Sessya 10ta

Dnia 18. Maja.

Jako wczoraysza Sessya solwowana iest po niedokonczonym Turnie Wwdztwa Podlaskiego, tak dzisieyszą Xże Jmc Marszałek zagaiaiąc dał zaraz głos Jmci P. Ossolinskiemu Staroscie y Posłowi Drohickiemu, ktory względem utrzymania Wiary dość dostateczne przez poprzedzone głosy sądząc być obiasnione sposoby o Dyssydentach napisane 1717. 1733. et 1736. Konstytucye, aby przez teraznieyszą

[112]

Ustawę reassumowane miały executionem sui sub rigore ostrzezoną instabat, Zaś reassumptionem z Sąsiedzkich Dworow Ministrami Konferencye judicando być per omnia potrzebną intuitu wniesionych Tytułow tak reposuit, aby Rzplta onychże tak Krolowi Jmc Pruskiemu, iako y Jmperatorowey Jeymci Rossyiskiey mocą Seymu teraznieyszego dozwolaiąca provideat securitatem dla Granic y Possessyi swoich przez za ingrossowanie intra Sancita Suatakowych Rewersow, Ktoreby super eo, ze pod pretextem ich tak w Kraju iako tesz y w Tytułach Krolowi Polskiemu nalezących zaden nie stanie się Uszczerbek, od samychze przyrzeczonych Monarchow podpisanemi były.

Jmc P. Kossowski Kollega rzeczonego Jmc P. Stty, iako tesz y Jnni mowiący po nim juxta turnum Posłowie na iednosz iak Wiary S.Katolickiey obwarowanie naypierwszą Obrad powinno być Materyą, tak aby Dyssydenci w obrębie cytowanych 1717. 1733.

[113]

1736. zachowuiąc się circa exercitium Religyy swoiey, publicznego nieodprawowali Nabozenstwa, Kazań y Procesyi nieodbywali, Dzwonow nieuzywali, Zborow tak iak tego dowodem iest Torunski, ut supponitur za przywileiem erygowany, po Miastach, Miasteczkach, y Wsiach niewystawiali; Zas w Starostwie Spiskim Nowe przeciwko Prawu poczynione Dyspozycye ut tollantur, a odłączeni od Koscioła Bożego na Wzor innych Chrzescianskich Panstw w Krajach Rzplteynon foveantur, y Protekcyi Cudzoziemskich szukaiący proper duellibus agnoscantur, oraz by Pieczantarze Przywileiow dla Osob takowych na Starostwa, Dzierżawy, Urzędy, y Sarze Woyskowe niepieczentowali, warunek adjiciatur, y o skassowanie takich Jnstrumentow quorum peremptoriu determinetur zgadzaiąc się, iako ublizenie przyzwoitych Tytułow nikt niechciałby narazyć się w iednomyslnosci z Rzpltą Polską trwaiącym Berlinskiemu y Rossyiskiemu Dworom, tak przyznanie Jch ad exemplum Jnnych Eu-

[114]

ropeyskich Potencyi sądząc być boiazni zadney niepodpadaiące, to ostrzegali, aby Rewersa za pokazaniem wyraznych od Jchmciow Ministrow do traktowania Jnteressu tego Plenipotencyi ad Acta ingrossowane były, zdanie swoie otworzyli = Jmc Pana Stankiewicza ze Stambułu revocare, a na mieysce Jego Rezydenta innego expedire życzą.

Jnni Posłowie Rzpltą Polską tak długo wolną, iak długo pobozną olleguiąc intuitu Dissidentium, aby Nowe Zbory przeciwko Prawom wystawiane obalonemi, y przestępstwa Nowey Ustawy rygorem zagrodzonemi zostały, tudziesz zadnych w Oyczyznie zasług czynic niemogący, de pane benemerentium ut nihil participent, y pod zasłoną warowanego sobie Pokoiu ampluis aby nieszyrzyli się, oobstrzenie Prawa instantes, a Konferencyi z Ministrami postronnych Dworow nie odkładnie zaczęcie judicantes, gdy Tytuły aby na własnosc Kraju y Gruntow Polskich nierosciągały się caventur Deklaracyami, y

[115]

Rewersami, in amotionem omnis timoris przez Jchmc PP. Ministrow podpisanemi zezwalać na przyznanie ichże tym chętniey oswiadczyli się, im pilniey rzeczonycch Rewersow pomiędzy Konstytucye zaindukowanie żądanym zostanie. Względem Jmc P. Stankiewicza od Porty Ottomanskiey rewokowania, a innego in locum ipsius substytuowania, in magnos Xcia Jmci Kanclerza Litt. sensus poszli.

Wwdztwo Bracławskie względem Konferencyi y Wiary do poprzedzonych odwołuiąc się głosow, pierwszy ex ordine Jego Poseł aby Wwdztwu Onegosz przeciwko Traktatowi Grzymoltowskiemu od Rzeki Sieniucha do Lawczamy zwanego Grunta Polskie przez Moskwę sobie poodbierane wrocono, Sądow pogranicznych lepsza punktualność servetur, Tatarzy lat temu 20. privata authoritate Granice swoierozszerzaiąc Possesye Polskie przywłaszczone restituant, Hanowi Krymskiemu permittante

[116]

Senatus Consilio ze Skarbu Koron. y Litewsgo za niesprawiedliwe pretensye niesłuszny haracz wypłacony ne in posterum similiter agatur ostrzezonym został, gdy Przewozy Traktatami Karłowickiemi na Dniestrze Polszce zostawione teraz interdicuntur, gdy tenże, do ktorego Straż Granic nalezy, teraz in contra Rempublicas egerens, Woyska z Nadgranicy wszystkie powyciągał, aby dla zapobiezenia dalszym złym dla Oyczyzny Skutkom, y upomnienia się,o satisfakcyą za nastąpione ukrzywdzenia Poseł od Rzpltey tak do Porty Ottomanskiey, iako tesz y Hana Tatarskiego był wysłanym, a względem Traktatu Grzymoltowskiego de A'o 1687 nastąpionego y innych pretensyi do Dworu Peterburskiego od Wwdztwa Bracławskiego zachodzących Projekt ułozony, ktoren przeczytał w obszernych wyrazeniach, do aprobacyi był przyiętym, po uspokoieniu tego wszystkiego dopiero o Tytułach radzic mogąc dopraszał się.

Wwdztwo Mscisławskie aby tak względem

[117]

Jemu, iako tesz y Wwdztwu Smolenskiemu zabranych Archiwow przywrocenia Komissya wyznaczona była, dopominał się.

Jmc P. Jelinski Poseł Mozyrski Wiarę S. Katolicką nayprincypalnieyszym Praw, Swobod y Wolnosci Polskich fundamentom bydz sądząc, względem Dissydentow reassumptionem 1717. 1733. 1736. Konstytucyi iako dość być wystarczaiącą in amotionem wszelkich abusuum rozumiał, tak tychze Dyssydentow nowemi okrywać Kondemnatami z tey samey niezyczył przyczyny, izby to było irritare non samare vulnera Reipublicae a w zględem Tytułu recognita recognoscere sądząc dla ubespieczenia Granic Possessyi y Cyrkumferencyi onychże, aby w Projekcie do tey Materyi sciągaiącym się Warunek Traktatu 1787. z Moskwą, zawartego dołozonym został, tudziesz w Projekcie desideriorum Woiewodztwa Bracławskiego, aby też y Powiat Jego pograniczny miescił się,dopraszał się.

Jmc Pan Dłuski Poseł Jnflandski w

[118]

w Proiekcie przyznania Krolowi Jmc Pruskiemu Tytułu, aby etiam to super additum było izby tenże Tytuł do Prus Polskich sciągać niemaiący się non deroget Traktatowi Welawskiemu.

Po zakonczeniu się Turni Xże Jmc Prymas głos zabrawszy upewnił o Dworach ze zprzydanemi sobie do Konferencyi tak Sądow Pogranicznych umowie, iako tesz o Satisfakcyą desideriorum upomnieć się nie zaniedba wnosząc, aby do innych w czasie dalszym zachodzących okoliczności traktowania miał sobie przez Konstytucyą niektorych ex Senatu, et ex equestri ordine pro Residentia przydanych; A względem Dissydentow, że Regnum powinno bydz Orthodoxum chwaląc zelum Stanu Rycerskiego dla tym łatwieyszego innych Materyi ułatwienia, podał sposob; aby Jchmc ex Senatu et ex Equestri Ordine Deputowani formowali Projekta, y według zdań swoich ułożone dla przeczytania w Jzbie, iżby

[119]

względem ich powiększenia lub pomieyszenia Kazdy mogł do niechże przymowic się, aby Sekretarzowi Seymowemu do Laski oddawali doczego nominowawszy na ułozenie trzech Propozocyi Jchmciow Senatorow, aby tez ze Stanu Rycerskiego Xże Jmc Marszałek z kazdey Prowincyi po 3. do Kazdey propozycyi z osobna wyznaczył, rekwirował; lecz pomiędzy iednemi przeczytania Projektu względemWiary dopominaiącemi się a drugiemi sposob ten chwalącemi y o nominowanie z Koła Rycerskiego Deputatorum Xcia Marszałka dopraszaiącemi się.

Jmc P. Wilczewski Podkomorzy y Poseł Wiski głos sobie na dniu wczorayszym względem otworzenia Koncem łatwieyszego Materyi Konkludowania się nayskutecznieyszego sposobu na dzień dziesieyszy zamowiony, zabrawszy, intulit pluralitutem naykrotszy, y na potomne Wieki nayużytecznieyszą intuitu tak Ordynaryinych, iako tesz Extraor-

[120]

dynaryinych Seymow, tudziesz wszelkich Nacyonalnych Rad niezawodnego dochodzenia otwieraiąc drogę, iezeli nie teraz, tedy nigdy do porządku zrywaniem Seymow naypotrzebnieyszych Rzpltey Ustaw obmysleniu, y naybespiecznieyszych Ran uleczenia przyprowadzic Nas niemogącą. Względem teyze pluralitatis a Statibus acceptanda czytał Proiekt ad Satisfactionem Konstytucyi 1609. Modum Concludendorum Consiliorum ządaiącey ułożony.Wszelkie Propozycye per pluralitatem connotandam decidere nakazaiący, et liberum Veto tym sposobem ostrzegaiący, aby verborum po mieysca nie daiąc, opponens też liberum Veto przciwko iakieykolwiek Materyi, dał in scripto racye Kontradykcyi swoiey za fundament słuzące, ktoreby altera dignoscantur pluralitate, iezeli są sprawiedliwemi lub nie, wyłączaiący nonnisi od Większosci głosow 4. Materye, iako Aukcyą Woyska, Propozycye

[121]

in favorem Krola y Familyy Jego sciągaiące się, Wypowiedzenie Woyny, Materyą tyczacą się Wiary S. Ktore te cztery Artykuły nie pluralitate, lecz unanimi Consensu decidi maią y powinny. Gdy po skonczonym tym głosie Jchmc PP. Posłowie do niczego przystąpic zniechceniem oswiadczaiąc się, o przeczytanie względem Wiary Projektu dopominali się, Jmc P. Wwda Podlaski głos zabrawszy wyraził w nim, że przy Wierze S. rownie z kazdym obstaiący, tęteż zachowuie ostrożność, aby miasto iey potwierdzenia niezaszkodzic Materyi wielce delikatney y przezorney uwagi y rozwagi wyciągaiący. Z ktorey okazyi by Dyssydentow od Szarz Woyskowych nieoddalac, a w Woysku zasługuiących się y o Rzpltey Praw, Wolnosci y Sameyze Wiary utrzymanie oponuiącym się palmamnadgrody non praeripere osądził zdaniem swoim conservari eosdem przy dawnych Prawach. Na te wniesienie

[122]

Stan Rycerski dotkliwym okazuiąc się, serio instabat o czytanie Projektu, y wnoszącemu Xciu Jmci Prymasowi, iż w tey Materyi Senat ieszcze niewotował, wielu reposuerunt, iż Senat pluralitatem nieprzekryskuie. A przeto gdy Xże Jmc Prymas retulit, iż Przeswietny Senat wraz z Nim zgadza się, in Ordine czytania Projektu, by JmX. Sekretarz Kor. referat relationem conotu conotatae pluralitatis, o danie Mu głosu do Jmci P. Marszałka W. X. Litt. odezwał się.

Lecz skoro tenze Jmc X. Sekretarz zaczął mowic intuitu uczynienia wykonotowaney głosow większosci Relacyi na usilne Stanu Rycerskiego dopominanie się, aby pierwey Proiekt przeczytanym został, Jmc P. Ogrodzki Sekretarz Seymowy tandem ad medium z Projektem wyszedszy, gdy go w tych przeczytał wyrazeniach, że Zborow nowych stawiania zabraniaiący, wolną non nisi Starych zostawiaiący Konserwacyą y repara-

[123]

cyą względem innych okolicznosci suspendit decisionem do przyszłego Koronacyi Seymu, Krzyknęli Wszyscy aby pod Synonimicznemi słowami reparationis et conservationis tym sposobem iak się dotąd tu dzieie, nowych Zborow Dyssidentes niestawiali, tudziesz aby pod recessem, o ktorym nikt na przyszły Seym Convocationis niewotował, in abusibus daley nieszerzył się o wygluzowanie z Projektu tego punktu Conservationis et reparationis, tudziesz reservationis, innych Materyi do Seymu przyszłego fortissimé domawiaiąc się o przepisanie iegosz y dołozenie w nim Dobr tylko dziedzicznych, a Jnni o naznaczenie Sądu y rygoru instabant. I z tąd wszczęła się wielka Dysput wrzawa niektorych favore Dyssydentow opponuiących się, a ledwienie wszystkich o przepisanie Jm iak nayscisleyszego Prawa dopominaiących.

A zatym wypadło na Senat per turnu wotowanie, w ktorym Wszyscy in unum zdaniami Swemi concurrendo, aby Konstytucye

[124]

1717, et 1736. in toto reassumowane były. Jmc X. Biskup Płocki dziękuiąc Stanowi Rycerskiemu za gorliwość za Wiarę S.oswiadczoną, przypomiał iż 1762. pod czas funkcyi swoiey wszystkich generalnie odsądził Dyssydentow w Trybunale Radomskim,a zatym nic Mu się niezdawało Superaddi, tylko Constitutione prasenti exequi Dekret Jego.

Jmc X. Biskup Smolenski to tesz etiam superaddi censuit, aby tollendo quosvis abusus Subsellia Swieckie executionem Praw pomienionych przestrzegały. Zas Jmc P. Wwda Jnowrocławski o Traktatach między Rzpltą Polską a Dworem Berlinskim zaszłych wspominaiąc, aby in contra sonantiam Jchze nil novi respectu Dissidentium statuatur, za rzecz Rzpltey pozytecznieyszą osądził. Jmc P. Wwda Podlaski do tegosz przychilaiąc się zdania, co w poprzedzonym głosie swoim wyraził, tosz samo y teraz confirmavit dla tego samego aby obostrzeniem Dyssydentow nieurazic tych Panstw Nam sprzyiaiących, w ktorych Katolicy znay-

[125]

duiący się powinni wzgląd swoy znaydować u Przeswietnych Rzpltey Stanow.

Jmc P. Wwda Jnowrocławski oswiadczaiąc Stanom, ze w mowie swoiey exkluzyą Dyssidentow od wszystkich łask Krolewskich etiam y Szarz Woyskowych radził, przyznał się ze dawno Traktatu Welawskiego y Oliwskiego nieczytał, ktorych sancitum ze Dyssydentom admissya do Szarz Woyskowych iest deklarowana.

A zatym gdy cała Jzba iak nayostrzeysze Prawo na Dyssydentow postanowic nalegała, po kilkakrotney poprawie napisanego Projektu his in verbis Konstytucya iest ferowana; y Stanom przeczytana =Dyssydenci w Koronie y WX. Litt. zostaiący, aby w opisanych Granicach Religyy swoiey 1717, a potym przez Konfederacyą Generalną 1733, 1736. Konstytucyą stwierdzoną zachowali się, Dobr Ziemskich dziedzicznych tylko nabywali, ustanawiamy sub paenis contra infractatores et usurpatores in quovis foro competenti exequen

[126]

tollendo omnes abusus, ktore się dotąd działy sub eodem rigore =Co kiedy cała Jzba approbowała, Xże Jmc Prymas y Xże Jmc Marszałek tęz Konstytucyą podpisali solwuiąc Sessyą na dzień jutrzeyszy.