Sessyja 9.

Dnia 17. Maii

Xżę Jmć Marszałek sessyji dzisiejszej zagajenie od tego, na czym solwowana jest wczorajsza, że projekt względem konferencyji i deklaracyje postronnych dworów według powszechnego żądania czytane być powinny, audientiam onychże intimovit.

Xżę Jmć Prymas wracając się do dawniejszej zalety swoję, i żądając, aby Ichmć [k. 64] posłowie unikając wycięczenia czasu względem ułatwienia materyji concludendorum consiliorum, żeby jeden drugiemu w głos tak jak i on sam doznawać tej przykrości musi, nie wpadał, a do instrukcyji sobie od województwa danej krótko przymówiwszy się multiloquium do dobrej zachował kompanii, kiedy projekt respektem konferencyji już gotowy przeczytanym i podpisanym zostanie, przystąpienia do projektu intuitu pokoju z dissydentami ustanowienia, iżby im przychylne dwory protekcyjami swemi Rzepltej nie zatrudniały, dostatecznego zapobieżenia zalecając, tudzież rodzącą się względem tytułów tak od Imperatorowej Jejmci Rosyjskiej ratione całej Rossyji, jako też od Króla Jmci Prus[kie]go względem słowa od Prus naszych nazwisko biorącego przez ministrów affektacyją rozeznać, oraz rewersow i deklaracyji tak dworu peterburskieko, jako też Berlin go wy[k. 64v.]słuchać rekomendując, aby zabieraniem głosów, innych materyji nie wtrącać, powyżej rzeczone okoliczności iuxta turnum najprędzej decidi iudicavit.

Jmć P. Uslezewski podkomorzy i poseł wiski aby według solwowania sessyji wczorajszej ante omnia względem konferencyji napisanego projektu rewersów, tudzież deklaracyji postronnych dworów danych nastąpiło przeczytanie, dopominał się.

Lecz JP. Łopacinski poseł mścisławski inhaerendo propozycyjom od Xcia Jmci Prymasa wyszłym, et pro primo religionis materiam ad deliberandum zalecający, aby projekt względem obwarowania wiary s. imprimis został przeczytanym, domawiał się, a Jmć P. Męcinski st[aros]ta i poseł wieluński względem tytułów odzywając się, aby też tytuły gruntom i granicom polskim nie szkodziły, praecevebat, oraz aby Ichmć posłowie ex [k. 65] vinculo instrukcyji swoich mieli czas in desideriis subiprae[s] comissis pro satisfactione odezwania się ostrzegał.

Na co Xżę Jmć Prymas refutando, aby Ichmć Posłowie ad mentem instrukcyji żądze do przerzeczonych dworów sciągające się od województw ad promovendum mający in scripto Ichmciom do konferencyji deputowanym o otrzymanie skutku oneż podali, proposuit.

A zatym według poprzedzonego na przeszłych sessyjach powszechnego żądania przydatek do konferencyji projektu przez Jmć P. Ogrodzkiego sekretarza sejmowego gdy przeczytany został, JX. Młodziejewski konclerz[s] Xcia Jmci Prymasa i kathedry gnieznieńskiej zaczął czytać rewersa i deklaracyje dworów wyżej namienionych, jako to notę z przyczyny śmierci Króla Jmci Jmci Panu Kejserlingowi pełnomocnemu dworu rosyjskiego ministrów i względe[m] pretendowanego całej Rossyji tytułu, [k. 65v.] aby pod tymże nazwiskiem do Rusi polskiej pretensyja jakowa nie ściągała się, przez Książęcia Jmci Prymasa d[ie] 8 9bris 763 podaną.

Odpowiedź na niąż upewniającą, iż Imperatorowa Jejmć Rosyjska nie tylko pod tytułem cełej Russyji żadnej do Rusi polskiej ani chce, ani pragnie zakładać pretensyji, lecz przeciwko innym lub oderwania części kraju, lub zaszkodzenia wolnościom Rzpltej usiłującym wszelką pomoc i bezpieczeństwo oświadcza sub 10 maejus[s] d[ie] eodem anno datowaną.

Obwieszczenie przez Xcia Jmci Prymasa do kancellaryji jego, aby wszelkich skryptach memoryjałach, i aktach tytułu całej Rossyji i samodzierżcy używanie zaniedbanym nie było 11 maejus[s] d[ie] eodem anno podpisane.

Notę Jmci P. Benoit Króla Jmci Prus[kie]go rezydentowi przez tegoż Xcia Jmci Prymasa po śmierci Króla Jmci względem tytułu królewskiego, że mu przez najdystingwo[k. 66]wansze względy salvis Reipubl[icae] iuribus non negatur 18ia 9bris 1763 podana = respons na tęż notę od Jmć P. Benoit rezydenta imieniem monarchy swego Rzpltą przez przyjmowanie dobrym sercem jejże dla siebie przychilności o niezawodnym praw do Prus polskich ściągających się in rem Rzpltej upewniającym. 3tia Xbris dany 1763

Skoro wymienionych dowodów przeczytanie nastąpiło, zaraz odezwał się Jmć P. Męciński st[aros]ta i poseł wieluński, aby względem tytułów jako też i innych materyji ad statum należących bez niereferowania się do Rzpltej senatus consilia nie rządziły się czatając[s] do tej okoliczności daną sobie od ziemi instrukcyją aby Ichmć senatorowie in praerecensit ać status materias nie wdawali się vetante lege na sejmie teraźniejszym cum reassumptione dawnych satuenda. Na co Xżę Jmć Prymas reponendo wniesienie te sejmów niedochodzeniem oraz prześwietnej ziemi wieluńs[k. 66v.]kiej niezupełną uwiadomienia prewencyją jak refutavit, tak cierpliwości o wysłuchanie dalszych memoryjałów exposuit. Jakoż w tej mierze zupełnie zadosyć się stało woli Xcia Jmci Prymasa, a dla łatwiejszego izby zdania wyrozumienia ex turno w tej materyji senat wotować zaczął.

Jmć P. Zbijewski kasztelan kaliski oświadczając podziękowanie w zabranym głosie prześwietnemu stanowi rycerskiemu że pierszeństwo senatora w[oje]w[ó]dztw jego w zagajeniu uznało Xcia Jmci biskupa pozna[ń]s[kie]go i posłów z koła jego legalizować raczyła, żeby jednak w potomne wieki ta powaga w preferowaniu świeckich senatorów laudo aprobowana była, proposuit to sensui zgromadzonych stanów. Do oddanego Xciu Jmci w[oje]w[o]dzie ruskiemu regimentarstwa itidem swoje łączył ukontentowanie. A ponieważ Jmć P. Hetman WK. bez wiadomości Rzpltej rezydenta swego Jmć P. Stankiewicza u Porty Ot[k. 67]tomańskiej trzyma, a tym sposobem w niepotrzebne Rzpltą z Portą Ottomańską usiłuje wmieszać kłótnie. Zaczym cum de nuntiatione tejże Porcie i Hanowi Tatarskiemu przez wysłanie posła radził uczynić obwieszczenie, że Jmć P. Hetman W. K. komendą wojska jest przewinowany mocne przytym, aby delegowany Porcie oświadczył od Rzpltej urażenie, że do tak dystingwowanego i od wszystkich potencyji konsyderowanego monarchy partykularnego charakterem legacyji zaszczycił człowieka, i żeby żadnego kredytu Jmć P. Hetmana u Porty nie miał, in credentialibus apponere tę klauzulę życzył.

Xżę Jmć Prymas obligując aby nowemi materyjami czas zbawienny nie wycieńczał się ad turnum przystąpić życzył względem wyżej proponowanych konferencyji i tytułów.

Primus ex ordine do wotowania JX. biskup kujawski szacując sobie dowodne sentymenta Xcia Jmci Prymasa jak gruntownie [k. 67v.]w każdej mat[e]ryji należyte przedsiębierze do ucalenia praw i wolności Rzpltej kroki, tak zupełnie assensui jego acquievit, w czym go Jchm XX. biskupi naśladowali.

JX. Wodzinski biskup smoleński itidem łącząc się do tegoż zdania, podał to ad deliberandum, iż o tytuły dworów zagranicznych najlepsza by rzecz była, aby król przyszły jako stan trzeci oneż aprobował in plenis ordinibus.

Jmć P. Wielopolski w[oje]w[o]da sandomirski do tegoż JX. biskupa referując się zdania, explicavit, że dwa stany decydować interessu tego nie mogą.

Jmć P. Massalski kasztelan wileński na przerzeczone tytuły pozwalał, aby jednak dla wszelkiego bezpieczeństwa rewers był dany od dworów tytułu pretendujących, że prawom Rzpltej i krajowi nil to derogabit, radził.

Jmć P. Cetner w[oje]w[o]da bełzki aby dyploma osobno na to dwory berlin[ski] i peterburski [k. 68] dały, domawiał się.

Po zakończonym wotowaniu senatu na tytuły dworom wspomionym salvis iuribus reipub[licae] pozwalając, stan rycerski wotować zaczął.

Jmć P. Małachowski poseł krakowski do Jmć P. kasztelana wileńskiego zdania swoje łącząc, o relegacyją od Porty JP. Stankiewocza instabat.

Jmć P. Wielopolski st[aros]ta lanckoroński poseł krakow[ski] itidem kollegi swego aprobując zdanie, intulit, aby punkt o religii najpierwej był decydowany, a ponieważ dyssydenci za panowania domu saskiego ad panem bene merentium wcisnęli się, tak dalece że ekonomie królewskie, cła i szarże wojskowe zgoła wszystkie urzędy są niemi napchnane, aby non obstantibg[s] possessionibus eorund[em] provacantibus laudo sejmu tego aprobowane były przed innemi materyjami to ustanowić zalecał.

Jmć P. Gurowski poseł poznański nie[k. 68v.] wchodząc jeszcze w eksplikacyją izbie jakie od graffów pogranicznych w dobrach Jmć P. Miecielskiego s[taros]ty ośnickiego i innych dzieją się wiolencyje, bo osobno hoc desideriu przy konferencyji proponować będzie, expressit, że pretandowany dworu peterburskiego tytuł, między Królem Janem III i Piotrem Alexewiczem in a[nn]o 1680 jest pozwolony Imperatorstwa tytuł Całej Rossyji, itide[m] 1634 Za Władysława laudo sejmu conclusum his verbis q[uo]d dux magnus Rossiae non extendet ad Ducatum Rossiae in Polonia suum principatum; a zatym tytułu tego denegere nie radził. Względem zaś dyssydemtów[s], lubo dosyć liczne są o nich konstytucyje 1714 et 1756 dawne ustawy reassumujące, kiedy jednak od wszystkich urzędów dyssydentów exkludowały a te słowa wyraziły = tak przecie = że wojskowe szarże trzymać mogą, które sobie do innych urzędów et ad panem bene[k. 69] merentium interpretują, zaczym aby te słowa z tej konstytucyji eliminowane były, i aditus ad omnia officia z uszczerbkiem szlachty pozwolony im nie był, itidem non obstantibus possessionibus etia[m] i w szarżach wojskowych privare ich nalegał.

Jmć P. Horaim podkomorzy i poseł wileński co do tytułów przymawiając się, expressit, iż to jeszcze dobrze, że się Rzpltej dwory te kłaniają, a zatym kiedy się deklarują, iż in praeiudicum kraju Rzpltej nic usurpare tego fide sacrosancta przyrzekają, zaczym ad de titulum depone pileum, w tych słowach głos swój konkludował. O dyssydentach zaś kiedy ich jeszcze Bóg cierpi, zaczym prosił za niemi aby konstytucyja 1736 dla nich ocalona była, mówiąc, ut convertantur et vivant.

Jmć P. Wawrzecki poseł wiłkomirski na tytuły pozwalając, o dyssydentach naj[k. 69v.]pierwej sancire leges radził, a przytaczając to podobieństwo, iż kiedy kto Bogu rebellizuje, ten Rzpltej wiernie służyć nie może. Wszak Anglia, Dania, i inne państwa przez politykę dyssydentów zginęły, i tu się nie mniej na tę nieszczęśliwość zanosiło, kiedy wszędzie nad pozwolone sobie miejsca cum exercitio religii swojej extenduntur, atoli jednak że ich Rzeczplta tanq[ua]m partes accessorias tollere musi, zaczym jako partes accessoriae ciała są paznokcie, włosy, et alia, ustrzygać potrzeba, tak dyssydentów mocą teraźniejszego sejmu ustrzyc serio domawiał się, et in reliquo względem prywacyji do innych głosów stosował się.

Jmć P. Dobiecki poseł sandomirski reassumując poprzedzone głosy do obwarowania in posterum dla dyssydentów cisnących się do lask królewskich Ichmciom pieczentarzom Obojga Narodów najmiej[k. 70]szego przywileju pieczętowania laudo praesenti zabronić et terminum tactum zaraz do sądu za tę zuchwałość w prokurowaniu przywilejów wydawać radził.

Jmć P. Poninski st[aros]ta kopajnicki, poseł kaliski na tytuł Imperatorstwa dworowi rosyjskiemu pozwalał tak jednak, aby Imperatorowa Jejmć wprzód Inflanty, Smoleńsk i inne kraje Rzpltej wróciła.

Jmć P. Ukolski poseł trocki na relegacyją Jmć P. Stankiewicza od Porty nalegał wielością głosów będąc już wsparty, i aby rewersały dworów zagranicznych in Volumen Legum ingrossowane były, radził. A jako Jmć P. Wielopolski poseł krakowski dostatecznie o dyssydentach w głosie swoim wyraził, tak przychylając się do niego, sądząc że zbawienne dzieło aby jeszcze z poczt wszystkich, ewakuowani byli, a Jmć P. Mokronowski Generał Poczt Koron. [k. 70v.] i W. X. Lit. iuramentum fidelit[a]tis wiernego listów przesyłania wypełnił, życzył.

Jmć P. Małachowski st[aros]ta piotrkowski poseł sieradzki sądząc, iż dyssydenci na konstytucyją 1717 nie mają narzekać przyczyny aby zborów nowych nie erygowali, prohibere radził, Ichmciów zaś kanclerzów Obojga Narodów, aby żadnego przywileju im nie pieczętowali, in posterum obowiązać życzył, itidem aprobując głosy Ichmciów kollegów względem prywacyji teraźniejszych possessorów łask królewskich w wszelkich urzędach.

A kiedy tak ex turno w[oje]w[ó]dztwa posłowie wotowali jednostajnie dopominając się aby Jmć P. Stankiewicz u Porty zostający był stamtąd relegowany, aby dyssydenci á pane bene merentium exkludowani byli, i ad praesem possessionati tychże łask królewskich priventur. zbory nowo erygowane odebrać, szkoły skassować [k. 71] radzono, o Żydach także nowe prawa postanowić, i podatki na nich większe uchwalić i per classes rozdzielić, do robót jak chrześcijanie poddani robią, obrócić wnoszono, dla czasu niedostarczającego wszyscy Ichmć posłowie wotować nie mogli, ponieważ w tak długim przeciągu te materyje wniesione z finalną decyzyją ustanowione by nie były, więc Xżę Jmć Prymas solwował sessyją na dzień jutrzejszy.