Sessya Czternasta

d. 23. Maja.

Xiąze Jmc Marszałek w dzisieyszey Sessyi zagaiania, że iako strata rzeczy kazdey nadgrodę swoią zawsze odebrać może, taku płynienie czasu nigdy się niewraca, zachęcał Przeswietny Stan Rycerski, aby

[170]

aby wczorayszy y onegdayszy dzień nie wiele Materyi ułatwieniu strawiony niebył dzisieyszemu rowny w Samych Dysputach y głosow zabieraniu.

Xże Jmc Prymas rozumieiąc iż Materya względem Stroiu na dniu wczorayszym ad turnu wniesiona, musiała zreflektować dopominaiących się na nią rezolucyi, że nie do Projektu wczoray przeczytanego, lecz ad Pacta Conventa odłożono być powinno, upewniwszy o tym Stan Rycerski, ze ioz yysdem Pactis Conventiscum Satisfactione desideriorum pewnie miescic się będzie, do większey Wagi Materyi uspokoienia promowował przystąpienie.

Jmc X. Biskup Kyyowski głos zabrawszy, wyraził w Nim sequentia, że czytaiąc w Historyach Regens Romanos Gentemq Togatam rosprzestrzenienie Granic Narodu tego nie przez Szable, lecz więcey przez rostropne rządzenia się y wspaniałosc Umysłow wyczytał, bo wygrana niezawisła od Wulkanowego Żelaza, lecz od Marsowego Serca; A gdyby Lex Sumptuaria

[171]

opisaniem Stroiu dla przyszłego Krola wzięła skutek zniesienia Zbytkow, pierwszy by się pisał na Kontusz; lecz kiedy etiam Vestis Talaris wyprowadza z Szkatuły wiele Talarow, etiam in Pactis Conventis Pana nieradził mięszać do Zupana.

Jmc P. Chodkiewicz Poseł Żmuydzki Krola Polaka zycząc rozumem; Cnotą, y Urodzeniem, a nie Suknią przybranego, szczęsliwszego Rzpltey ominował.

Jmc P. Wallinowski Poseł Poznanski in sensum JP. Kraszewskiego Posła Jnowrocławsgo na dniu wczorayszym dostatecznie się wyexplikowanego idący, aby Krol przyszły nie ustannie uzywał Stroiu Polskiego instabat, z tey samey przyczyny, że Liczba Dworzanow pomnozona zniesie Podkomorzych y Szambellanow za dawnych krolow Polskich nigdy niesłychanych.

Dopominali się Jchmc Posłowie w tey Materyi o turnum, lecz Jmc P.Dłuski Poseł z Jnfland Koron. głos zabrawszy względem stroiu aby na teraznieyszym Seymie niebył decy-

[172]

dowany pro ratione Status et honore Patriae osądził zostawić tę Materyą, ad Pacta Conventa.

Jmc P. Bystry Poseł Zakroczymski wnosząc tey Materyi in praesenti być potrzebne dla tego Samego, aby na następuiących Relationis Seymikach było co doniesc oczekuiącym w Domach Braci do opisu też Jnstrukcyi swoiey przymowił się, aby Koronacya pro hoc sola vica nie w Krakowie, lecz w Warszawie determinetur, y Korony advehantur. Grodowe Starostwo Zakroczymskie per aventa avulsa uszczuplone większemi dochodami augeatur, ukrzywdzony a clero Jmc P. Bielecki Sędzia Zakroczymski przyspieszeniem Sprawiedliwosci provideatur.

Jmc P. Skorzewski Poseł Wielunski czytał Jnstrukcyą, aby obrany Krol był Zdolny, Czerstwy do rządzenia Berłem, oraz pamiętny naczyniących w Oyczyznie Usługi z hażardem Substancyi swoiey, aby Xze Jmc Prymas do Nominacyi Krola nieprzystępował poki Generalna electoris Populi nie

[173]

zaydzie zgoda, oraz aby tenze podczas Elekcyi w Większey po Woiewodztwach nieiezdził Assistencyi nad 5. lub 6. Osob; a na ostatek aby Pacta Conventa na Seymie teraznieyszym ułozone y spisane były.

Xże Jmc Marszałek Widząc, że dzien dzisieyszy na samych głosach trawionym zostaie odezwał się do Stanu Rycerskiego, ze nieposzlakowany w skutkach Xcia Jmci Prymasa deklaracyi daiąc Kredyt, powinienby na tym przestać wpewnieniu, iż opisanie Stroiu Krolewskiego miescic się będzie in Pactis Conventis, a przeto tą okolicznoscią dalszego niewycienczaią czasu aby do innych przystąpił Materyi, recommendavit.

Jmc P. Rzewuski Pisarz Pol. Koron. Poseł Halicki odezwał się aby Materya Skarbu Koronnego ieszcze na dniu Sobotnim wniesiona przynaymniey dzis przedsięwziętą została podług Deklaracyi Samegosz Xcia Jmci Prymasa.

Gdy o to y inni Posłowie dopominać się

[174]

zaczęli Xze Jmc Prymas upewniaiąc Stany że okolicznosc Sukni Krolewskiey niezawodnie circa Pacta Conventa decydowana będzie ad mentem Deklaracyi swoiey do odebrania Rachunkow tak od Jmc P.Podskarbiego WK. y W. WXLit. oraz od Sukcessorow w tym Urzędzie zmarłych, iako tesz Żupp Bochenskich y Wieliczkich Wielkorządow Krakowskich y Ekonomyy w Koronie y Prowincyi Litt. znayduiących się per Provincias na kazdą po 3. z Senatu Senatorow nominavit kilka razy dla dopominaiących się Posłow o głos w wyliczaniu tychze Senatorow przerwany.

Skoro taż Denominacya skonczyła się, ex Ore Xcia Jmci Prymasa zaraz Posłowie dopominali się o głosy, ale tych Xże Jmc Marszałek ublizaiąc nominował wprzod ad recipiendum Calculum Stanu Rycerskiego po 6. z kazdey Prowincyi Posłow, a dopiero skonczywszy tę nominacyą dał głos Jmc Panu Podlaskiemu, ktoren zabrawszy ad mentem wydaney publicae od Xcia Jmci Prymasa Deklaracyi, aby niewprzod inna Materya wchodziła in disquisitionem poki się pierwsza nieuspokoi,

[175]

względem Stroju Krolewskiego o turnum instabat.

Jmc P. Malicki Poseł Sanocki Krolem zycząc Polaka ad Mentem Jnstrukcyi swoiey dopominał się, aby Ziemia Jego Generałem Ruskim w Wisni Seymikowac musząca dla oddalenia tey niewygody, ktora częstokroć Obywatelow, gnębi złą y odległa drogą w Sanoku Seymikować mogła, tudziesz aby Zydzi osobliwiey w tamtym Kraju wszelkim handlem bawiący się, przynaymniey od frymarczenia Końmi, Wołami y Winami arceantur.

Jmc P. Glinka Poseł Łomzynski dziękuiąc za wyznaczenie Deputatorum ad recipiendum Calculun, a nierozumieiąc, aby się zadość zupełnie stać mogło teyże Kalkulacyi przez wyznaczonych po kilku Posłow z Prowincyi, aby z kazdego Wwdztwa ieden Poseł assignet. instabat, tudziesz z nowo wymyslonego od Zydow podatku, iż kazdy Zyd srebrne noszący Hafftki, 3. #. płacic do Skarbu musi, wiele Jmc P. Podskarbi wybrał Prowentu, aby go przysiągł, proposuit.

[176]

Te wniesienie uczyniło w Jzbie murmurationem Posłow, lecz Jmc P.Wda Pomorski głos zabrawszy, Jmc P. Łomzynski iako nieparcyalnie, lecz sprawiedliwie mowiącego, confirmavit, aby z kazdego Wwdztwa naznaczony był do Rachunkow ieden Poseł dla lepszego informowania co się gdzie dzieie ex parte Jmc P. Podskarbiego.

Słowo nieparcyalnosci uraźiło Jmc Pana Dembinskiego Posła Krakowskiego, że nietylko sam ieden iest taki Jmc P. Łomzynski Jmc P. Wwdzie odpowiedaiącego.

Jmc P. Wilczewski Poseł Wiski głos zabrawszy, instabat ex vinculo Jnstrukcyi swoiey Sumieniem y honorem zaprzysięzoney aby zabiegaiąc nieszczęsliwosciom przez rwanie Seymow na Oyczyznę spadaiącym, de modo Concludendorum Consiliorum ad Mentem podanego Projektu Jego, Pluralitatis Materya zagaiona et non interruptéper Turnum traktowana była.

Jmc P. Potocki Poseł Halicki illationem

[177]

Jmci P. Wiskiego approbando, aby czasu nadaremnie nietrawic o pozwolenie w tey Materyi Turni dopraszał się.

Jmc P. Ossolinski Poseł Nurski 1738. z Ossolinskim Podskarbim pod Prezydencyą JXdza dzisieyszego Arcy Biskupa Lwowskiego expedyowane Rachunki allegando, ze Kwit na nie przez niedochodzenie Seymow ieszcze nie zaszedł y niespodziewany Dokumentow ex Archivo Jmc P. Wwdy Wołynskiego nieprzywiozł z sobą inferendo, Łasce Stanow Zgromadzonych rekomendował się.

Jmc P. Jelenski Poseł Mozyrski z mieysca swego y Jnstrykcyi Krolem Polaka a nie innego Zagranicznego z przyczyny tey, że Reges alienigeni hoc tantum curare, ut suis Dominyys faciantbene, przez punkt samego honoru Os de ossibus Nostris zycząc, a względem stroiu, gdy ta okolicznosc inter Pacta Conventa dołozona zostanie, ani Turni, ani pluralitatis potrzeby znayduiąc, gdy na Oko kazdemu widzieć się daie, gdy w Wolnym Narodzie rownie zasługuiącym się non eadem sors est nadgrody,

[178]

aby przyszły Regnant miał sobie praescriptum aequilibrium meritoru dopraszał się.

Jmc P. Lassocki Poseł Sochaczewski pro parte Jmc P. Podskarbiego prawem militando, cytował Konstytucye de tenore sequenti, aby tenże Jmc P. Podskarbi nie na teraznieyszym Convocationis Seymie, lecz na Ordynaryinym rachował się.

Jmc P. Kuczynski Poseł Mielnicki na doswiadczenie, iezeli głos Posła taką, iako Mu przypisuią, miec może moc względem zakonczenia wniesioney o Stroiu Materyi, o Turnum prosił, lecz gdy Xże Jmc Marszałek reposuit, że ta okoliczność iest deklarowana przez Xcia Jmci Prymasa ad Pacta Conventa.

Zabrał głos P. Kossowski Poseł Brzeski Kujawski, w ktorym aby się niezdał bydz rationem Deo radditurus nad stratą czasu indolendo, względem Rachunkow, iż po Ossolinskim, Czapskim, Moszynskim, Grabowskim y Siedlenickim a Successoribus nalezą się Rzpltey, swiadczył się wielo na Rachunkach Ossolins-

[179]

kiego przytomnemi, iż te sprawiedliwie inkwirowane zakwitowania tylko oczekuią a Kwestyą przez Jmc P. Sochaczewskiego wniesioną za upadaiącą bydź sądząc, illatione Jmci P. Wwdy Pomorskiego utwierdzał. Zaś de Vestitu dyspotować, gdy Bog moze Nam na Tronie tego osadzic, Ktory teraz aktualnie w Kontuszu chodzi niewidząc przyczyny, de Modo Concludendorum Consilioram, o obwarowaniu Seymikow, o ubespieczeniu Sprawiedliwosci radzic rekomendował.

W tym mieyscu przypadał głos na Jmc Pana Mrokowskiego Posła Czerskiego dawniey po razy kilka o głos dopominaiącego się, lecz kiedy nieczekaiąc z Jzby wyszedł, zabrał głos na Jmc Pana Czerskiego przypadaiący JP. Skorzewski Poseł Wielunski, ktory Konstytucyą 1552. y Konfederacyą 1587., ze Podskarbowie nie na teraznieyszym, lecz na ordynaryinym Seymie przed trzema Rzpltey Stanami rachować się powinni cytuiąc oswiadczył się libentius niemiec Krola, a nizeli na bezprawne skutki ze

[180]

zwolic.

Zaczęto z takowego oswiadczenia smiać się w cichosci przytaczaiąc Komorę Wielunską. Za Jmc P. Podskarbiem odezwał się był ieszcze ieden Poseł Podlaski, aby do Rachunkow nieprzystępować, gdy on Sam wkrotce przybędzie z Kluczem otwierać Serca Przeswietnych Stanow. Ta illacya iak ciekawosci, tak y smiechu wielu nabawiła.

W tym głos zabrawszy Jmc P. Szadurski Poseł Jnflandski iako dawniey tak y dzisiay de modo Concludendorum Consiliorum dopraszaiąc się, aby projekt przez Jmc P. Wiskiego w tey okolicznosci uformowany został do rostrząsnienia Stanow zaleconym cytowane przez Jmc P. Wielunskiego in favorem Jmc P. Podskarbiego Konstytucye, że od Rachunkow na teraznieyszym Seymie nieuwalniaią, allegavit.

Jmc P. Gomolinski Poseł Łęczycki uznaiąc liberum Veto naywiększą być przyczyną wszelkich dla Oyczyzny przez zrywanie Seymow nieszczęsliwosci, a niezycząc go iednym zamachem przez postanowienie pluralitatis de integro nieść, aby

[181]

na Seymiki Relationis podane były z Praw Kardynalnych wypisane do teyze głosow większosci sciągaiące się Articuli proposuit.

Jmc P. Alexandrowicz Poseł Lidzki nasluchawszy się multos libros, ubolewał nad stratą czasu mnieyszey wagi Materyami wycięczonego a desideria Wwdztw y Exorbitantiaes, ktore confundunt et evertunt Statu Reipublicae rekomenduiąc wziąść sub decisionem. Odpowiedział Jmc P. Wielunskiemu, ze kiedy Jmc P. Podskarbi niechce uznawać zgromadzonych Stanow za Rzpltą, przed ktorą rachować się powinien, Administracya Skarbu Koro. aby Komu innemu oddaną została; Zakonczył głos swoy podziękowaniem Jmc P. Podskarbiemu Litt. ze ten cum Statibus znayduiący się, nieunika tego, co ex munere funkcyi Jego nalezy się.

Jmc P. Skorzewski Poseł Wielunski tacité migravit z Jzby, a gdy ieszcze inni Posłowie dopominali się o głosy, Xże Jmc Prymas odezwawszy się, intulit, iż poniewaz trzeci Tydzien na nieczym własnie schodzi, a Seym niewiemy iak długo trwać będzie, aby przynay-

[182]

na następuiące dni wielomowstwa ustały, rekomenduiąc tym czasem Sessyą solwować Jmc P. Marszałka W. Litt. upraszał, y stało się, że na samych głosow pro et contra zabieraniu czas spełznął, y Sessya solwowana została.