Sessya Dwudziesta Trzecia

Dnia 4. Czerwca.

Za zgromadzeniem się dnia dzisieyszego Senatu y Stanu Rycerskiego do Kontinuacyi Obrad, Xże Jmc Prymas głos zabrawszy expréssit pewne rozumienie, iż Przeswietne Stany przed zagaieniem Sessyi zechcą zezwolic na to, aby przybyły Jmc Pan Siemianowski Kasztellan Rawski Privilegiatus et ob intercessa Regis fata necdum Juratus, przysięgę wykonał.

Jakosz accedente universali consensu tenże Jmc P. Kasztellan do Xcia Jmci Prymasa zblizywszy się y u Taboretu huncce ad effectum z Krucyfixem nagotowanego przyklęknąwszy za dyktowaniem sobie od Xcia Jmci Kanclerza Litt. zwyczay-

[332]

ney Senatorom Rothy pomieniony Jurament wypełnił.

A po Nim Xże Jmc Marszałek Sessyą zagaiaiąc y czas skracaiący się na zazycie in emolumentum Oyczyzny oraz tych krotkich momentow, ktore do dalszych Obrad supersunt na obrocenie ułatwienia przeczytanych Zrodłowych Projektow zalecaiąc, aby w inne Materye nie wdaiąc się akceleracya rospoczątego dzieła względem Ekonomiki Skarbu Koronnego Koniec brała, animabat.

Xże Jmc Prymas wyrazaiąc iako solwowana na dniu onegdayszym Sessya na zmollifikowanie przeczytanych Projektow od przeczytania onych ze dzisieysza zaczynacby się bez Kontradykcyi powinna tym zywszą ochotą prętkiego ich ułatwienia, im coraz bardziey zblizaiący się Seymu teraznieyszego Termin, trzy dni tylko doradzenia, a Piątek y Sobotę do podpisywania się na Generalney Konfederacyi zostawia gdy osądził do skutkowania ułozoney Ekonomiki Skarbu potrzeby być warunek Seymu, uformowany Koncem tego przez Jmc P. Halickiego Projekt, aby pro primo przeczytanym został, proposuit.

Odezwano się powrzechnie z prozbą o czytanie tegosz Projektu, lecz JX. Biskup Kyyjowski niewiele

[333]

czasu zabrac obiecuiący się iak o głos instabat, tak go zabrawszy radził nayprzod tak kierować do uszczęsliwienia Samych Siebie y Oyczyzny dązące Obrady, aby Poloni quaerentes Libertatem nimiam non amittant integram, ile dawna Wolnosc Złota Zamieniła się teraz w ciemny y nikczemny Liczman per verbum rumpo. Zgadzać się super pluralitatem oswiadczył, ktoraby in triplo przewyzszaiąca iedną Kreską tak Narodu nie zdradziła, iak się Wiara Kalwinska w Parlamencie Londynskim osadziła. A wydaną przez siebie pluralitatem per Vota Secreta ad inventam obiasniaiąc bydz nayskutecznieyszym dochodzenia Seymow Sposobem, pro reliquo do Zydow Materyi przystąpiwszy iak w niey obszernie z dowodzeniem wielu od tych wypływaiących na Swiat Złosci rozwodził się tak chwaląc Jmc X. Biskupa Kamienieckiego że Jch w Kamiencu Podolskimnie cierpi, a exkuzuiąc się ze w Dyecezyi Jego te viperarum germina ut malum necessariu izby za wypędzeniem onychze Miasta pustkami zostały, cierpieni bydz muszą, Naganiaiąc zas, że tenze obrzydły Narod etiam w tutecznym Miescie Warszawie znayduiący się nietylko od-

[334]

biera Zysk Rzemiesnikom, Kupcom, Kradzież po Pałacach pod pretextem Starzyzny skupowania chodząc, upatruie y pomnaza, ale co większa, do tey przychodzi zuchwałosci, ze w podrozy nieiakiego Roguskiego Ziemianina tuteyszego horrende zamordował y w Piasecznie niemiłosierniey z pewną Szlachcianką postąpił; Konkludował na ostatek, aby toż Zydostwo z Miasta tegoż semel pro semper oddalic sub paena irremissibiliter nawracaiących się extendenda nie w ten sposob, iakim iakoby Komedyą wyprawiaiąc, z Kosztem 500. # Miasta nieraz iedną Ręką wyganiano a drugą przyczymowano. Excerpt z Synodu Poznanskiego 1720. Anni ze tenze Lud exul é Patria; naywiększą zas konwikcyą przytoczywszy secundum excepta Masoviae z naydować się niepowinien nietylko w Warszawie ale y w okolicach Oneyze per totum Ducatum. Co do Pogłownego nie zycząc przywięzywać się z Nim ani do Osob, ani do Domow Kahały taxowac radził, aby te na obmierzłych dyspartyment czyniły.

Po skonczonym tym głosie przeczytano Jmc P. Halickiego Projekt, Konstytucye liczne

[335]

do Exekucyi obierania Marszałka Seymowego przywodzący aby po zagaieniu przez Starey Laski Marszałka, lub w niebytnosci Jego przez pierwszego z Prowincyi tey u ktorey Laska zostaie Posła, nastąpionym, tenze zgaiaiąc dał głos pierwszemu ex turno Wwdz. na wotowanie Elekcyi Nowego Marszałka. To zas wotowanie od pierwszego zaczęte, aby do ostatniego poty, non obstantibus quibusvis Contradictionibus kontynuowało się, poki na pierwszym dniu chocby przy Swiecach Marszałek nie zostanie obranym, ktorego to wotowania przerzeczone Kontradykcye by nie zatrudniały, obyycientes przywiezione Processa, Manifesta, y Kondemnaty Posłom tamować Activitatem maiący, przed zaczęciem Seymu na dwa dni lub 3. Starey Laski Marszałkowi oddać powinni, aby Jm ten poty głosu wolnego niedopuszczał, poki oppozycyi nieuspokoią. Jak zas Elekcya Marszałka, tak y rugow odprawowanie Semotis Arbitris dziać się powinno; A po obraniu Marszałka y Rugow ułatwieniu Jzba Poselska na powitanie Krola Jmci naydaley w 3. dni odłączyły się się z Senatem powinna, y złączona ante omnia do

[336]

słuchania Rachunkow W. Podskarbiego et Consilyy Aeconomici e medio sui deputować ma nie odstępnie. Po ułatwieniu za spomienionych Rachunkow taż Jzba Poselska nazad do siebie wracać się, y tamze przez Deputowanych do Konstytucyi wraz z Marszałkiem nayprzod Projekta układać, a potym desideria Jnstrukcyi ułatwiać ma. Ad mentem zas Konstytucyi 1690. gdy w teraznieyszym czasie de medio Concludendoru Consiliorum nic ustanowic nieprzyszło, okoliczność ta do przyszłego zostaie się Seymu, a Przysięga od Wwdztw iż na dalsze Seymy niema obowiązywać Posłow zakazuie.

Gdy ten Projekt przeczytanym został, Xże Jmc Marszałek exquirebat Sensum iezeli, iest Zgoda na podpisanie iegoż. A kiedy okrzyknięto zgodę, poszedł do Xcia Jmci Prumasa podpisac go y w hałasie niezrozumianym Jmc P. Wawrzecki Poseł Bracławski o głos de Semovitis Arbitris dopominaiący się tę odebrał rezolucyą iż iuż Projekt iest podpisany. Ze iednak ut semper praedicatur za wdawaniem się u podpisu Senatorow y niektorych Posłow poprawionym

[337]

został, co odmieniono y przydano, przeczytano oraz ieszcze, iż gdyby objiciens zarzucił Posłowi aliquam illegitimitatem, a niedowiodł iey, tedy Poseł cum Objiciente ma się udać do Sądu Marszałkowskiego fine urgendarum tamże z niego paenarum. Ze złączone Stany maią nayprzod wziąsc przed siebie ułatwienie Komissyi Skarbowey y innych. Ze zaden Poseł inney nie powinien wnosic Materyi, iezeli pierwey proponowana, lub dostatecznie uspokoiona, lub odrzucona nie zostanie. Wołali Jchmc PP.Małachowski Sieradzki, y Męcinski Wielunski Sttwie y Posłowie, aby nie tylko Poseł, ale y Senator nie wtrącał drugiey Materyi przed nieuspokoieniem iedney. Aby dalsze Projekta przy bronieniu Posłom głosow podpisanemi niebyły.

Lecz spytawszy się Xże Marszałek iezeli zachodzi zgoda na to co iest odmienionym, y przy danym po między extraordynaryiney Wrzawie zgodę wywołuiącemi, a Jmci P. Wawrzeckiemu Posłowi Bracławskiemu o głos dopominaiącemu się niepozwalam wykrzykuiącemi, Jn-

[338]

nemi zas o Komissyi Skarbowey y innych te ostatnie słowo coby znaczyć miało szemrzącemi, Xże Jmc Marszałek do Jmc P. Bracławskiego odezwawszy się iż gdy przeczytany Projekt powszechną znalazł aprobacyą, prozno y nadaremnie dopomina się popodpisaniu iegoż o głos, reposuit, tenze Jmc P. Bracławski odstąpił. Ale kiedy iuż za uspokoieniem się motus Jmc P. Wwda Sieradzki do Xcia Jmci Marszałka cum praecustoditione odezwał się, Tenże Jmc P. do Xcia Jmci Biskupa Poznanskiego iakoby obudzony exklamant, że iako przy czytaniu Projektu Kurlandzkiego chcący o Krzywdy od Xcia Birona Prowincyi Litt. na Pograniczu et Signanter Powiatowi Bracławskiemu przymowic się assekurowany, iż Komissya zaparagraffowana zostanie, uspokoił się takowym upewnieniem, tak gdy novi casus novas formant Leges do podpisanego Projektu miał racyą upraszania o głos, aby non obstante contra dictione, et semotis Arbitris wyrazenia inaczey okryslonemi zostały alleguiąc Siebie Samego Za przykład, iż zrąbany y pokrzywdzony na Seymi-

[339]

ku, kiedy na Seymie upominał się mało co w Krzywdzie Swoiey doszedł sprawiedliwosci, a iakze teraz ukrzywdzony będzie mogł dopomiec się o Satisfakcyą Zagrodzoną non obstante Contradictione et Semotis Arbitris maiący drogę. Powtore ze do rostrząsnienia Skarbowey Komissyi dołożoney y to słowo Jnnych coby znaczyć miało zrozumiec się niedaie. Po trzecie Juramentu Punkt zdawał Mu się bydz mniey potrzebnym Co Pocciwy Staraiący Się o funkcyą niepowinien wzdrygać się wszelkich obowiązkow dla Oyczyzny wypełnienia, a iezeliby recusaret, na mieysce Jego kilka moze być zgodnych w Wwdztwie czyli Powiecie Gdy odpowiedziano Mu, iż to iest w Projekcie, czego głosem swoim dopomina się przeczytano na Sessyi dwudziestey pierwszey czytany Komissyi Skarbowey Projekt w tym poprawiony, ze W. Podskarbiemu Komissarzow 4. z Senatorow a 12. ex Equstri Ordine przydaie. Ze Pieniądze chować maią in Consilio Aeconomico w Zamku za 3. Kluczami: iednym

[340]

Podskarbiego, drugim delegowanych Senatorow, a trzecim delegowanych ex Equestri Ordine Ze Sessye swoie tesz Consilium Aeconomicum pluralitate Votorum odprawiac ma, A gdyby paritas daretur, tedy Podskarbi lub na mieyscu Jego innny prezyduiący drugi raz wotować moze z przychyleniem się do tey strony, ktora Mu Sprawiedliwiey decyduiąca zdawac się będzie. Jako za spomienione Consilium Aeconomicu rachunki swoie na Seymieodprawiac ma, tak od Seymu do Seymu tylko trwaiące na tymze Seymie, lub z innych Osob pluralitate Votorum obrane, lub z tychze Samych ktore in Exercitio funkcyi zostawały approbowane byc powinno. A ponieważ ta Komissya Skarbowa wszelkie Spraw Jnteressa utrzymywać powinna, przeto wszystkie Podskarbiego Prerogatywy y powinnosci na nią transfunduntur, aby Podskarbi bez niey niczym niewładnął. Pensye zas wyznaczone takowym odbierać maią sposobem. W. Podskarbi y Komisarze aby ktoren z nich na Sessyi

[341]

Kwartalney Co Kwartał 4. Niedziele trwac maiącey niebędzie, za to tylko wziąsc będzie powinien, co zasłuzy, zasiadaniem z Jnnemi, a wytrącona reszta zostać się ma in emolumentum Rzepltey. Zas Podskarbi Nad. maiący sobie Privilegyys assekurowaną z Dobr Stołu Krolewskiego Summę 30003 Złł. gd. 20. tym się kontentować powinien.

Po przeczytaniu takowego Projektu Jedni o podpisanie iegoż, a Jmc P. Suchorzewki o głos dopominaiący się wielką uczynili Wrzawę tak dalece, ze razem wołaiących niemozna było zrozumieć czego kto pretendował.

Allaborabant PP. Senatorowie nad JP. Kaliskim, aby odstąpił pretendowanego głosu, lecz ten go maiąc na Arkuszu wypisany upierał się schowac go a Jmc P. Krajewski Poseł Ciechanowski wraz z Jnnemi na zadne niepozwalaiąc glosy, aby lub Projekt przeczytany podpisanym, lub Turnus pozwolonym został, dopominał się.

[342]

Po tym halasie Xże Prymas odezwawszy się a za ułozenie tak przezornego y pracowitego Projektu podziękowawszy, aby Jmc P.Podskarbi excipowanym byc mogł od prezencyi na agituiących się co Kwartał cztero Niedzielney Sessyi y na znaczną pensyą ut ante Legem latam in Ministerio zostaiącey et ad praesens ex asse rachuiący się co rocznie bez wytrącenia odbierał, o zezwolenie Stanow prosił.

Jakosz okrzyknięta iest od wszystkich zgoda Jmc P. Suchorzewski tylko o głos upornie domagaiący się, że ledwie Senatorom dał się ubłagac w odstąpieniu Jegoz. Poprawiono Punkt o Podskarbim, a Jmc P. Wallinowski Poseł Poznanski ze Komissya względem Cła allewiacyą uczynic ma Wwdztwom obciązonym in locum uspokoionego Jmc P. Suchorzewskiego iterum excitavit motu nie allewiacyą lecz o zniesienie Pogłownego dopominaiący się. Gdy tedy wyperswadowano Mu iż intuitu zniesienia Pogłownego inny będzie Projekt, przeczytano Projekt do JP. Podskarbiego w ten Sens poprawiony. Wiednak Podskarbiemu teraznieyszemu ut ante Legem latam in

[343]

Ministerio zostaiącemu chociazby się absentował co Kwartał, odbierać zupełną pensyą naznaczamy Jemu tylko Samemu to pozwalaiąc, co Następcom Jego słuzyc nie ma, gdy za niebytnosci Jego rownie quantum iak Komissarzom Jnnym wytrącone być z 80000 powinno. Okrzyknięto zgodę y za pytaniem się Xcia Jmci Marszałka iezeli może podpisac się, o iak nayprętsze podpisanie natarczywie proszony podpisał się praecedente subscriptione Primatiali.

Więc czytano potym Projekt Cło generalne po wszystkich Wwdztwach, ziemiach y Powiatach tak Koron. iako tez y Prowincyi Brzeskiey ustanawiaiący do przeczytania na Sessyi 21. to przydaiącey aby Cło Wwdztwa Wołyns'go y innych tamże specyfikowanych przez połowę w Brzesciu na Litt. a przez połowę w Fordonie na Koron. Skarb sub refusione więcey wziętego, et duorum millium paena in partem depuctantem podług Jnstruktarza przez Komissyą ustanowionego, wybierano.

Gdy się czytanie Projektu tego zakonczyło, wołali iedni o podpisanie iegoż,

[344]

Zas Poznanscy y Kaliscy Posłowie niepozwalaiąc na podpisanie o zniesienie tymze Cłom Pogłownego urgebant. A zatym wrzawa wielka gdy etiam Xciu Jmci Prymasowi dołozenie ządanego Pogłownego proponuiącemu reposuerunt, aby z Nim zatrzymać się ieszcze do Projektow Pogłownego Zydowskiego Kwarty y obmyslenia funduszu na płacę Woyska, gdy z Cła Rzeplta niemoże w prętce zostac wiadomą iak znaczna będzie proweniencya.

Jn motu haud breviter durante Xże Prymas odezwawszy się proposuit, aby Jmc P. Kasztellan Poznanski uczynił explicationem Statibus a tenze głos zabrawszy, aby za ustanowieniem Cła y Pogłownego Zydowskiego caveant zniesienie Pogłownego Szlacheckiego y iak dług płacic się ma determinetur czasu przeciąg expressit.

Przeczytano za tym Punkt ktoren miał byc dodanym ad satisfactionem upominaiących się o zniesienie Posłow z Prowincyi Wielko Polskiey przytym Projekcie o zniesienie Pogłownego domawiaiących się za przyprowa-

[345]

dzeniem tegoz Cła do Exekucyi iak nayprętszey znieść toż Pogłowne upewniaiący, lecz y z tego niekontenci Poznanscy y Kaliscy Signanter Posłowie excitarunt magnum motum.

A zatym innym dodaniem Klauzułyy Kontentować Jch chciano iako to: To zas Woiewodztwom Prowincyi Wielkopolskiey y Mało Polskiey Waruiemy iż iako za staraniem się Komissyi Skarbowey rozumiemy miec znacznieyszą proweniencyą z generalnego Cła, tak o zniesienie Pogłownego Szlacheckiego starać się będzie taż Komissya y z tego rownie iak pierwszego Addytamentu nie kontenci exclamabant poty do niczego nieprzystąpic, poki wniesione pogłowne totaliter non syfferetur.

A zatym Xże Jmc Prymas odezwawszy się Sessyą solwować oswiadczył się aby w niezgodzie nic czynic niepozwalaiący czasu nadaremnienie trwawic.

Jmc P. Dobiecki Poseł Sandomirski za uproszeniem Xcia Jmci Prymasa o przytrzymanie Sessyi głos zabrawszy, refutabat Jchmć PP. Poznanskim y Kaliskim, aby w przod obmyslili spo-

[346]

sob podatkowania, a nizeli zniesc Pogłowne usiłowali.

Za przerwaniem Mu dalszego głosu Jmc P. Stolnik Litt. Poseł Warszaw. głos zabrawszy porozumiec się radził aby do trzech Rat tylko przeciągnione Pogłowne daley płacone niebyło.

Lecz y na to w niezachodzącey zgodzie Jmc P. Poninski Poseł Kaliski aby tesz pogłowne zaraz od Seymu teraznieyszego ustało, domawiał się chyba tylko na dwie Raty pozwolic oswiadczaiąc się.

Jmc P. Małachowski Poseł Sieradzki respondemdo Jmc P. Kaliskiemu ad duxerat Wwdztwo swoie rowny cięzar ponoszące, a przecież o to w oczekiwaniu przyszłego Seymu teraz niedomagaiące się co subsequi bez obmyslenia sposobu niemoże. Gdy zatym pro et contra nihil operari valentes dalsze chciały iśc głosy, Xże Prymas solwował Sessyą prożnym niedaiąc mieysca nie tak dysputom, iak nader przykrey Wrzawie.