Dnia 21. 9bra 1793

Projekt JW. Platera podkanclerzego litewskiego

Ubeśpieczenie manufaktur Kompanicznych w Ekonomii Grodzieńskiej i innych W.X.Lit. miejscach

Chcąc ugruntować pożyteczne dla kraju zamysły znacznej części obywatelów, którzy wypływającego dla Rzpltej z manufaktur w ekonomii naszej grodzieńskiej W.X.Lit. znacznym kosztem naszym założonych, dobra i pożytku przełożeniem zachęceni, gdy po nastąpionym stosownie do konstytucyi sejmu w roku 1775 zakończonego, dogodnej dla tychże manufaktur cyrkumferencyi oznaczeniu, i po wydaniu od nas wieczyście z wszelkiemi budowlami na tęż przywileju, kompanią w roku 1790 między sobą uformowawszy, niemały dla ich rozszerzenia, z majątków swoich złożyli fundusz i dotąd je, częścią przez dawnych, częścią przez nowo zaprowadzonych rzemieślników utrzymując, co dzień bardziej doskonalić starają się. Zaczym ma kompanie rzeczonych manufaktur, jako istotnie przysługę publiczności czyniącą, i coraz większe w przyszłość dla kraju zyski obiecującą, potwierdzając; nie tylko konstytucye sejmu w roku 1775 zakończonego (pod tytułem: Ubezpieczenie manufaktur naszych w W.X.Lit.) im służącą, tudzież przywilej z mocy jej UU. Antoniemu Wołłowiczowi chorążemu nadwornemu W.X.Lit. i Marcinowi Badeniemu podkomorzemu naszemu nadwornemu na też manufaktury wydany, a przez nich z udziałem wspólnego prawa na inne osoby w assocyacyą kompanii pod pewnemi warunkami weszłe i później przystąpić mające, przelany approbujemy, ale też dogadzając żądzom namienionej kompanii dla zdatniejszego i trwalszego wspomnionych manufaktur rozkrzewienia i utrzymywania stanowiemy:

1mo: Ponieważ w laboratoryach i po domach rzemieślniczych wyrabiają się kosztowne materyały, które zawsze szczególnej potrzebują ostróżności. Przeto dla uniknienia w nich szkody, wszelkie edyficya manufaktur, tak od kwaterunku żołnierza krajowego i zagranicznego, jako też od płacenia kwatergieltu na zawsze uwalniamy.

2do: Gdyby rzemieślnicy potrzebni bez wstrętu z zagranicy przychodzić, i tym śmielej w domach manufakturowych osiadać mogli, deklarujemy: Iż też manufaktury, nie tylko juryzdykcya wszelka, innym jakimkolwiek podatkiem, prócz powszechnego podymnego, obowiązać nie będzie wolna, ale owszem opieka rządowa, całość ich własności zabezpieczyć i najusilniej od wszelkich ucisków bronić będzie.

3tio: Dla najprędszego dostąpienia sprawiedliwości, wyznaczamy w komisyach obojga narodów, udzielny regestr, z którego wszelkie sprawy tychże manufaktur krajowych, tam ex actoratu, quam ex reatu z obywatelem krajowym, lub zagranicznym, co tydzień wołane, i niezwłócznie sądzone być mają.

4to: Ponieważ rzeczone manufaktury, najprzód dla rewolucyi krajowej, a teraz dla ścieśnionych Rzeczypospolitej granic tak trudnej rok drugi doświadczają swych rękodzieł wyprzedaży, iż nie tylko ich fundusz, ale nawet kapitał dla nieprzerwania fabryk przypożyczony, w wyrobionych suknach i skórach, tudzież w materyach i innych manufakturnych porządkach, więcej siedmkroć sto tysięcy złł. pol. wynoszący, całkiem prawie zalega, przez co dalsze teraźniejszych fabrykantów bez zarobku utrzymywania co dzień bardziej niepewnym, tym bardziej nowych zaprowadzenie niepodobnym się staje. Zatem ułatwiając nieuchronnie potrzebny odbyt, który zarazem cyrkulacyą w kraju powiększyć, a jakożkolwiek wychodzącym za granicę pieniądzom tamę sprawić może, rozkazujemy; aby wojska litewskie do wszelkich mundurów, oporządzeń końskich i innych swych potrzeb, sukna i skóry prosto z rzeczonych manufaktur, lub innych krajowych w Litwie brały. I ani przez siebie, ani przez kupców, lub innych ludzi takowych towarów (jakie się w pomienionych fabrykach wyrabiają) z zagranicy nie sprowadzały.

5to: Gdyby takowe ustanowienie przyzwoity dla utrzymania manufaktur czyniło zarobek, a do zbytniego podniesienia towarów nie dało okazyi, i regularne w swym czasie zapewniło dla wojska opatrzenie; zlecamy Komisyi wojskowej W.X.Lit. ażeby ta z manufakturami rzeczonemi, względem każdego gatunku sukna i innych w fabryce znajdujących się towarów, o cenę sprawiedliwą na każde 3 lub 4 lata ciągle ułożywszy się, i wielość ich w umówionych co rok terminach niezawodnie wyrobić się mającą, zapewniwszy, kontrakt ogólny, według potrzeby całego wojska litt. zrobiła. Jaka z szacunku wyrobić się przez rok mających towarów wypadnie suma, obliczyła, i tę (w jednej połowie zaraz przy zawartym kontrakcie, w drugiej połowie przy pierwszym odbieraniu towarów, awansując, a w każdej po tym następnej racie, stosownie do przeświadczonej elaboracyi manufakturnej, podobnie jak wyżej antycypując) z funduszów na umundurowanie wojska prawem przepisanych, opłacała.