Dzień 2 oktobra

Sesja 71

Po przybyciu króla JMci do stanów marszałek sejmowy zagaił sesją temi niemal wyrazy: już się zbliża moment uszczęśliwienia kraju, gdy deputacje od WKMci wyznaczone, pilnie pracując, starają się dogodzić wkrótce temu obiektowi ważnemu, z którego skutki uszczęśliwienia na kraj cały spłynąć mogą. Zostaje jeszcze niezmierny gmach roboty tymże deputacjom obrachowania za tyle lat magistratur, co że milionowy obiekt zawiera, powinien naród o nim wiedzieć, któremu pozwól WKMć, aby WKMci tyle prac i starań około uszczęśliwienia narodu złożonych mógł poświęconej osobie WKMci zawdzięczyć. Zna albowiem naród, że WKMć na zdrowiu swoim w tych nieszczęśliwych czasach, na prerogatywach, a nawet i na majątku szkodowałeś. Ale do tego członki sejm teraźniejszy składające bynajmniej nie przyłożyły się. Tu potym żądając, aby projekt mający się podać pod tytułem wypłacenie tymczasowe dochodów do kasy JKMci był czytanym, oświadczał nadzieję, że przejdzie unanimitate, a w tym celu dał głos JPanu krakowskiemu.

Grodzicki krakowski tak mówił: jeżeli kiedy, to w tym momencie powinniśmy się starać, aby własność czyjażbądź nie cierpiała, a tym bardziej, aby WKMci należytość zawodu nie doznała. Przeto nie w miarę wdzięczności, ale w miarę słuszności i możności naszej, aby skarb koronny i litewski bez zawodu WKMci należytość opłacał, tym celem ułożony projekt podaję do laski i o czytanie upraszam.

Czytał JP sekretarz projekt JP krakowskiego w treści, aby skarb koronny 156.250, a litewski po 93.750 co miesiąc na dochód króla JMci opłacał, zacząwszy tę opłatę a 1 septembris.

Po przeczytaniu tego projektu zapytał się marszałek sejmowy o zgodę na niego, a ta się po trzykroć jednomyślna dała słyszeć.

Ministerium udało się do tronu, od którego, gdy doniosło izbie, że król JMć mówić będzie, w te się Najj. Pan tłumaczył słowa: w powszechnych uciskach całego narodu nie miałbym tego za szczególniejsze nieszczęście, iż i ja w niedostatku najcięższym zostawałem, albowiem gdy cały naród cierpiał, to wtedy i król JMć cierpiał. A chociaż spólność cierpienia ulgę przykrości przynosić zdaje się to bardziej podwajało moje czucie bolesne widząc nieszczęścia kochającego mnie i kochanego ode mnie narodu. Za teraźniejszą zaś czynność przezacnych stanów sejmujących i taką jednomyślność bardziej czuję, niźli wyrazić mogę winnej wam oświadczenie wdzięczności.

Łobarzewski czerniechowski przełożywszy, iż już hetmanom lit. i regimentarzowi kor. zalecono, aby etat wojska, który mieli proiective ułożyć, do deputacji formą rządową zatrudniającej się oddali. Z tych powodów podaję projekt nie jak reprezentant 1717 roku zwinięcia wojska, ale jak obywatel, aby go nie więcej deputacja do ułożenia formy rządowej wyznaczona utrzymała niż 15.000, a nie mniej jak 12.000. Że zaś przy tym projekcie są niektóre uwagi przyłączone, żądam, aby go przeczytał JP sekretarz.

Czytał JP sekretarz takowy projekt zwinięcia wojska w tych ułożony słowach: v. nr 1.

Ożarowski kasztelan wojnicki po przeczytaniu projektu mówił w ten sposób: naczelnicy wojska za najszczególniejszy obowiązek mają pełnić wasze, stany sejmujące, rozkazy. Jakoż wydany przez was przed kilką dniami uskutecznili wyrok, oddając do deputacji formy rządowej plan przez siebie ułożony tyczący się wojska. Tu mówił o smutnej okoliczności reformowania pułków i całych korpusów i że nie chcieli tego, aby zasłużeni poszli bez nadgrody, którą dobre sprawowanie się i mężne wojska na przeszłej kampanii zasłużyło. A niemniej i to oświadczywszy, iż pomienieni naczelnicy protestują się jak najuroczyściej, że nigdy się do zwijania korpusów nie przyłożą. Przekładał dalej krzywdę, jaką by szczególnie osoby wojsko składające za poświęcenie się z majątkiem i życiem na usługę ojczyzny ponieśli. A na końcu radził, ile w tak delikatnej materii podany projekt, aby w potrzebnej pozostał nad nim deliberacji.

Po tym głosie król JMć wezwawszy ministerium do tronu, w ten sposób tłumaczył się: gdy ten ważny projekt jest wziętym do deliberacji i gdy jak nam wszytkim dobrze jest wiadomo - deputacje od nas wyznaczone całodziennemi pracami spieszają ułożenie zleconych im od nas obiektów, przeto jako przed czterema dniami do dziś dnia solwowałem sesją, tak i dziś, aby więcej miały czasu do zadośćuczynienia ważnym włożonym na nich obowiązkom, do dnia sobotniego solwuję sesją na godzinę 4 po południu.

A tym sposobem solwowaną została sesja od króla JMci do dnia 5 oktobra.