Dnia 21. 9bra 1793

Projekt JW. Platera podkanclerzego litewskiego

Przemiana lenności w dobra ziemskie dziedziczne

Przyzwyczajeni wszelkie czynić dla narodu ofiary, które by w niedostatku skarbu intraty Rzpltej przymnożyć mogły; My Król za zgodą stanów Rzeczypospolitej skonfederowanych, chętnie zrzekamy się prawa nadawania lennością dóbr ziemskich, tak w Koronie, jak w W. X. L. które by kiedyś po zgasłych prawach domów i familii tych, którym też lenności służą, do szafunku naszego przychodzić mogły, a z tych względów mieć chcemy i deklarujemy za prawo nieodzowne, co następuje:

1mo: wszystkie lenności ziemskie szlacheckie przez Unią W.X.Lit. nadane, a wiecznej unii traktatem i konstytucyami aż do roku 1677 z stanu szlacheckiego komukolwiek na wieczne czasy stwierdzone, prawem dziedzictwa nigdy niewzruszonym tym wszystkim stwierdzamy, którym są nadane, lub od nich całkowicie, albo w części za konsensem przywilejem Naszym i antecessorów naszych cedowane zostały. Te więc wszystkie bez żadnej excepcyi wyłączenia w W.X.Lit. lenności aż do roku 1677 nadane i approbowane, jako wieczyste i wszystkiemi prawami z dobrami dziedzicznemi porównane, za dziedziczne rozumiejąc, one na zawsze przy naturze dziedzicznej zostawujemy, oraz, że większym podatkom tylko równie jak dotąd z dobrami ziemskiemi podlegać nie mają, zapewniamy.

2do: Lenności ziemskie szlacheckie z nadań po konstytucyi 1677 nastałe, w dziedzictwo ziemskie na wieczne czasy zamieniamy, także prawem następstwa obojej płci sukcessorom dla tych, którzy w dzierżeniu za przywilejami od Nas, lub antecessorów Naszych, zostają, lub do których odzierżenia mają prawo nie zaprzeczone, po spłaceniu quocumque titulo pretensorów, zastawników, lub po śmierci dzisiejszych dożywotników.

3tio: Tym wszystkim, którzy by własności dóbr dotąd lennych nie mieli sobie przysądzonych, a w dochodzeniu onych dawności ziemskiej nie zamilczeli, lub którzy by do części dóbr lennych z przyczyny działu onych, pomiędzy bracią, lub rozdzielenia pomiędzy temi posesorami, którzy na mocy consensu Nas Króla od jednego lub kilku braci nabyli, a jeden z nich lub kilku swoich części nie zrzekli się, tedy równie o takowe spory lub jakiekolwiek pretensye do dóbr wieczystolennych regulowane, forum w sądach Naszych zadwornych przeznaczamy sub nullitate decretorum, jeśliby do innego sądu ktokolwiek pociągać ważył się, czas do zakończenia tychże sporów w sądach zadwornych trzyletni determinujemy. Po którym upłynionym, ten za właściciela ziemskiego dziedzicznego lenności podług paragrafu drugiego poczytanym będzie, którego ostatni dzień trzeciego roku upłynionego przy posessyi nie gwałtownej, lecz ciągłej zajdzie.

4to: Odtąd jakowe dobra ziemskie szlacheckie po wygasłej linii do ósmego stopnia, do szafunku Naszego, lub sukcessorów tronu przypaść by miały na takowe dobra, iż żadne dyplomy na lenność wydawane nie będą, ostrzegamy.

5to: Że zaś takowa dla właścicielów nastąpiona łaska, wzajemnie i dla Rzpltej korzyść jaką przynieść powinna, wszystkie więc te majętności, dobra i posessye, które tylko po roku 1677 lennością nadawane były, a niniejszym prawem na dziedzictwo ziemskie szlacheckie z prawem sukcessyi dla obojej płci przemieniają się, że podlegać będą oprócz ofiary 10go grosza podobnej podatku kwocie za beneficium prawa niniejszego mieć chcemy, z tym warunkiem, iż tego dziesiątego grosza drugiego, podnaszać nigdy i w żadnym przypadku nie będziemy.

6to: Aby zaś skarb publiczny o dochodzie tym nowym zapewnionym został, czas sześciomiesięczny od daty niniejszego prawa, pozwalamy wszystkim dóbr lennych na dziedzictwo zamienionych właścicielom, lub do własności onych pretensorom, aby do komisyi skarbowych respective narodów oświadczenie dobrowolne przesłali z wyrażeniem kwoty podatku dziesiątego grosza, jaki przez lustracye ostatnie wylikwidowanym został, a to pod winą opłaty potrójnego 10go grosza, która po przekonaniu w sądzie komisyi, że zatajoną została, na skarb respective narodów, płaconą zostanie.

7mo. Po oświadczeniu się zaś przed komisyami skarbowemi respective narodów podług paragrafu powyższego, i za świadectwem w tej mierze przez też komisye danym każdemu właścicielowi niesprzecznemu zaraz, a zaprzeczonemu, lub dochodzącemu po nastąpionym wyroku sądowym assessorskim dyplomy z kancelaryi narodowych jako na dziedzictwa ziemskie szlacheckie, że będą wydane, zaręczamy i zapewniamy.