Sossya Dwudziesta Pierwsza.

d. 1. Junyy.

Dzisieysza Sessya onegday na czytaniu Projektow zalimitowana zagaiona iest od tegosz, y za powszechną Zgodą przeczytany iest Proiekt do Rachunkow Skarbu Koronnego Comissarios wyznaczaiący.

Gdy ten Projekt wielu Posłom niezdawał się, domawiali się iedni o przydanie Forum, drudzy o relegowanie á functionibus plebeiosum et acatholicorum. A zatym gdy poprawiono, przeczytany iest powtornie in sequentia: Ponieważ przez teraznieyszą Konfederacyą WJmc P. Podskarbi WK. obligowany iest do Rachunkow, aby nie tak, iak inni Podskarbiowie, że 400000. roczney Proweniencyi rachowali się, lecz ad normam zmarłych Podskar-

[283]

bich Moszynskiego y Grabowskiego, ex asse kalkulacyą uczynił, deleguiemy przeto z Senatu NN. Ze Stanu Rycerskiego NN. aby obaczywszy wszystkie Percepty y dochody, oneż dempta Pensione 120000. in recompensam Meritorum na każdy Rok naznaczamy. Expensa wszystkie Ordynaryine na zapłatę Officyalistom y extraordynaryine na potrzeby et pro Commodo Rzepltey tudziesz mediantibus Resultatis, y Za Assygnacyami Xcia Jmci Prymasa w czasie teraznieyszego Bez Krolewia wydane przyiąwszy, Rachunki nieodwłocznie expedyowali dla iak nayprętszego Rzepltey informowania, co się w Skarbie znaydować może, stosuią się zaś do Konfederacyi 1733. W. Podskarbi W. K. z Administracyi Dobr Stołowych y Zup Solnych na przyszłym Coronationis Seymie, a iezeliby do tego nieprzyszło, tedy na Senatus Consiliu oddać Calculum powinien będzie. A iako na wszelkich Officyach Skarbu Kor. wielo Prawami cautum est, aby tylko Sama Szlachta conservetur, tak aby odtąd Dissidentes Osoby plebejae Conditionis, y Zydzi

[284]

pod zadnym pretextem chowani nie byli sub paena 1000. Marcarum in quovis foro competenti waruiemy.

Po przeczytanym tym Projekcie gdy go do Stolika dla podpisania zaniesiono, Jmc P. Wallinowski Poseł Poznanski za podanym sobie memoryałem instabat, aby P. Teodor Dessau, ktory powołany, y przez Xcia Jmci Biskupa Poznanskiego przywiedziony do Wiary S. innego niemaiąc do Zycia Sposobu za 577. #. Komorę Zakroczymską kupił Sobie za posrednictwem Prawa Litewskiego Neophitum słuzącego utrzymał się przy nichze.

Lecz gdy inni Posłowie reponebant, aby tenże Pan Dessau ad Evictorem o pieniądze swoie recurrat, Jmc P. Krajewski Poseł Ciechanowski aby do Projektu tego ad Norma Konstytucyi 1736. napisanego dołozono było, izby Superintendenci praevio juramento rachowali się, instabat.

Jmc P. Wallinowski Poseł Poznan. exquirebat Sensum, iezeli zachodzi zgoda, aby Projekt względem rzeczonego Neo-

[285]

phyty był podpisany.

Lecz Jmc P. Małachowski Poseł Sieradzki contradicendo temu, iż nie nowe to Prawo constituitur, lecz stare tylko reassumitur, aby na Komorach sama iedynie miesciła się Szlachta, reposuit.

Xże Jmc Marszałek pytał się, Stanu Rycerskiego, iezeli zupełne zachodzi zezwolenie, aby przeczytany Projekt został podpisany.

Lecz Jmc P. Krajewski Poseł Ciechanowski przy illacyi swoiey obstaiąc, aby Superintendenci ad sonum Konstytucyi 1736. Regestra swoie zaprzysięgali, o dołozenie warunku tego w Projekcie dopominał się a Jnni Posłowie, aby tenze Projekt do jutra ieszcze pro deliberatione zatrzymanym został, domawiali się.

Ruszyli się przeto z mieysc ad persvadendum, y gdy się pomienione obstawanie ułatwiło, podpisanym rzeczony Projekt został w uspokoieniu JP. Poznanskiego,

[286]

ktoremu za P. Dessau obstawaiącemu Xże Prymas oswiadczył się, iż wydane za Komorę Pieniądze ze Skarbu wrocic się muszą.

Więc przystąpiono do przeczytania Projektu intuitu Rachunkow a Successoribus Zmarłych Podskarbich odebrania, w ktorym ze niebyło ex asse dołozono, przeto zabrał głos Jmc X. Biskup Kujawski, aby Rachunki Sukcessorow in eadem forma expedyowane były iak zyiącego Jmc P. Podskarbiego dopraszaiąc się, co y Jnni Posłowie confirmarunt.

Jmc P. Lasocki Poseł Sochaczewski chcąc głos zabrać, a maiąc gosobie osobliwiey od Jmc Pana Piaskowskiego Posła Wołynskiego tamowany gdy interlocutorié zaczął justifikować się, że in aequali activitate zasiadaiący, a innych mowiących Posłow, iako y Samego Jmc P. Wołynskiego pilnie słuchaiący rownie powinien bydz słuchany.

Jmc P. Piaskowski Poseł Wołynski

[287]

Jmc P. Sochaczewskiemu serio reposuit, że Poborca ad mentem Prawa niema Activitate.

Jmc P. Małachowski Poseł Sieradzki tosz samo confirmando Jmc P. Sochaczewskiemu Kwitem ręcznym zasłaniaiącemu się, aby Grodowy pokazał, iak intulerat, tak wszczął się motus tak dalece, iż Xże Jmc Kanclerz W. X. Lit. wziął na się Prowincyą prosic Jchmciow contradicentes, aby głosu Jmc P. Sochaczewskiemu nietamowali.

Jakosz zaczął znowu mowic Jmc P. Sochaczewski, lecz od Jmc P. Wołynskiego rownie iak za pierwszą razą przerwany, powtornie ruszył z mieysca Xcia Jmci Kanclerza, że Tenze do Jmc P. Wołynskiego zaszedłszy, iterum o supersedowanie obligavit Onegoż.

A gdy Contradictiones iuż zupełnie sopitae zostały pomieniony Jmc P. Sochaczewski in activa Voce expressit, aby Jchmc zmarłych Podskarbich Sukcessorowie rowny oddali Rachunek ex asse, do iakiego

[288]

obligatur in vivis extans Jmc P. Podskarbi, łącząc w tym zdanie swoie z Jmc X. Biskupem Kujawskim.

Okrzyknięto Zgodę na te Rachunki, ktore ieszcze nie są a Comissaryys Rzpltey podpisane, a zatym gdy Xże Jmc Marszałek percontabatur ordinem Equestrem, iezeli zgadza się, aby do przeczytanego Projektu względem Sukcessorow przyłozona była Klauzula, iżby ad normam zyiącego Jmc P. Podskarbiego ex asse rachowali się, po między iednemi Jchmc Posłami zgodę wywołuiącemi, a drugiemi aby tylko Ci Sukcessorowie Prawu teraznieyszemu podpadali, Ktorzy Rachunkow podpisanych ieszcze niemaią ostrzegaiącemi Jnnemi zas aby Ci wszyscy subsint ex asse rachunkom, Ktorzy tylko Kwitow od Rzepltey niemaią, a ostatniem aby yydem Successores za Anteccessorow Swoich non respondeant tam stricte dopominaiącemi się.

[289]

Jmc P. Małachowski Poseł Sieradzki, aby, nizeli disceptatio intuitu Sukcessorum ułatwi się y Projekt przeformowanym zostanie, interea Projekt Ekonomiczny został przeczytanym, instabat.

Jmc P. Krajewski Poseł Ciechanowski aby termin był wyznaczony tak dla Sukcessorow, iako tesz delegowanych, na ktoren czas, y gdzie stawic się będą musieli, tudzież przepisany był sposob iak z niemi tymże Delegatis postępować się będzie należało, dopominał się.

Jmc P. Dłuski Poseł z Jnfland Koron. za Rzecz Sprawiedliwą sądząc, aby dla iednego ustanowione Prawo rownie sciągało się do drugich, tę przydał Stanom reflexyą, iż zyiący Jmc P. Podskarbiwie co wybrał, y z czego rachować się powinien, Zaś zmarłych Sukcessorowie nie wiedząc co Jch Antycessorowie robili; gdy za rzecz przykrą miec pewnie będą, aby ex asse rachowali się medium tenere naysłuszniey

[290]

rozumiałby, aby tylko Regestra Komportowawszy, zaprzysięgli oneż, iako są własciwe post vita functus zostawione y w niczym niepoprawione.

Jmc P. Męcinski Poseł Wielunski czyniąc relacyą Stanom, iako zasiadaiącemu na Rachunkach Czapskiego o 760000. demptis expensis tenze Jmc P. Czapski in rem Reiplae przyznał się pokazuiąc dwa Rachunki, ieden na pomienione quantum, gdyby Mu Rzplta justam meritorum recompensam wyznaczyła, wyprowadzony, a drugi na daleko mieyszą Kwotę ex eo ułozony, że sobie za pracę y fatygę potrącic musiał, illationem Jmc Jnflandskiego, aby tylko ze 400000 Succeessores rachowali się za niepowinną utrzymać się allegabat.

Jmc P. Sosnowski Poseł Brzeski Litt. do Materyi wniesioney, aby tak Sukcessorowie, iak Podskarbi dzisieyszy ex asse rachowali się slyniąc distinctionem in re distincta, ze zyiący Jmc P. Podskarbi

[291]

nietylko wszystkie Regestra miec powinien ale tez Superintendentow et Officiales Skarbu w kazdym czasie wezwać może, zaś zmarłych Sukcessorowie iezeli Regestra maią disordine sobie zastawione, niemogą zasiągnąć wsparcia od zeszłych z Swiata Officyalistow, ani od tychze samych przez ktorych są ułozone Reflexyą, ktorą Mu mysl nasunęła salvo meliori judicio Stanow, o ktorych z Spartenczykiem mowic może, Gaudeo quod recentes habeat Patria Cives me ineliores otwierał, aby iak Sukcessorowie, tak y dzisieyszy Jmc P. Podskarbi pro praeterito ze 400000. Zas pro futuro ad ultimum quadrantem rachowali się.

Przeczytano zatym Projekt Successorum praevio Juramento Regestra Komportowac, et ad assem rachować się nakazać delegatis zlecaiący, iże też Rachunki w czasie teraznieyszym expediri niemogą, aby po skonczonym Seymie rospoczęte y konkludowane były, moc de

[292]

delegatis daiący.

Jmc P. Sosnowski Poseł Brzeski Litt. Kwestyą wnosił do rezolucyi Stanow, non pro re evincenti, sed pro re informanti, co się ma stać z Rachunkami temi, ktore są iuż przez dawnieyszych delegowanych expedyowane, y podpisane.

Odłozony przeto ten Projekt iest pro ulteriori deliberatione, et interea przeczytano Projekt przez Jmc X. Biskupa Płockiego, y tak z Senatu, iako też z Stanu Rycerskiego przydanych mu do Komissyi Skarbu Kor. ułozony względem naydoskonalszego w Skarbie porządku uczynienia, y Dochodow Jego pomnożenia Radę Comissionis vim maiącą Consilium Economicum zowiącą się ustanawiaiący, y Komissarzow do niey z Senatu et Ex Equestri Ordine z obowiązkiem pro 20. Aug. in Ao praesenti przysięgi wypełnienia naznaczaiący. Ci zas Komissarze w zasiadaniu tey Rady sub praesidentia WJ Pana

[293]

WK. lub Senatora, vel Podskarbiego Nadwor. Koronnego, alboli tez in absentia Jch wyższego ex ordine Equestri Komissarza w kazdym Kwartale ut pote pro 1. Augusti. 1. 9bris. 1. Februaryy et 1. Maji cadentias reassumuiący y w Zamku tuteyszym Sessye swoie odprawiaiący nayprzod Jnstruktarz nowy ułozyć, a ułozony po Wwdztwach do Grodow rozeslać, takze miarę iedną do Korca Warszawskiego stosuiącą się, spodem y Wierschem okowaną y Pieczęcią Skarbu naznaczoną do Komor y Miast głownieyszych, aby w całym Kraju iedna była, Kosztem Skarbu rozesłać, Trakty aby Furmani Kupcy Komor niemijali; opisać, Rzeki aby wszędzie navigabiles były, obstacula amovere officiales z Stanu Szlacheckiego z opisaniem Jm powinnosci postanowic, Ludzi dla Jnteressu Skarbowego słuzących obmyslic, Regestra iaki Towar iak liczny, y zkąd idący iaką ma czynic importatę uformować przychodzące pieniądze in Archivo Economi co za trzema Kluczami W. y Nadwornego Podskarbich Koronnych, oraz iednego z Komis-

[294]

sarzow składać, tudziesz Pieniądze ad mentem Konstytucyi 1641. z Stanow y Dzierzaw sub administrationem podpadaiących in eodem Archivo lokować Possessorow o Cła wszelkie zapozywać, y iezeliby contra Legem postanowione były, kassować, zaś ktoreby za Przywilejami były, te ad decursum 20. Lat Possessoribus zapłaciwszy in rem Skarbu na zawsze odbierać Podskarbiemu W.Litt. tantum modo teraznieyszemu ad mentem Konstytucyi 1736. corocznie po 120. tysięcy, Następcom zas po złł. 80000. a Komissarzom po 12000. Kwartałami wypłacac Wszelkie Paszporty y Protekcye skassowac etcetc.etc. maią y powinni będą opisuiący a podatkow nowych zeby Ciz Komissarze et Senatus Consilia nie stanowili, ostrzegaiący.

Po przeczytanym takowym Proiekcie zabrał głos Jmc P. Hryniewiecki Poseł Podlaski iako do ułozenia Ekonomiki Skarbu wyznaczony, iż dogadzaiąc desideryys Przeswietnych Stanow ułozywszy

[295]

wraz z Jnnemi do tey pracy wyznaczonemi przeczytany Projekt maiąc ieszcze inne do pomnozenia Skarbu dochodow iako to: do Pogłownego Żydowskiego, lustrowania Dobr y opisania z nich Kwarty sprawiedliwey, y inne pod prezydencyą Jmc X. Biskupa Płockiego ułozone, o przeczytanie onych dopraszał się.

Jmc P. Kasztellan Wilenski przyiąc ten Projekt in Provincias oswiadczył się byle tylko płaca Woyskowa nimże nienaruszyła się. Na ktorą illacyą gdy Mu wyexplikowano, iż w pomienionym Projekcie względem płacy Woyskowey naymnieysza niezawiera się wzmianka; przeczytano drugi Projekt Miarę i Wagę generalną ustanawiaiący, Korzec na 32. Garce, Łokiec 24. cale, Beczka 72. Garce. Bareła36. garcy, Kamien 32. funtow, Funt, Łotow 34. redukuiący etcetc.aby te miary y Wagi Ekonomiczna Rada po wszystkich Wwdztwach rozeslała, zas podlug rozeslanych Jchmc Podwoiewodzowie sub pana duon millium Marcarum ad effectum

[296]

przyprowadzili, nakazuiący, A że Meszne y Ospy starą miarą mierzyć się zwykły, przeto dla uniknienia Kłotni tez Meszne y Ospy z Miary Starey na nową zredukować y nową odmierzać ostrzegaiący.

Po tym Projekcie czytano Projekt w zględem uformowania sprawiedliwey Kwarty Lustratores do Sttw, Dzierzaw, y Woytostw generaliter wszystkich Woiewdztw wyznaczaiący, y aby Ciż lustratorowie nayprzod Przysięgę iako wiernie y sprawiedliwie ani respektem ani podarunkami nieuwodzący się statum Dobr Jnwentarze y wszelkie tak z gotowisci iako też z Panszczyzny proweniencye opiszą et quartam partem wyprowadzą Sub 1ma Februaryy inimminenti 1765 Anno wykonawszy Prowintiam sui, a d. 15. Febru. zaczęli et circa ultimos Augusti zakonczyli, Sufficyencyi dla siebie nie więcey iak na 12. Koni wyciągaiąc, zalecaiący.

Jmc P. Wallinowski Poseł Poznan. potym Projekcie odezwawszy się o zniesienie z Wwdztw Poznans'go y Kaliskiego, Poglownego

[297]

do dwoch Lat tylko przyiętego a dotąd z Cięszkoscią trwaiącego, instabat.

Na co gdy Mu odpowiedziano, iż względem tey Materyi inny będzie Projekt Jmc P. Kasztellan Poznanski maiąc upewnienie od Stanow iż Pogłowne w inną płacy odmieni się naturę, zaczym zyczył aby wprzod te projekta przeczytane y podpisane były, a potym dopomiec się o Wwdztw Poznanskiego y Kaliskiego Krzywdę, iak Materya podatkow takowych Decydowac się będzie.

Jmc P. Piaskowski Poseł Wołynski interlocutorie radząc Jchmc Poznanskim y Kaliskim Posłom, aby do Koekwacyi Projektu byli cierpliwi reposuerunt Mu ze się myli, kiedy Koekwacyą podatki Wwdztw nazywa, bo bardziey sądzą za haracz nie za podatki iuż przez wiek blisko panuiący.

Tandem po tych Umowach czytano Projekt względem Warunku Miast Prowincyi Litt., iako to: Wilna, Grodna, Minska, Nowogrodka, Witebska, Kowna, ktore że przez czę-

[298]

ste pożary zniszczone zostały, a przez Exofficia coraz bardziey pustoszeią, więc w pomienionych Miastach Exofficia skassowano, y aby odtąd Kontraktami naymowali, obwarowano, a in casu gdyby Kto Kontraktu niedotrzymał, takowy w Trybunale Skarbowym karany bydź ma, y za szkody poczynione dupplice damnorum refusione w tymże Sądzie adstringet. Wartom tylko Marszałkowskim, lub innym Komenderowanym dla bespieczenstwa na Przedmiesciach Exofficia pozwolone tak iednak, aby Gemeyn y Officer z Gospodarzem miesciłsię oprocz Komendantow, ktorym osobne deklarowano Stancye, itidem Klasztory utriusq' Sexus et Ritus, aby Gruntow mieyskich nienabywały, Testamentowe Dyspozycye y Legacye Dobr mieyskich nieobciązały y niealienowały, Zas Wyderkaffy y Czynsze tollantur, a Ziemianie zadnych Domow y Placow od tąd w Miastach aby nienabywali, ostrzezono, y gdzieby post Constitutionem 1717. takowe pozachodziły na Dobrach Mieyskich zapisy, za nie

[299]

ważne deklarowano. Tymze Miastom Legem Sumptuariam 1620. Scisle zachowac rozkazano, y oprocz Magistratowym noszenia Szabel zabroniono. A kiedy Ktory z Mieszczanow Dom y Grunta swoie długami obciązy, takowego Substancyą cum bonis Mobilibus et immobilibus, plus offerenti przedac determinowano. Kamienic y Placow, spustoszonych, iezeliby się do nich praetensores w Rok a data praese. Constitutionis nieodezwą, Miastom Wolną Dyspozycyą zostawiono.

Po tym Projekcie warunek Miast Koronnych takze Projektem opisany, czytano, Ktorym Miasta Wszystkie Obradom y Ziazdom publicznym podpadaiące ab Exofficio cujusvis praeminentiae hospitibus liberantur, et Possessores, aby w naymowaniu Stancyi niedepaktowali praecaventur sub responsione in foro Sądow Marszałkowskich lub Ziemskich y Chorągwiom tylko do Assystencyi y bespieczenstwa publicznego Kommenderowanym Exofficia na Przedmiesciach reservantur.

[300]

Po przeczytanym tym Projekcie wielu domawiało się Jchmc Posłowaby taxa Stancyi naznaczona była, lecz dla innych Jchmciow Posłow trudność w taxowaniu Stancyi explikuiących nihil decisivi evenit.

Jmc P. Rzewuski Poseł Halicki stosuiąc się do przeczytanegoProjektu Prowincyi Litt. instabat, aby Projekt Miast Koronnych conformiter ad sonunt Litt. poprawiony był na pretendowaną Domow taxę odpowiadaiąc iż Kto go ma w Miescie aby tak naymował, iak będzie mogł zgodzic się, a o Stancyą Kontraktuiący tak ią zapłacił, iak bedzie mogł umowic się.

Jmc P. Piaskowski Poseł Wołynski wnosił, aby kassowanie Exofficiorum na Seymy Ordynaryine iasniey praescribatur, iezeli sciągać się ma lub nie do Seymow Elekcyinych, ile swieżo zaszła Konstytucya względem Mostu przeiazdu na Seym Electionis bez płacy Mostowego pozwalaiąca moze być okazyą kwestyonowania Exofficiorum.

Jmc P. Horaim Poseł Wilenski na

[301]

Projektu względem Miast uformowanego podpisanie niezgadzaiąc, o kommunikacyą onegoż dla rospatrzenia się w nim, upraszał.

Jmc P. Wilczewski Poseł Wiski w projekcie Litt. usłyszawszy Domow Szlacheckich Kassatę, aby do Koronnego Projektu wciągana niebyła, praecustodiebat, allegando, iż kazdy Szlachcic na funcyi zostaiący może miec Dom Swoy w mieyscu tym, gdzie ustawicznie przemieszkować musi.

Jmc P. Trzebicki Poseł Brzeski Kujaw. nad utratą czasu, iż Sessya rebus infectis na samych dysputach zeszła condolendo, aby przynaymniey na dniu iutrzeyszym Projekt po Projekcie ordine mimo innych Materyi decidatur, desiderabat od Stanow unaninictatem.

Na co Xże Jamc Prymas odpowiadaiąc do ządaney iednosci to też przydał, aby Przeswietne Stany przynaymniey małe Projekta do przeczytania gotowe y Kontradykcyom podpadać niepowinne, podpisanemi zostały.

[302]

Jakosz przeczytano Projekt Dokumenta ex Archivo Rzepltey często brane zrewidować, et cum clenodyys opisac zalecaiący, na co iak Jchmc względem Skarbu Ekonomikę układaiący iż ten punkt w Jch Projektach miescic się niebędzie, odpowiedzieli, tak przeczytano inny Projekt o Kapturach, aby in Cognitionem Jurium nie wdawały się, sub nullitate Decretorum ostrzegaiący, oraz Proiekt oExekucyi Dekretow Trybunalskich ktore dotąd in suspenso ob casum Jnterregni zostaią, aby per congruos Juris gradus exequantur, nakazuiący, tudzież Projekt Konfederacye Partykularne po Woiewdztwach Prawem nienagannie uchwalone cum Suis Laudis approbuiący.

Jmc P. Kossowski Poseł Brzeski Kuiaw. hoc loco odezwawszy się wnosił, aby Lauda recommendationem Osob do Nobilitacyi y Jndygenatu zawierać w sobie mogące approbentur conditionaté, iżby takowym rekomendacyom bardziey droga zagrodzona, anizeli utwierdzona została.

Xże Jmc Prymas głos zabrawszy, doniosł Statibus, iako będący u Niego Jmc P. Wwda Smolenski actu wyiezdza dla poratowania Zdrowia swego do Wod Za Granicę upraszaiąc Rzepltey iako o dyspensę w tey mierze, tak o zostawienie mieysca na Konfederacyi teraznieyszey, iżby Ją za powrotem swoim podpisał. Na takie ządanie gdy Wszyscy generalnie zgodzili się, Jmc P. Wwda Podlaski głos zabrawszy iak wyrazał w nim liczność Szlachty ubogiey przed Plebejami do niczego docisnąc się niemogącey po Wwdztwach znayduiąca się, tak illationem Jmc P. Brzeskiego Kujaws'go zdaniem swoim wspierał, aby w Projekcie ostatnim per expressum to cavere, iż rekomendacye Plebejorum ad Nobilitatem nihil operare będą.

Po skonczonym głosie Jmc P. Woiewody dwa przed ostatnie Projekta, przeciwko ktorym zadna nie zaszła opozycya wraz Xże Jmc Prymas z Xciem Marszałkiem

[304]

podpisawszy, o solwowanie Sessyi upraszał, zalecaiąc na dzien jutrzeyszy continuationem Projektow względem Ekonomiki Skarbu Koronnego ieszcze de integro nieczytanych, y Sessya solwowana na dzien jutrzeyszy.