania Marszałka Activitas y łączenia się Jzby Poselskiey z Senatem pod zadnym pretextem tamowana

[329]

niebyła, ułozony od Jmc P. Halickiego huncee ad effectum Projekt, aby przeczytanym został, dopraszał się.

Po między Wielo Jednemi o podpisanie czytanych Projektow, a Drugiemi o przeczytanie nowo uformowanego y oswiadczonego dopominaiącemi się Jmc P. Szadurski Poseł Jnflandski głos zabrawszy iak ułozenie Komissyi Skarbowey co do pomnozenia Prowentow, approbabat, tak gdy Consilium Aeconomicum z Szafunku przed Senatem tylko sprawiać się maiące zdaie się grozic, aby pluralitate Senatu Prawa de reddenda Conclusorum ratione nieupadły, y Seymowe dochodzenie zadnemu niepodpadało staraniu instabat o Warunek, izby Jzba Poselska do konkludowania Jnteressow Ekonomicznych wraz z Senatem nalezała, a po ułatwieniu Jch nazad do siebie wracała, oraz aby tak rzeczona Komissya Skarbowa, iako y Senatus Consliliu w nowych Podatkow Stanowienie, iako też et in alias Status materias niewdawały się.

Gdy iterum Jedni o podpisanie Komissyi drudzy zas o przeczytanie oswiadczonego Pro-

[330]

jektu, a trzeci o Turnum prosili, Xze Jmc Prymas exquirebat sensu iezeli iest zgoda, zacząc Turnum.

Lecz Xże Jmc Kanclerz W. Litt. głos zabrawszy iako osądził nim doskonałosc Osob, ktore pracowicie uformowały przeczytane Projekta znaydować wdzięczość powinnych, tak gdy Jchmc PP.Halicki Brzeski Litt. y Jnflandski Posłowie dostatecznie remonstrowali, aby nowa Rady Senatu nie była forma z czasem Stanom Rzepltey szkodliwa gdy Komissya za trudną do wzięcia na dniu dzisieyszym skutku osądzili, dopominanie się przytym, aby ad mentem Konstytucyi 1699. Obranie Marszałka zadnemi non praeripiatur Kontradykcyami iest arcy sprawiedliwe y w zględem sposobu od Jmc P. Halickiego wynalezionego kiedy ieszcze restat rozmowienie się Pogłowne praeaggravant Żydow na 2. milliony sładaiących się, a protekcyi zadney nieuznaiących powinno decidi quam perspicacissimé Projekta Prowincyi Litt. niewygotowane exposcientur ad Normam Koronnych, Cło Brzeskie Litt. ad illationem wielu Woiewodztw Kathegoryczney wyciąga rezolucyi, aby przez to te

[331]

wszystkie okkurrencye dostatecznie zaradzonemi zostały, odłozenia ich do Poniedziałku iak zyczył, tak o solwowanie Sessyi domowiłsię.

A zatym Xze Jmc Prymas oswiadczywszy ze w Poniedziałek zaraz in ordine decydowania przeczytanych Projektow przystąpi ad turnum Sam Solwował Sessyą.