Sessya iedenasta

Dnia 19. Maja.

Sessyą dzisieyszą Xże Jmc Marszałek zagaiaiąc zaraz exquirebat á Statibus Congregatis, iezeli na przystąpienie do podpisania względem Konferencyi wygotowanego Projektu powszechna zachodzi zgoda; Naco Jchmc PP. Posłowie respondentes iednostaynym dopominali się głosem, ażeby ten Projekt pierwey był przeczytanym anizeli podpisanym.

Gdy przeto Jmc P. Sekretarz Seymowy zaczął go czytać od tych wyrazeniow, że iako zewnętrznego bespieczenstwa Warunek naywięcey nalezy na utrzymaniu Traktatow między Rzpltą Polską, aSąsiedzkiemi Jey Potencyami zachodzących, tak zachowuiąc z

[127]

niemiż dobrey harmonyy nienaruszoną stałość względem spodziewania się od Nich rowney wzaiemnosci do reassumowania Konferencyi y na nichże w przytomnosci Xcia Jmc Prymasa tudziesz Jchmc PP.Ministrow w wynikaiących okolicznosciach traktowania, naznaczaią Stany ad conferendum z Ministrami /:tych wszystkich, ktorych Sessya przedonegdaysza sub 16. ptis odprawiona circumscribit:/zalecaiąc onymże, aby tak wzgledem desideriorum Wwdztw o satisfakcyą iako tesz intuitu Wolnosci Polskich y Kraiu, aby Jmsię zadna Krzywda y uszczerbek niedział, tudziesz ratione Sądow Pogranicznych ustanowienia, y w punktualnosci obwarowania, conferakt, gdy do przyznania tytułow przyszło, aby też Tytuły Krajowi, własnosciom y Granicom jure et legaliter nalezącym od Polski nieszkodziły, zaraz wszyscy nieomal, Posłowie dalsze czytanie przerwawszy, aby te

[128]

słowa: jure et legaliter wyrzucone, a na ich mieysce: uti in possessione polonica, wpisane zostały, dopominali się. Nastąpiła dalsza czytania tegosz Projektu Kontynuacya, ale kiedy przyszło do tego Punktu, aby Jchmc Conferentes na przyszłym Electionis Seymie de tractatis et resolutis informationem, Stanibus Reipubl.uczynili; iterum Jchmc Posłowie z tym insurrexerunt domaganiem się, aby Klauzula salva approbatione vel reprobatione dołozona została, tudziesz intuitu Tytułow Rewersalia et Diplomata Authentica dopominane były.

Kiedy z Projektu tego wszczęta Lukta podpadała racyom coraz większey Kwestyi, Xże Jmc Prymas głos zabrawszy, aby ten Projektpro ulteriori deliberatione na Poniedziałek był odłozony, ainterea dalsze Materye resolvantur podług wydanych Propozycyi intimando ie tym sposobem sub N=ro 5to. determinationem czasu iak prętko y iakim spo-

[129]

sobem ma się odprawic Elekcya. Sub N=ro 6to Krol przyszły non quis lecz qualis być ma. Sub N=ro 7mo Kondycye albo Pakta Conventa kiedy y przez Kogo bydź maią układane. Sub Nr. 8vo Seymikow Relationis opisanie, Sub N=ro 9no Seymu przyszłego Elekcyinego czasu oznaczenie, o cierpliwość tym czasem dopraszał się, aby względem internae securitatis na sprawiedliwosci etiam funduiącey się wysłuchany był Projekt na ten Koniec wygotowany.

Lecz Jmc P. Rzewuski Pisarz Kor. a Poseł Halicki odezwawszy się intulit, ze podobno Xże Jmc Prymas przepomiał iż Jnteress Skarbu Koronnego naypilnieyszy, zamiast na poczatku, aż na Koniec Sub N=ro 18vo w Propozycyach swoich położył.

Domawiali się y inni względem Skarbu tegosz, aby Calculus de Perceptis et expensis nieodwłocznie recipiatur, lecz część Posłow nierownie w większey liczbie temu sprzeciwiaiąca się gdy oczytanie Projektu juxta ordinem Propozycyi serio instabant y Xże Jmc Prymas pluralitatem sequendo, ze w Po-

[130]

niedziałek nieodkładnie do Skarbu Korongo przystępuiąc prorecipiendo calculo tam ex Senatu q'm Equestri Ordine Deputatos pewnie wyznaczy, Jmci P. Halickiemu reposuit, nastąpiło de omnium Consensu czytanie Projektu intuitu securitatis in justitia fundantis, ktory nie sprawiedliwość hucus'q po Subselliach tak dalece panuiącą, że ani Korrektura Trybunału w swoiey zachowuiesię mocy przez Zagęszczony po Seymikach nierząd y utrzymywanie Pseudo Elektorow w poczatkach swoich naganiaiąc, y aby sprawiedliwość z Sądu wygnana do swoiey wrociła się istnosci, teraznieyszey Ustawy opisaniem chcąc mieć za skuteczność, zupełnego przy honorze, fortunie y własnosci bespieczenstwa, aby na fundamencie 1610. 1631. 1685. y wiele innych dawnieyszych Konstytucyi wszelkie Elekcye Posłow, Deputatow, pluralitate Votorum absolvantur, Osoby zas niemniey iak 24. lat maiące eligantur. Constutuit oraz, gdyby rowność Kresek zdarzyła się, tedy aby ieden

[131]

drugiemu pierwey za Kondydata podanemu ustąpił, Zaś Starostowie Grodowi a w niebytnosci Urzędy Ziemskie de Nomine et Cognomine Szlachtę pluralitatem formuiącą w Regestr zapisywały, zas Kreski u Stolnika Marszałek Konnotował sub paena quingentaru Marcarum injungit. Laudum y Vota aby zaraz w Kosciele przez Marszałka y Szesciu Assessorow podpisane były, Seymiki zaś nie raniey iak o osmey godzinie zaczynały się, disponit.

Krzyknęli iedni zgadzaiąc się na ten Projekt, lecz drudzy powiększey częsci sprzeciwiaiąc się, iedni o głosy, inni o turnum dopraszali się.

A w tym rozgoworze Jmc P. Wwda Pomorski głos zabrawszy, o Podskarbich y Jch Sukcessorach skoro zaczął mowic, od Posłow, iż głos swoy extra Materiam dyrigował, praeruptus nieco zatrzymać się muszący tande intulit, iż iako nalezy się Rzpltey pilnie weyrzeć w Rachunek Percept, iuz to z zna-

[132]

cznych y kazdemu wiadomych Prowieniencyi, iuż też z zmieniania Pieniędzy, Podatkow z Cełł y Komor wybierania do Skarbu wchodzących a z niego niewiedzieć gdzie się podziewaiących, takaby Osoby Zagraniczne et Civitatenses na Urzędach Skarbu tegosz ziako to Tyli y Schwartz tudziesz wiele innych tymże podobnych ktore ad praesens conservantur, w dalszy czas non foveantur, nowego ustanowienia y zabronienia zyczył.

Jmc P. Zbyyewski Kasztellan Kaliski z nie dochodzących przez zrywanie Seymow Rzpltey Rad, wszystkie złe, doswiadczeniem wywodząc skutki, aby sposob Konkludowania Obrad był nieodwłocznie wynaleziony, wielo animabat reflexyami.

Jmc P. Dzieduszycki Podkomorzy y Poseł Halicki w zględem zagęszczonych w Jurisdykcyach niesprawiedliwosci przeczytany Projekt sądząc być generalney approbacyi godnym, aby ieszcze sequentia do niego przydane były, instabat, iako to, aby Suffragia przez ządaią-

[133]

cych Funkcyi zakupowane niebyły, y na sprzedaiących ie paenalitas constibuatur, 2do Seymicki aby na mieyscach zwyczaynych a niegdzie indziey peragantur, 3tis Aby advenae z innych Wwdztw dopoty careant Activitate, poki przed Grodem w Regestr wpisani własnych miec nie będą possessyi 4to Aby obrany przysięgał, że o Kreski niestaraiący się ani że kupił, ani obiecał za nie 5to Gdy zbieranie Suffragiorum niemałego potrzebuie czasu a Elekcye są dziełem dnia iednego, przeto, aby przynaymniey dzień ieszcze drugi, kiedy nie trzeci Seymikom był przydany, tudziesz, aby oppozycya przeciwko niemaiącemu possessyi valeat, - proposuit. 6to Aby dla przyspieszenia odległym Wwdztwom Sprawiedliwosci trzecia z Trybunału Kadencya we Lwowie agitowała się, Ustawy Prawa exposcebat.

Jmc P. Stolnik Litew Poseł Warszaw. dla doskonałego o tey Materyi traktowania przeczytany Projekt od Xcia Jmc Prymasa pro-

[134]

ulteriori deliberatione na Poniedziałek odłożony aby copiatim przez Xcia Jmci Marszałka był na Generały Wwdztw oddany instando, dziękował Jmci Panu Haliskiemu za wiele rzeczy do niegosz potrzebnych przydatek, hoc excepto, aby przysięga 1726.Deputatowi iako nic niewziął przydana skutku zadnego nieodbieraiąca y iednak Boga tylko obrazaiąca dla niesprowadzenia większey od tego Pana na Kray za Krzywoprzysięstwa Zemsty non statuatur inna, gdy popularitate o funkcye starać się wolno, Kazdy więcey w affektach zyskać może układnoscią, a nizeli Kresek zakupowaniem.

Jmc P. Sosnowski Poseł Brzeski Litt. niechcąc ani mysląc dobrego przerywać Projektu, kiedy Jmc P. Stolnik podał sposob aby na pismie był Generałom rozdany intuitu obwarowania Pluralitatis, oExekucyą Prawa de modo Concludendorum Consiliorum ustanowionego dopominał się Auctionem Sit Rzpltey

[135]

sądząć być per omnia necessariam.

Jmc P. Męcinski Poseł Wielunski Jnstrukcyą pojazuiąc Liberum Veto ostrzegał.

Jmc P. Dłuski Poseł z Jnfland Koron. dość chwalebną Trybunału Ustawę wywodząc y względem Sprawiedliwosci cedere unicui'q quod suum est, nie drogę prostować, lecz zdroznosci Sumienia zapobiedz życząc, Prawo 1578. o obieraniu Sędziow ustanowione, aby Osoba godna, Cnotliwa, osiadła y Zwyczaiow Sądowych wiadoma eligatur, a Trybunał z dobrego wyboru fundetur et juramenta non multiplicentur, poszedł in Sensum Jmc P. Mazowieckiego ad illationem Jmc P. Halickiego, tego nonnisi do dawney przysięgi przydania Punktu ex optando, iako o funkcyą zadnym nie starał się sposobem.

Powstało na ten Punkt wielu Posłow szemranie, w ktorym Jmc P.Lassocki Poseł y Stta Gostynski głos zabrawszy y zdanie JPanaMazowieckiego pochwaliwszy, circa Liberu Veto ut pupillam Libertatis dłuzszey życzył uwagi

[136]

Jmc P. Kossowski Poseł Brzeski Kujawski przez Liberum Veto wszelkiey niedopuszczaiące Rady zrywanie Seymow naganiaiąc, do ustanowienia większosci głosow zdanie Swoie conformavit.

Xże Jmc Prymas względem tego Projektu iako na Poniedziałek odłozonego, dalszego głosow zabierania niszcząc przystąpienie do piątego Propozycyi Punktu Elekcya kiedy, y iak się ma odprawic, soasit.

Jmc P. Bukowski Poseł Sanocki Sentyment wspaniałey Duszy: Amicidiem perdidimus, w Xciu Jmci Prymasie wielbiąc, iak o przystąpienie do proponowanego względem Elekcyi Punktu istabat, tak intuitu przeczytanego y ad deliberandum odłozonego Projektu przymowił się, aby nieprzysięgali na to, że o funkcyą niestarali się, lecz iako za Kreski niepłacili.

Jmc P. Piaskowski Poseł Wołynski vinculo Jnstrukcyi swoiey obstrictus poty do odmiany Generalnego Rzpltey Rządu przystępo-

[137]

wać dissvadebat, poki nowy Krol niebędzie obrany.

Jmc P. Stolnik Litt. Poseł Warszaw. z Wwdztwa Mazowieckiego reposuit Jmc Panu Wołynskiemu, iż dobrze uczynił, że mentem Jnstrukcyi swoiey adimplevit, tey więkrzosci głosow przeszkodzic niemogący, ktora na teraznieyszym Seymie wszystko concludit.

Jmc P. Ossolinski Stta y Poseł Drohicki do Projektu pluralitatem na Seymiki wprowadzaiącego przymawiaiąc się, chętnieby na niegosz zezwolic oswiadczył się gdyby Go Jnstrukcya w tym na Sumieniu dyspensować mogła, ktora że koniecznie contra praemissam pluralitatem ostawać rozkazuie, pozwalać na nią niemogący wziął się ad referendum do pozostałych w Domach Braci Ziemi Swoiey.

Jmc P. Małachowski Poseł Sieracki po Smierci Krola Zygmunta intuitu Conferentiarum 1632. zaszłe Prawu zachować zycząc, do przeczytanego Projektu to też etia superaddi radził, aby Elekcya względem

[138]

Deputatow przepisana do Podkomorzego y Urzędu Ziemskiego, tudziesz Wwdztw y Starostw Elekcyi podpadaiących rownie sciągała się a Jnnotescencye czyli Uniwersały dwiema Niedzielami przed terminem Elekcyi nie zawodnie oblatowane były, oraz zamiast lat 24. etiam Lat 16. maiący capaces byli funkcyi, przeto że y w tych Leciech doskonałość Sentymentow być może doyrzała.

Jmc P. Bystry Poseł Zakroczymski reponendo Jmc P. Drohickiemu iak pluralittem radził być koniecznie potrzebną, tak o ułożonego względem nieyże przez Jmc P. Wilczewskiego Posła WiskiegoProjektu y mowy na Generały rozdanie przymowił się.

Jmc P. Szadurski Poseł Infland Litewskich gdy Zadne Panstwo stać długo bez Rady nie moze, a czas teraznieyszy naypożądanszy iest do radzenia o Dobru publicznym, zas zrywanie Seymow znosi equalitatem Juris et paenae y wprowadza Depotyzm zakazuiący dobrze czynic Oyczyznie, pozwoliwszy mianą w tym

[139]

punkcie przez Jmc P. Wwdę Jnowrocławskiego wzbudzaiącą ad medendum malis mowę, obligowany Jnstrukcyą Wwdztwa swego prosił, aby Sposob dochodzenia Seymow był opisany per Pluralitatem circumscripta, et limitatam ile y od JPana Wilczewskiego Posła Wizkiego uformowany Projekt otwiera do tego prostą drogę, teraz zgromadzone Stany szczęsliwie prowadzic maiącą, kiedy Pluralitas Pluralitate Stabiliri powinna.

Jmc P. Dobiecki Poseł Sandomirski odezwał się z tym głosem, iż iako Rzeka na częsci podzielona małe sprawuie Strumiki, tak rozłączone Krolestwo osycha y niszczeie, a przeto przez miłość Dobra publicznego zdało Mu się, aby kiedy niemożna unanimitate, to Pluralitate concludantur wszelkie Obrady.

Xiąże Jmc Prymas dla ułatwienia zachodzących względem Projektu Pluralitatis trudnosci wyznaczywszy po 3. do kazdey Prowincyi Senatorow, do Projektu wzglę-

[140]

dem piątego Propozycyi Punktu animando wysłuchanie, że Aż Jchmc Senatorowie y Jmc P. Wizkiego Projekt stratynuią, declarovit.

A zatym przeczytał Jmc P. Sekretarz Seymowy Projekt intuitu piątego Propozycyi Punktu uformowany, Czas Seymu Elekcyi dla wygody electoris Populi na obranie przyszłego Krola na dzien Poniedziałkowy post Assumptionis in Caelum GV. M'ae naypierwszy, to iest 20. Sierpnia wyznaczaiący, y Na ten termin ziazd Samey Szlachcie tym, ktorzy mocą Prawa ad Activitatem należą nie viritim, lecz pod pewną liczbą dla tych Wwdztw, ktoreby uchwałą Swoią tak się dysponowały approbuiący. Jak się zaś ten Seym odprawować ma y gdzie Konstytucyią 1633. Konfederacyą 1644. przez teraznieyszą Konfederacyą odnawiaiący, a pod warunkiem Konfederacyi 1733. Konstytucyą 1736. utwierdzoney mieysce między Wolą, y Warszawą

[141]

ostrzegaiący, Marszałek Stanu Rycerskiego aby był przez Posłow od Wwdztw do Okopow wysłanych obrany, sposob przepisuiący.

Gdy ten Projekt przeczytany został, a Jchmc Posłowie przymawiaćsię do Niego in stabant, Xże Jmc Prymas Onymże ze na dniu Poniedziałkowym względem wszystkich Projektow decydować będą mieć czas wystarczaiący odpowiedziawszy intuitu Seymikow Relationissub N=ro 8vo et intuitu Krola sub N=ro 6to Non quis sed qualis bydz ma interea deliberare recommendavit y Sessyą solwował na dzien Poniedzialkowy.