Relacya Deputacyi

Do egzaminowania Skarbu Obojga Narodów, przez Stany Rzeczypospolitej Sejmujące w Grodnie roku 1793 wyznaczonej, co do Skarbu Koronnego uczyniona

Relacya

Deputacya do egzaminowania Skarbów Obojga Narodów wyznaczona na dniu 21. mca września czynność swą rozpocząwszy, w uskutecznieniu wyroków prawa siebie stanowiącego, któremi dla łatwiejszego dojścia zamiaru poleconego dzieła nakazanie złożenia protokołów czynności, przez delegowanych od Konfederacyi Glnej Targowickiej odbytych z kancelaryi Konfederacyi zlecone zostało, dalszą zawiesiwszy czynność uczynienia rekwizycyi o złożenie takowych protokułów potrzebnym być uznała, i do uskutecznienia tego JW. Prezydującego uprosiła.

W dniu następującym, po zaszłej przez JW. Prezydującego rekwizycyi, Ur. Micowski Regent zeszłej Konfederacyi Targowickiej, przybywszy na sesyą Deputacyi, złożył protokół oryginalny, co do Komisyi Skarbu Koronnego, i złączonych przez kilka miesięcy Komisyi Obojga Narodów rachunki, od dnia 1 września 1786 do dnia tegoż 1792 w sobie zawierający, podpisem egzaminujących stwierdzony, i w oddzielnej do tego sporządzonej tece Annexa, do których w szczególniejszych okolicznościach egzaminująca Delegacya, po obszerniejszą odsyła explikacyą.

Deputacya zapatrzywszy się na tak obszerne dzieło, które troskliwość egzaminujących o całość publicznego dobra, a pracowitość trzymającego pióro szczególniejszą dowodzi, dla zawiadomienia Stanów Sejmujących, do weryfikacyi dzieła takowego, i onegoż tak z oryginalnemi skarbowemi rachunkami, jako też przed delegowanemi od zeszłego Sejmu pokładanemi, oraz przyłączonemi annexami skombinowania przystąpiła.

W uskutecznieniu czego, szczegółami każdego rodzaju perceptę i expensę przechodząc, i pilną nad każdym artykułem zastanawiając się uwagę to co w dyferencyi rachunku wiadomości Stanów Sejmujących podać widziała się obowiązaną, w następujących wystawuje widokach.

I tak w zakończeniu rachunków do dnia 1. 7bra 1792 z lat sześciu kładzie Komisya Skarbowa ogólnego remanentu summę złł. 6.696.627 gr 3. den 12 3/4. Zaś delegowani od Konfederacyi Targowickiej, remanent takowy w sumie złł. 6.724.342 gr. 20. den 147 ustanowili.

Ta differencya z trzech wynika artykułów, nasamprzód: w rachunkach dwuletnich od dnia 1. 7bris 1788 do dnia tegoż 1790 roku położyła Komisya remanentu na Czopowym 13.974 złł. gr. 4 den. 9. Tego delegowani nie przyjęli, z powodu, że usprawiedliwienie, na których suma takowa zaległa miastach, przed niemi złożone nie było.

Usprawiedliwiając ten artykuł Komisya Skarbowa, przed niniejszą Deputacyą, doniosła najprzód, że Regent Ostaszewski tym podatku rodzajem trudniący się umarł, a w pozostałych po jego śmierci papierach, rejestr miast, na których zalega podatek Czopowego znaleziony nie został. Okazała dalej, że delegowani od zeszłego sejmu za życia jeszcze wspomnionego regenta Komisyą egzaminujący artykuł ten przyjęli, z przekonania się dowodem o istocie zalegającej ilości.

Powtóre: Z przyłączonego do remanentu akcydensu 16to groszowego w sumie 9.824 złł. gr. 4 do 9 - to usprawiedliwiając Komisya Skarbowa, objaśniła najprzód Deputacyą, że dla pilniejszego dozorowania podatku niestałego, jakim jest cło, oficyaliści do tego użyci pewnej ilości pensyi wyznaczonej nie mają, lecz tym akcydensem w proporcyą pracy są dzieleni, oraz, że tenże akcydens na suplement żon po zasłużonych oficyalistach pozostałych w małej barzo kwocie używany bywa; i dlatego nie wchodząc do Kasy Generalnej, jako rzecz już nie skarbowa, ale z przeznaczenia swego własnością oficyalistów dozorujących będąca, od ustanowienia Komisyi w rachunki generalne wpisywaną nie była, lecz zawsze oddzielne z niej przed Deputacyami następowało wytłumaczenie się.

Dalej oświadczyła taż komisya, że oddzielny rachunek, co do tego artykułu złoży w rachunkach z następnych lat Deputacyi.

Na koniec sumy 3.856 złł. gr. 7 den 9 3/4 z ewaluacyi złota wynikającej - Z tego artykułu tłumacząc się Komisya Skarbowa, uwiadomiła Deputacyą, że złoto w ewaluacyi 16tu złotych i 3ch groszy srebrnych, dawniej do kasy skarbowej wchodzące, gdy w roku 1786 do złł. 18tu podniesiono zostało, ten awantaż, który z będącego aktualnie w kasie złota wynikał, znała być własnością skarbową, i dlatego, w jakiej wielości istotnie mieć go można było, ten w percepcie skarbowej w sumie 47.999 złł. gr. 11 den. 4 1/2 umieszczony został; brakujące zaś i przez delegowanych od Konfederacyi Targowickiej żądane quantum z takiej wynika przyczyny. - Najprzód, że niejaki Szreder probierz menniczny ma kontrakt wyraźny, którym Komisya, przyjmując go do usług mennicznych, płacenie pensyi złotem, rachując czerwony złoty po 16 złł. i 3 grosze srebrne, onemu zabespieczyła, i w dobrej wierze dotrzymując zapewnienia, zapłacić musiała w sumie czer. złł. 959. - Powtóre: Że Ur. Rudnicki bywszy kasyer skarbowy dotknąwszy się własności publicznej, wziął w złocie czer. złł. 2.126 kaucyonujący za nim, i biorący na siebie zapłacenie własności skarbowej JW. Biernacki, z bywszą komisyą zrobił kontrakt, którym ogólną sumę w monecie wyrażoną zapłacić deklarował się; nie mogła zatem komisya żądać od niego bonifikowania szkody poniesionej na ewaluacyi, gdy czynem urzędowym to już ułatwionym zostało.

Deputacya w okolicznościach differencyą istotną między remanentem od komisyi podanym, a przez delegowanych od Konfederacyi Targowickiej ustanowionym okazujących zainformowaną będąc, tak względem tychże, jako też innych co do straty na kursie złota przy zaciąganiu sumy w Holandii w sumie 384.474 złtych gr. 1 den. 9 przez Delegowanych od Konfederacyi Targowickiej wynalezionych, oraz z powodu jakoby złego administrowania kasy wynikających, opinią swoją po wyegzaminowaniu z ostatniego roku rachunków nastąpić mającą zostawiwszy, tymczasem dla ciągu rachunku, i uniknienia nieregularności onego, remanent na rok następujący 1792 od dnia 1 września, do roku 1793 tegoż dnia przez Komisyą Skarbową w sumie 6.696.627 złtych gr 3. den 12 3/4 rachowany przyjęła; a dodawszy akcess z żołdu raty czerwcowej 1792 w expens dawniej całkowicie zapisanego, a przez wojska nie dobranego w kwocie 314.315 złtych gr. 17 d. 9 wynikający tenże remanent w sumie 7.010.940 złł gr. 21 den. 3 1/4 ustanowiła.

Którego to remanentu expens i explikacyą tłumaczoną mając, że na dopłacenie żołdu na kwartał czerwcowy 1792 roku należącego brygadom kawaleryi, to jest JW. Potockiego Brygadyera i JW. Jerlicza Generał majora do prowincyi assygnowanego, a nie odebranego, za powrócone assygnacye wypłacił Skarb 220.224 złtch gr. 6 d. 4. - Zostaje w Fabryce Tabacznej na utrzymanie onejże, i skupowanie Titunow milion, sum lokowanych u obywateli krajowych za dobra po duchowieństwie galicyjskim sprzedane 213.000 złtch, na retentach 359.959 złł. gr 27. den 7 1/3 zainformowaną została, i że w gotowiźnie reszty złtch 5.217.756 gr 17. den 9 5/8 pozostało, przeświadczyła się.

A tym sposobem co do remanentu odebrawszy usprawiedliwienie, do egzaminowania dochodów Skarbu Rzpltej półrocznie, to jest od dnia 1 września 1792 do dnia 1 marca 1793 ułożonych przystąpiła.

I tak podymne w gotowiźnie i na retentach Exakcyi Latyczewskiej w sumie 3.052.323 złtch. Półpodymne podobnież w sumie 182.674 złł. gr. 15. Podatek 3groszowy z Dymu Wiejskiego podobnież, w sumie złtch 84.866 gr. 21. szczególnemi co do rodzaju tych podatków tabellami okazane miała. Retent onychże na Exakcyi Latyczewskiej dał powód zapytania się Deputacyi, z jakowej nastąpił przyczyny? Który ułatwiając Komisya Skarbowa uwiadomiła, że Konfederacya Targowicka exaktora od Komisyi ustanowionego od urzędu usunąwszy, innego na jego miejsce ustanowiła, który ilość pieniędzy odesławszy, nie doniósł z jakiego podatku wynikają rodzaju. Komisya przeto nie widząc pewności wielości takiej, w jakiej te podatki w poprzedniej wpływały racie, one w retencie zapisała, lecz to później z złożenia kwitów obywatelskich jest już okazane, i w następnym półroczu w aktualną wnijdzie perceptę. - Podatek złotego z Dymu na Magazyny w sumie 3.628 złtch w racie 7browej. - Czopowe Krajowe w sumie 1.117.656 złtch gr. 15 den. 9. dwie i półtrzeci kwarty 1.403.113 gr. 25 den. 10. - Łanowe w sumie złtch 29.813 gr. 14. - Czynsz Emfiteutyczny w sumie 296.000 złł. gr. 22 den. 5 1/2. - Pogłówne Żydowskie złł 403.630 gr. 1 den. 6. - Dochód z dóbr Rzpltej po duchowieństwie złł 299.323 gr. 27 d. 1. - Ofiara wieczna z dóbr ziemskich w racie styczniowej 1793 roku z retentem na Dobrach Biełocerkiewskich złł. 2.509.505 gr. 22 den. 17 1/2. Ofiara wieczna z dóbr duchownych złtch 674.422 gr. 29 den 5 3/4. Cło Kupieckie w racie 7browej 1792 roku złł 688.504 gr. 15 d. 2. - Cło generalne szlacheckie w sumie złł. 142.153 gr. 2 d. 5 1/2. - Cło od soli złł. 83.094 gr. 19. - Składne Winne złł 39.062 gr. 1 d. 7. - Czopowe od Likworów Zagranicznych 411.417 gr. 3 den. 3 1/2. - Pobory w sumie złł. 10.415 gr. 20. - Konfiskaty celne złtch 6.611 gr. 5 den. 3 3/4. Grosz 10ty od pensyi branych ze skarbu 1.432 złł. gr. 4 den 9. - Pobór od skór i bydła rzniętego złł. 1.445.702 gr. 28 den. 6. Papier Stemplowany złł. 241.770 gr. 7 den. 17 1/2. Karty Stemplowane w sumie złtch 31.038 gr. 10 den. 6. Kalendarze Stemplowane złł. 6.774 gr. 15. Księgi Żydowskie stemplowane 4.041 złtch gr. 5. Dochód z Tabaki złł. 1.178.351 gr. 22 d. 3. Dochód z Loteryi złł. 120.000. Dochód z Mostu 25.000. Percepta Potoczna złł. 44.026 gr. 3 den. 6. Sumy magazynowe Skarbowi pożyczone złł. 65.009 gr. 15. Ofiary dobrowolne i doczesne złł. 16.593 gr. 15. Od miasta Gdańska i Torunia należne, lecz nie oddane złł. 19.800. Subsidium charitativum w gotowiźnie i na retencie złł. 600.000. Dochód z Ordynacyi Ostrogskiej złł. 150.000.

Te wszystkie podatków rodzaje sumę ogólną złotych 15.496.938 gr. 2 den. 4 1/4 wynoszące co do swej wielości, i istoty aktualnego wpływu, szczególnemi co do każdego artykułu regestrami, tabellami poparte, i z księgą kasową skonfrontowane, dostatecznie wypisanemi Deputacya znalazła, a co do retentu Czopowego, regestr miast, na których ten podatek jako nie licytowanych, lecz w administracyi Skarbu będących pozostaje, okazany miała. - Co zaś do retentu Ofiary wiecznej z dóbr ziemskich na dobrach Biało-Cerkiewskich, Sancytum Konfederacyi Generalnej Targowickiej dnia 13 sierpnia 1782 roku nastąpione, którym podatek z tych dóbr prawem zeszłego sejmu po 30 od sta determinowany, na wzór dóbr ziemskich do 10 od sta zredukowanym został, a co do dwudziestu pozostałych, do rezolucyi Sejmujących Stanów był zawieszonym, złożyła Komisya.

Tym przeto sposobem półrocznej percepty doszedłszy deputacya, do egzaminowania expensy przystąpiła.

Którą, jako to: Skarbowi J.K.Mci złotych 1.333.333 groszy 10.- Na Departament Marszałkowski złotych 101.730 groszy 15. - Na Departament Kanclerski złotych 21.100. - Na Departament Skarbowy, łącząc w to expens prawną w interesach skarbowych, tudzież decess na konflagratach, allewiacye, i za Lubomlą JW. Rzewuskiej złł. 283.533 groszy 9 den. 13 1/2. - Na różne expensa, jako to, na posłów rezydentów, konsulów, sekretarzów legacyi, tłumaczów i inne expensa Gabinetu złł. 40.500. - Na reparacye Zamków i Pałców Rzpltej, pensye Murgrabim, budowniczemu i dozorcom zł. 850. - Na Szpital Generalny Warszawski złł. 12.500. - Na pensye, rekompensaty i gratyfikacye Królewicom Polskim Książętom Saskim 89.333 gr. 10.- Na expensa extraordynaryjne i nieprzewidziane za assygnacyami Konfederacyi Targowickiej, i na mocy praw (jako to na pensye kanclerzystom i expensa kancelaryi Konfederacyi 93.526 złł. gr. 3. - Na pensye metrykantom i pisarzowi asessoryi 9.000. - Dąbrowskiemu Towarzyszowi 2.000. - JW. Mniszchowi na expens sądów kryminalnych złł. 15.000. - Ur. Szrederowi za zrobienie wag i balansów do ważenia złota, i inne złł. 10.392) in summa 129.918 złł. groszy 3. - Na pensye exaktorów podatków 31.600. - Na administracyą dóbr Rzeczypospolitej po duchowieństwie 40.143 złotych, gr. 1 den 7. - Na spłacenie długów Rzeczypospolitej i prowizyą do Holandii złotych 79.995 groszy 22. - Na Szkołę Rycerską 100.000. - Na żołd wojsku złotych 11.907.555 gr. 6 den. 3 1/4. - Na extraordynaryjne wydatki tegoż wojska złotych 1.662.522 groszy 27 den. 10. - Na Batalion Skarbowy za kwartał złotych 36.750. - Na powrócenie poboru ofiary 10go i 20go grosza złotych 1.230.035 groszy 20 den. 8 1/4. - Na umorzenie długów J.K.Mci podług prawa 1784 ex Subsidio charitativo złotych 600.000. - Na pensye Kawalerów Maltańskich złł. 145.264. W sumie ogólnej złł. 17.940.675 gr. 5 den. 6; co do pensyi kwitami odbierających, co zaś do expensy za rezolucyami Konfederacyi Targowickiej, sancytami tejże Konfederacyi; a co do wydatku na wojsko kwitami Komisyi Wojskowej, szczegółami usprawiedliwione mając Deputacya, w tej wielości przyjęła.

A tak expens od percepty generalnej tak z prowieniencyi półrocznej, jako też remanentu składającej się odciągnąwszy, ilość sumy od expensów pozostałej złł. 2.774.019 gr. 14 den. 8 1/8 wynalazła.

Którą pozostałą ilość, w jakiejby wielości na remanentach, w jakiej zaś w gotowiźnie pozostawała, egzaminując Deputacya, gdy dostrzegła że pomimo remanentów wyżej wyszczególnionych, nowy rodzaj remanentu na Ur. Żórawskim Superintendencie prowincyi ukraińskiej złł. 111.950 gr. 15 den. 15 jest umieszczony, explikacyi w tym punkcie od Komisyi Skarbowej żądała, którą ułatwiając Komisya, doniosła Deputacyi, że Ur. Żórawski na funkcyi Superintendenta pod kaucyą JW. Zboińskiego Wojewody Płockiego zostający, w miesiącu maju roku 1792 na mocy rezolucyi Najjaśn. Króla Imci w Straży, odebrał rozkaz od Komisyi, ażeby z kasą i archiwum przeniósł się do obozu Xcia Józefa Poniatowskiego, co i uskutecznił, do będącego już w obozie z mocy podobnej Straży rezolucyi, wydała powtórne Komisya zalecenie, aby skupował magazyny dla obozu potrzebne, czym się zatrudniał, aż następnie Konfederacya Targowicka stanąć przed sobą wspomnionemu Ur. Żórawskiemu nakazała, a niestawającego na dniu 13 sierpnia 1793 od funkcyi oddaliła. - Za zbliżeniem się ku Warszawie obozu Xcia Józefa Poniatowskiego, przybył i Ur. Żórawski, od którego 190.000 złł. Komisya odebrawszy, końcem obrachowania się z oficyalistami, i zakończenia z Komisyą generalnego rachunku magazynowego onego na prowincyą wysłała, który tak za sprzedane wreszcie egzystujące magazyny, jako też proweniencye skarbowe dawniej w prowincyi zabrane, sumę powyższą zebrawszy, wraz z nią nie wrócił się do Warszawy.

Deputacya opinią w takowej okoliczności, dalszej zostawiwszy rezolucyi, tymczasem do pozostałej od expensów ilości, sumę w Fabryce Tabacznej, i sumach u obywateli z dóbr po duchowieństwie galicyjskim lokowanych złł. 1.213.000 wynoszących, ogólnego remanentu sumę w gotowiźnie, i retentach złł. 4.346.979 gr. 11 den. 15 3/8 na następne pół roku ustanowiła; do którego akces z Czopowego z miast w administracyi skarbowej będących, retentem w przeszłym półroczu podanych większy nad położone quantum okazujący się w sumie złł. 16.331 gr. 5 den. 5 1/2 i niedopłacenie assygnacyi dla wojska wydanych w sumie złł. 321.549 gr. 3 den. 9 dodawszy ogólną sumę remanentu z przybyłemi do niego sumami złł. 4.684.859 gr. 20 den. 11 7/8 wynalazła.

W którego explikacyi sumę dawniejszą w Fabryce Tabacznej i w sumach u obywateli za dobra po duchowieństwie galicyjskim pozostałe, lokowanych w wielości 1.213.000 złł. znajdując, między remanentami zaś retentu z Exakcyi Latyczewskiej i Czopowego na miastach, jako w gotowiźnie weszłych, już umieszczonego nie mając, tylko artykuły retentów, jako to na sukcessorach JW. Karwickiego złł. 30.981 gr. 10 den. 15 - percepty potocznej złł. 3.169 gr. 4 den. 5 1/4. - Na mieście Gdańsku za lat 6 1/2 złł. 234.000. - Na mieście Toruniu za rok jeden i pół złł. 5.400. Łanowego złł. 4.967 gr. 5 - Na dobrach Biało Cerkwi z rat czerwcowej 1792 i styczniowej roku 1793 złł. 153.229 gr. 23 den. 5 - Ex Subsidio Charitativo złł. 16.212 - z Grosza 60go złł. 270 gr. 6. - Na Ur. Żórawskiego złł. 111.950 gr. 15 den. 15 w ogólnej sumie złł. 560.180 gr. 5 den. 4 1/4 znajdując, wreszcie remanent w gotowiźnie złłch 2.911.679 gr. 15 denar. 7 5/8 zaliczyła.

Co ułatwiwszy, do egzaminowania dochodów półrocznych Skarbu Koronnego od dnia 1 marca, do 1 września 1793 przystąpiła.

I tak, w racie marcowej Podymne (łącząc wielość w krajach przez Rosyą i Prusy zajętych) w sumie złł. 3.038.445 gr. 15. - Półpodymne podobnież, w sumie złł. 182.395 gr. 7 den. 9. - Podatek Trzygroszowy z Dymu Wiejskiego podobnież, w sumie złł. 84.474. gr. 18. - Czopowe Krajowe w gotowiźnie i retentach w sumie złł. 932.265 gr. 26 denar. 3. - Dwie i półtrzeci Kwarty złł. 1.401.093 gr. 28 den. 3. - Łanowe w sumie złł. 29.678 gr. 6. - Czynsz Emfiteutyczny w sumie złł. 295.637 gr. 24 den. 2 1/2. - Pogłówne Żydowskie w sumie złł. 403.902 g. 18. - Dochód z dóbr Rzpltej po duchowieństwie w sumie złł. 214.620 gr. 2 den. 2 3/4. - Ofiara wieczna z dóbr ziemskich w racie czerwcowej, łącząc retent w kraju przez Rosyą zabranym w sumie złł. 2.509.711 gr. 4 den. 17 3/4. - Podobnaż z dóbr duchownych z retentem w kraju zabranym, na biskupstwie krakowskim w sumie złł. 722.027 gr. 21 denar. 9 1/2 - Cło Kupieckie w racie marcowej w sumie złł. 337.827 gr. 11 den. 3/4 - Cło generalne Szlacheckie w sumie złł. 211.384 gr. 26 den. 6. - Cło od Soli w sumie złł. 29.355 gr. 24 den. 11 1/2. - Składne Winne w sumie złł. 44.083 gr. 23 denar. 10 1/2 - Czopowe od likworów zagranicznych w sumie złł. 278.432 gr. 10 den. 11 1/2. - Pobory w sumie złł. 41.968 gr. 28. - Konfiskaty Celne złł. 2.258 gr. 28 denar. 7 3/4 - Pobór od skór i bydła rżniętego w sumie złł. 1.281.288 gr. 15 denar. 13 1/2 - Papier Stemplowany złł. 178.532 gr. 28 denar. 9 1/4 - Karty Stemplowane w sumie złł. 20.292 gr. 12 Kalendarze stemplowane złł. 1.634 gr. 7 denar. 9. - Księgi Żydowskie Stemplowane złł. 1.570 gr. 5 - Dochód z Tabaki w sumie złł. 669.618 gr. 22 denar. 3. - Dochód z Loteryi w sumie złł. 287.097 gr. 24 - Dochód z Mostu za kwartał jeden złł. 12.500 Percepta potoczna złł. 3.765 gr. 8. - Dochód z Lasów Królewskich złł. 1.983 gr. 7 denar. 9. - Percepta za sprzedane magazyny złł. 8.614 gr. 7 denar. 9 - Sumy magazynowe skarbowi pożyczone złł. 23.651 gr. 27 den. 3 1/2 - Ofiary dobrowolne i doczesne w sumie złł. 43.504 gr. 9 denar 9. - U miast Gdańska i Torunia na retencie złł. 19.800 - Dochód z dóbr Ordynacyi Ostrogskiej złł. 150.000. - Pobór Ofiary złł. 4.546 gr. 28 denar. 13. Szczególnemi regestrami superintendentów, exaktorów, co do każdego szczegółu okazane mając, w zmniejszeniu zaś któregokolwiek bądź podatku rodzaju, o przyczynie zmniejszenia, bądź rezolucyą Komisyi z powodu niedokładnej lustracyi, i dwa razy z jednej wsi umieszczonego podatku wynikającą, bądź z przyczyny zajęcia przez Rosyą i Prusy znacznych części krajów Rzpltej nastąpionej, już na koniec z oddania Biskupstwa Krakowskiego za sancytami Konfederacyi General. Targowickiej w administracyą JW. JX. Kossakowskiego Biskupa Inflant. z retentami w tych dobrach w Inwentarzach JWW. Sołtykom zapłaconych, w pieniądzach na polepszenie stanu dóbr w reparacyi, i zapomaganie poddaństwa awansowanych wynikłej przeświadczywszy się, ogólną sumę percepty w wielości złł. 13.467.965 gr. 7 denar. 4 3/4 za istotną uznała.

Do expensy zaś w tym półroczu następowanej examinowania przystępując, że skarbowi JK. Mci złł. 1.333.333 gr. 10 - Departamentowi Marszałkowskiemu złł. 64.530 gr. 15. - Departamentowi Kanclerskiemu złł. 15.000. - Departamentowi Skarbowemu, łącząc w to expens prawną i drobną, niemniej decess na konflagratach, allewiacyach, oraz pensyą za Lubomlą JW. Rzewuskiej w sumie złł. 224.524 gr. 28 den. 13 3/4 Skarb wypłacił, co do pensyi kwitami odbierających, co zaś do expensy prawnej i decessów szczególnym regestrem i rezolucyami Komisyi okazane miała. - Na różne expensa jako to: na posłów, rezydentów, konsulów i Szkołę Orygentalną JW. Sierakowskiemu posłowi do Rzymu złł. 24.750 - Na transport archiw Gabinetu Interesów Cudzoziemskich do Grodna złł. 20.000. - JW. Ankwiczowi in vim sumy przyznanej czerwonych złł. 4.083 za poselstwo w Danii złł. 18.000 - Na pensye półroczne osobom w Gabinecie Interesów Zagranicznych, Kuryerom i inne wydatki złł. 74.682 gr. 16. - Na opłatę części zaległych pensyi Ministrom przy Dworach Zagranicznych emplojowanym złł. 44.000 in summa złł 181.432 gr. 16. - Expens ten za sancitami Konfederacyi Targowickiej nastąpiony, kwitami odbierających usprawiedliwiony został przed Deputacyą. - Na reparacyą zamków i pałaców Rzpltej, oraz pensye murgrabiów, dozorców i budowniczych złł. 21.875. - Na szpital warszawski dzieciątka Jezus złł. 12.500. Sukcessorom Buczowa złł. 1.500, te expensy rodzaje kwitami odbierających, i regestrem expensy na reparacyą, Deputacya usprawiedliwione miała. - Na Expens extraordynaryjną za asygnacyami Gener. Konfederacyi Targowickiej, prawami i dyspozycyami Komisyi, jako to: za dyspozycyami Komisyi; na wysłanie sztafety do Hagi w interesie do Midletona Rezydenta złł. 586. - Powrócenie wydatku z przyczyny windykowania skryptu Skarbu Koronnego Ur. Midletonowi złł. 4.320. - Na dokończenie machiny do łatwiejszego spławu Ur. Frylingowi złł. 500. - Na expens windykowania skryptu Rzpltej w Amsterdamie JP. Blankowi złł. 3.600. Za prawem: Ur. Dąbrowskiemu złł. 1.000. Za sancytami Konfederacyi Targowickiej: Na transport kancelaryi Rady do Grodna złł. 4.000. JW. Walewskiemu Zastępcy Marszałka Konfederacyi za miesiąc jeden złł: 18.000. JW. Pułaskiemu podobnej pensyi za miesięcy pięć złł. 90.000. - Zabłockiemu Konsulowi złł. 54.000. W. Skulskiej Pisarzowej Warszawskiej i Sukcessorom zł. 10.000. Imć Xiędzu Sadkowskiemu na zwrócenie wydatków w czasie zatrzymania poniesionych złł. 18.000. - Na transport Archivi tegoż do Słucka złł. 3.971 gr. 15. - Na pensye osobom w kancelaryi Konfederacyi złł. 21.375. - Ur. Narbutowi Regentowi Policyi pensyi złł. 3.444 gr. 15 den. 3. - Na expensa przedsejmowe złł. 1.800. - Ur. Bachmińskiemu in vim 10.500 zł. 5.250. Te wszystkie expensów rodzaje ogólną sumę złł. 239.847 gr. 3 wynoszące usprawiedliwiając Komisya, co do expensy za rezolucyami swemi nastąpionej, że gdy zeszły Sejm zaciąg sumy 30 milionów determinował, Komisya na sumę 15.000.000 bilety swoje do Amsterdamu, na ręce Ur. Haana posłała, gdy zaś Konfederacya Targowicka zaciągu takowego zabroniła, Komisya przeto na windykacyą już wydanych swych skryptów dla zwrócenia onych, expens prawną zwracać była przymuszona, i ta w sumach jako wyżej powróciła, które skrypta jednak, że dotąd wrócone nie są, doniosła; co zaś do expensów za rezolucyami Konfederacyi Targowickiej następowanych, sancyta tejże Konfederacyi, i kwity odbierających przed Deputacyą złożyła. - Na pensje exaktorów podatków Rzpltej złł. 31.2000. Na administracyą dóbr Rzpltej po duchowieństwie złł. 5.300. Na spłacenie długów Rzpltej, to jest prowizją do Holandii złł. 268.200. - Na Korpus Kadetów złł. 100.000. - Na żołd wojsku koronnemu złł. 8.858.346 gr. 23 den. 6 1/2. Na extraordynaryjne wydatki tegoż wojska, to jest umundurowanie, Lederwerk i żołd Brygad Husarskich, Bracławskiej i Podolskiej, erekcyą pułku lekkiej Jazdy Husarskiej złł. 518.297 gr. 11 den. 12 1/2. Na batalion pieszy skarbowy złł. 73.500. Na powrócenie poborów w racie czerwcowej roku 1792 składanych złł. 597.309 gr. 28 den. 1/8. - Na żołd kwartalny Regimentu Ordynacyi Ostrogskiej i Ofiarę 30go Grosza za kwartał złł. 63.000, że wyexpensowała Komisja, kwitami Komisji Wojskowej, szczególnemi regestrami, co do każdego artykułu usprawiedliwiła.

Które to wszystkie expensa ogólną sumę expensy półrocznej złł. 12.591.697 gr. 12 den. 17 3/8, sposobem jako wyżej Deputacya dowiedzione mając w tej wielości przyjęła; a odciągając nastąpioną expens od percepty z wpływu podatków i remanentu w gotowiźnie składającej się, resztę post expensas, złł. 3.787.947 gr. 9 den. 13 zarachowała.

Że zaś w percepcie z dochodów Podymnego i Półpodymnego, Podatku Konsumpcyjnego, Czopowego krajowego, kwart, Łanowego, czynszu Emfiteutycznego, Pogłównego Żydowskiego, dochodu z dóbr po duchowieństwie, Cełł wszelkich Quartualis Januarii 1793, Podatku Skórowego z rat styczniowej i czerwcowej 1793, Papieru stemplowanego, Kart, Kalendarzy &c. Dochodu z dóbr Ordynacyi Ostrogskiej, i Subsidii z roku 1792 pozostałego w krajach przez Rosyą i Prusy zabranych, w kasach znajdować się powinna (bo wyżej wymienione rodzaje dochodów dla niemożności podzielenia, wiele w kraju pozostałym, a wiele w zabranym całkowicie do percepty podług taryf, jak gotowizna są zapisane) Ofiara tylko z Dóbr Ziemskich i Duchownych podług podania Regencyi w takiej wielości, jak istotnie weszła, do percepty, a na retent w krajach zabranych, w takich jak podług taryf z całego kraju należało, zapisana jest.

Z tej przeto przyczyny istotnej wielości remanentu, jaka by w gotowiźnie pozostawała, dojść nie mogąc, to ostrzeżenie zapisawszy, podług podania Komisyi w gotowiźnie złł. 2.037.102 gr. 1 den. 11 6/8. A na retentach wiadomych, jako to: czopowe w kraju pozostałym na miastach w administracyi Skarbu zostających złł. 49.829 gr. 18 den. 9. Ofiary z Dóbr Ziemskich w kraju zabranym złł. 1.355.794 gr. 10 den 14 1/2. Ofiary z Dóbr Duchownych złł. 325.421 gr. 8 den 13 3/4. Od miast Gdańska i Torunia złł. 19.800 in Summa złł. 1.750.845 gr. 8 den. 1 2/8 Deputacya przyjęła.

Który to z półrocza niniejszego pozostały remanent zniósłszy z powyższych lat zostającym, jako to z retentów dawnych zł. 560.180 gr. 5 den. 4 1/4, i onże do niego dodawszy, wypadnie suma remanentu w gotowiźnie i retentach złł. 4.348.127 gr. 14 den. 17 1/4 a dołączywszy do tego zwracających się nie zapłaconych wojsku asygnacyi wynikającą sumę złł 1.896.645 gr. 20 den. 1, zostanie do explikacyi ogólnej remanent (w który jeszcze suma w Tabace milion, i suma po duchowieństwie galicyjskim złł. 213.000 nie wchodzi) w sumie złł. 6.244.773 gr. 5 den. 1/4, który oddzielną tabellą klarygując Komisya, że w kraju przez Rosyą zabranym złł. 2.652.092 gr. 12 den. 14 6/8, w kraju przez Prusy zajętym złł. 2.631.514 gr. 17 den. 9 7/8 w kraju pozostałym Rzeczypospolitej złł. 1.148.065 gr. 18 den. 11 6/8 znajduje się, uwiadomiła Deputacyą.

A gdy zastanawiając się nad rodzajami remanentów, w każdym roku z jednego na drugi, retent na duchowieństwie dotąd nie windykowany w sumie złł. 16.212 gr. 10 i grosz 60ty od tej sumy w kwocie złł. 279 gr. 6 znalazła Deputacya, badała się o przyczynę Komisyi Skarbowej, dlaczego ten retent dotąd windykowanym nie jest? Co ułatwiając Komisya, uwiadomiła, że w roku 1775 Collegium Episcoporum robiąc rozkład Subsidii Charitativi, przypadkiem powyższą sumę na duchowieństwie w kordon Cesarski i Pruski przez demarkacyą dostającym się umieścili, i dlatego w tamtym roku nie weszła do Skarbu; lecz później rozkład poprawiony, całkowitą przez prawo determinowaną wielość złł. 600.000 importował, a retent w roku 1775 pozostały jako do wywindykowania niepodobny, lubo z roku na rok w rachunkach zaliczony bywa, już właśnie za niebyły rozumieć się winien.

Ułatwiwszy rachunki co do percepty i expensy Skarbowej, zawiadomienie się o akcydensach na oficyalistów i akcydensie 16to groszowym i Cetnarki na fundusz opłaty oficyalistów celnych przeznaczonym Deputacya przedsięwzięła. - Co egzaminując, najprzód okazało się, iż w roku ostatnim było akcydensu generalnego złł. 167.088 gr. 4 den. 2, który całkowicie na pensye oficyalistów celnych wypłacony został; co zaś do akcydensu 16to groszowego i Cetnarki: gdy regestrami dowiedzionym zostało, że do remanentu przez delegowanych od Konfederacyi Targowickiej w sumie złł. 9.885 gr. 4 den. 9 3/4 zaliczonego, przybyło percepty złł. 15.372 gr 26 den. 14, co ogólnej sumy z remanentem wynosiło 25.258 gr. 1 den. 5 3/4. - A gdy na pensye applikantów, wdów i obciążonych wiekiem oficyalistów zasłużonych ogólna suma w wielości złł. 20.493 gr. 21 wyexpensowaną została, że przeto remanent do przyszłych rachunków w kwocie złł. 4.764 gr. 10 den. 5 3/4 pozostaje, determinowała.

A tak ukończywszy rachunki z proweniencyi i dochodów Skarbu Koronnego co do percepty, jako też wydatków tegoż Skarbu co do expensy, niemniej szczególnego funduszu z akcydensów na opłacenie celnych oficyalistów przeznaczonych do traktowania opinii delegowanych od Konfederacyi Targowickiej względem administracyi skarbowej, stanu kasy, i w okolicznościach zaskarżeń, na wyroki tejże magistratury wynikających, przystąpiła.

A ułatwiając nasamprzód to, w czym opinią nadal odłożywszy, dla regularności rachunków powyżej wstrzymała: Co się tyczy decessu Czopowego przez delegowanych od Konfederacyi Targowickiej z powodu niezłożenia regestru, na których by zalegał miastach? nie przyjętego, gdy jasno dowiedzionym zostało, że rejestr takowy, przed delegowanymi od zeszłego Sejmu był rozkładany, i ci takowy decess przyjęli, gdy nadto z rachunków w roku 1793, że już remanentu żadnego nie było na miastach, lecz Skarb Rzpltej na własnej administracyi kilkanaście tysięcy zarobił, Deputacya przekonała się, niesłusznym przeto w tym punkcie winienie Komisyi uznała.

Co do straty na złocie: Gdy kontrakt z Szrederem probierzem mennicznym onemuż pensyą w złocie po złotych szesnaście i trzy grosze srebrne determinowaną być dowodzi; gdy i dalsze rachunki, że po nastąpionej ewaluacyi złota i podniesieniu kursu onego do złch 18tu, komisya z extraordynaryjnego expensu brakującą ilość temuż dopłaca, okazują; zaś JW. Biernacki w roku jeszcze 1782 zapłacenie sumy za Ur. Rudnickiego na siebie biorący, że w monecie przez komplanacyą płacić obowiązał się, okazaniem tej komplanacyi komisya wyjaśniła, przeto z uwagi, iż wiara publiczna z mocy tranzakcyi każdemu dotrzymaną być winna, winienie komisyi, w tym punkcie podług tranzakcyi postępującej nielegalnym uznała.

Co do akcydensu 16to groszowego i Cetnarki: Gdy od czasu ustanowienia komisyi, akcydens ten na pensye oficyalistów celnych przeznaczony w rachunki skarbowe nie wchodził, lecz przed Deputacyami, oddzielnemi tabellami, wiele go było? i na co jest obrócony? Usprawiedliwiany bywał, ciągłe zaś aż do roku 1786 dla Komisyi Skarbowej kwity, urządzenia onej utwierdzać zdają się, gdy nadto i przed niniejszą Deputacya komisya z takowego akcydensu wyrachowała się, że przeto i w tym niesłusznie przez delegowanych od Konfederacyi Targowickiej, o nieregularność komisya winioną była Deputacya determinowała.

Co do decessu na zaciągnionej w Holandii sumie (z powodu jakoby w zbyt podniesionym kursie złota do stu dziewięciu sztywrów nastąpiona, z krzywdą Skarbu być miała) przez delegowanych od Konfederacyi Targowickiej zarachowanego: gdy oryginalnemi korespondencyami dowiodła Komisya Skarbowa, że pożyczający pieniędzy bankierowie amsterdamscy inaczej pożyczyć nie chcieli, tylko podług kursu pod ów czas będącego i przez Domy Warszawskie Ichmość P.P. Potockiego, oryginalnemi zaświadczeniami miasta Amsterdamu Komisyą przeświadczyli, która pomimo tego listem JW. Ogińskiego Ministra pod ów czas Rzpltej w Holandii, uwiadomioną była; przeto z uwagi, iż Komisya Skarbem Rzpltej administrująca, z tego tylko, co istotnie do jej kasy płynie, usprawiedliwiać się winna, Deputacya deces ten na imaginacyi zasadzony, niesłusznie komisyi być przypisaywanym uznała.

Co do naganianego urządzenia kasy Rzpltej: Deputacya przez wszystkie szczegóły wchody pieniędzy do Skarbu, i wychód onychże uważając, lubo żadnego decessu nie wynalazła, gdyż z tego (z powodu nie zapisanej do dziennika, percepty kasowej w tej wielości, jaką prowincya mazowiecka komportowała) przez Delegacyą od Konfederacyi Targowickiej wynalezionego, komisya explikując się, doniosła, że cło w trzeciej części dla Króla Imci należące, a do percepty nie wchodzące, było z prowincyi mazowieckiej za inne zastąpione, a w innych prowincyach na opłatę wojska obrócone, i to dowodami okazała. - Że jednak niektóre okoliczności słuszną o całość Skarbu zrządziły obawę, tę przeto i do nich swoję przystosowaną opinią Stanom Sejmującym donosi.

Najprzód: nie zdawało się Deputacyi, aby osoba jedna kasę Rzpltej trzymająca, w podobnej funkcyi u innego zostawała monarchy, gdy przypadkowe obydwiema razem zadłużenie się, o pierwszeństwo długu w niepotrzebny Rzeczpospolitą interes z mocnym, wprowadzić by mogło - determinowała przeto: aby J.P. Biernacki kasyerem w Skarbie Rzpltej i razem w służbie Najjaśniejszego Cesarza Imci przy Żupie Solnej będący, jednego albo drugiego odstąpił.

Powtóre: był zwyczaj, że Komisya Skarbowa, gdy przez assygnacyą zapłacenie komuś determinowała, natychmiast komisarze klucze od skrzyni kasowej mający, do kasy zjechawszy, assygnowane pieniądze odrachowawszy, do rąk Ur. Kasyera oddawali. Żeby zatem nie prosto temu, komu się należy, ale w uboczne ręce oddany pieniądz, czasem nie wrócony natychmiast właścicielowi, nie zostawiał Skarbu w obowiązku powtórnego płacenia, takowego odkładania assygnowanych pieniędzy Deputacya wzbroniła, i żeby prosto z kasy za kwitem właściciela był płacony, ustanowiła.

Była trzecia nagana wynaleziona przez delegowanych od Konfederacyi Targowickiej z powodu remiss. - Lecz to przez wzięcie już tego rodzaju podatku na skarb poprawionym zostało: to jest, kupiec prowadzący towar z zagranicy wyrabiał sobie u superintendenta, iżby należne za cło quantum nie na komorze, gdzie się wjeżdżając w kraj expedyował, lecz płacił dopiero na miejscu w Warszawie, i od tego dwa od sta, dawał procentu - to było dawniej akcydensem superintendenta kasy, to już odtąd skarb wziął na siebie, i kwestya zakończona została.

Co się tycze decessu na Ur. Żorawskim: Lubo jest okazano, że ten Ur. Żorawski w czasie między odsądzeniem onego od funkcyi przez Konfederacyą Targowicką, a zaprzysiężenim przez komisyą posłuszeństwa tejże Konfederacyi do sprzedawania magazynów przez komisyą był użyty, a stąd komisya o niesłuchanie jakoby władzy pod ów czas rządowej przed zaprzysiężeniem posłuszeństwo onej mylnie być obwinioną okazuje się; acz nadto decess na tymże Ur. Żorawskim nie tylko z pieniędzy za sprzedane magazyny wynikających,, lecz i z innych artykułów przed odsądzeniem, pod superintendencyą onego będących, jest debitowanym, gdy jednak tak znaczny skarbowy decess dotąd na tymże, ani kantorze onego JW. Zboińskim (który listem do komisyi pisanym, że sam kaucyonując od braci Ur. Żorawskiego ma znowu na osobę swoją za nim kaucyą, doniósł) windykowany nie jest; Deputacya przeto, baczna na uszczerbek Skarbu, dopokąd ta suma windykowaną nie będzie, w kwicie z ogólnych czynów komisyi następować mającym, co do tego artykułu ostrzeżenie uczynić determinowała.

Ułatwiwszy te opinie, które z zawieszenia wyżej uczynionego wynikały, dalsze z uwag delegowanych od Konfederacyi Targowickiej wynikające, przedsięwzięła.

A najprzód co do podatku Podymnego, Czopowego, Ofiary 10go 20go 30go 50go Grosza i Cła, tych egzystencya, przy uszczuplonych Rzpltej granicach do uchylenia niepodobną, a administracya w urządzeniu doskonała być Deputacyi zdawała się; lecz względem onych następną Stanom Sejmującym donosi okoliczność.

Sejm zeszły na dniu 24 maja roku 1792 pod tytułem Poboru Glnego z Dóbr Ziemiańskich, Duchownych i Świeckich opłatę Ofiary nakazał w tym sposobie - które dobra opłacały grosz 10ty, opłacić winne były 20ty, które zaś opłacały 20 od sta, zapłacić 30, a które opłacały 30, wnieść do Skarbu 40 obowiązane zostały. - Tenże Sejm obywatelów częściami wsie posiadających, a Ofiary 10go Grosza nie płacących, oraz miasta do zapłacenia rocznego Podymnego Włościan dóbr świeckich, duchownych, ziemiańskich i królewskich oraz w Dobrach Stołowych J.K.Mci do zapłacenia półpodymnego; Żydów zaś do wniesienia podwójnego Pogłównego zobowiązał, a wybieranie i rozkład tego poboru władzy wykonawczej polecił.

J.K.Mci w Straży uniwersałem swym na dniu 5tym czerwca roku zeszłego wydanym, ten pobór na dwie raty rozdzielił; i tak w miesiącu lipcu z dóbr Ziemiańskich, Duchownych i Świeckich Ofiarę 10go Grosza, od obywatelów częściami wsie posiadających i miast Podymne, a od Żydów Pogłówne, aby wniesione były ustanowił; zaś w miesiącu październiku od włościan dóbr Świeckich, duchownych, Ziemiańskich i Królewskich, tudzież dóbr Stołowych J.K.Mci oraz miast dziedzicznych i duchownych Półpodymne, aby zapłacone było, nakazał.

To urządzenie przyprowadzając do skutku Komisya Skarbowa, uniwersałem swoim dnia szóstego czerwca roku zeszłego wydanym o woli Sejmu, i następującym za nią urządzeniu władzy wykonawczej obywatelów obwieściwszy, lubo nie od wszystkich, w znacznej jednak części w racie lipcowej przypadający pobór odebrała.

Za odmianą władzy rządowej, gdy Konfederacya Targowicka podatki po dniu 3cim maja, roku 1791 przez zeszły Sejm stanowione uciążliwe na obywatelów pod pozorem obrony Rzpltej, narzuconemi być mieniąc, skasowawszy, nie tylko wymieniony pobór, lecz i Kwartę jedną ze starostw, przy ogólnym dóbr tego rodzaju przez zeszły Sejm urządzeniu od dożywotników i emfiteutów płacić do skarbu Rzpltej nakazaną, wrócić obywatelom, lub w opłacać się mających podatkach potrącić, Komisyi Skarbowej nakazała.

Komisya uniwersałem swoim dnia 23 lipca roku zeszłego wydanym potrącenie wyżej wymienionych szczegółów podatku w ratach wnoszenia onego do Skarbu, oficyalistom zaleciła. - Jakoż w racie styczniowej Ofiara, w racie zaś marcowej Podymne i Kwarta z Królewszczyzn, tudzież Pogłówne żydowskie w połowie wróconym zostało.

Lecz gdy przez zajęcie znakomitych części kraju Rzpltej od Rosyi i Prus dochody publiczne uszczuplone zostały, Konfederacya Targowicka uniwersałem swoim na dniu 13 maja roku teraźniejszego wydanym, wstrzymując poprzedniczy swój nakaz, i potrącenie opłaconego poboru nadal odkładając, odebranie Ofiary w racie czerwcowej do Skarbu Rzpltej zwykle wnoszonej zaleciła, i to zalecenie Komisya Skarbowa uskuteczniła.

Nad takiemi przeto władz krajowych urządzeniami zastanawiając się Deputacya, swym być rozumiała obowiązkiem zawiadomić o tym Sejmujące Stany, z tym przełożeniem; 1mo: Gdy nie wszyscy obywatele nakazany pobór opłacili (gdyż od nie płacących dochodzenie przez egzekucyą, od Konfederacyi Targowickiej zakazane zostało) wypada z sprawiedliwości, ażeby albo nie płacący do oddania byli zobowiązani, albo tym, którzy zapłacili wrócono. 2do: Gdy do zapłacenia w miesiącu październiku ustanowiona rata poboru z powodu nastąpionych już rządów Konfederacyi Targowickiej, całkiem do Skarbu nie weszła, iżby (jeżeli płacącym wrócono nie będzie) i ci, którzy zapłacić byli obligowani, a nie zapłacili, do uskutecznienia tego zostali obowiązanemi. - I to jest co do podatków wyżej wymienionych.

Co do podatku poboru od ludzi. Podatek ten w swym rodzaju barzo mało importujący Skarbowi, a w istocie swojej ohydę ludzkości przynoszący, zdawało się Deputacyi, iż przez Sejmujące Stany zniesionym być winien; jest on takowy - Że flis albo oryl płaci od siebie złoty 1. a styrnik i retman złch 2. Nie masz podobno w żadnym kraju takiego podatku, aby człowiek od barzo małej za wielką pracę nadgrody opłacał podatek, zdaje się przeto, że i ten zniesionym zostanie - do czego wygotowany projekt do decyzyi Stanów oddaje Deputacya.

Co do papieru stemplowanego: ten rodzaj podatku Deputacya z prawa zeszłego Sejmu znaczną sumę do Skarbu importujący znajdując, odebrała od Komisyi Skarbowej doniesienie; że przez sancitum Konfederacyi Generalnej Targowickiej dnia 3 mca sierpnia roku teraźniejszego nastąpione, został zwrócony do opłaty tabellą przez prawo 1775 i 1776 ustanowioną determinowanej; z uwagi przeto, iż z wszelkiej nie wypada sprawiedliwości, aby (gdy z użytku ziemi i pracy rąk wieśniaka ciągniony dochód dla Rzpltej zostaje się) taki podatku rodzaj, który z dobrej woli urząd lub dystynkcyą orderową biorący opłacał, miał być kassowany, wygotowała projekt podnoszący prawo zeszłego Sejmu, a kassujący sancyt, który pod wyrok Sejmujących oddaje Stanów.

Co do dochodów z Tabaki i Loteryi: Te podatki dawniej Kompaniom arendowane, a po prawie 1786 i wyszłych Kompanii kontraktach w administracyą Skarbu wzięte w znacznej części przez też administracyą dochód powiększające Skarbowi, i najmniej ciążące obywatela Deputacya znalazłszy, tłumaczeniem onych Sejmujących Stanów zatrudniać nie będzie.

Co do dochodu z dóbr Rzpltej po duchowieństwie: Ten dochód z dwóch składał się artykułów. - Najprzód z sum po duchowieństwie galicyjskim, które, że nie wszystkie dotąd wywindykowała komisya, Deputacya dalszą onych windykacyą zaleciła. - Że zaś z windykowanych już, między innemi suma 73.000 złł. pol. u JW. Załuskiego dziś Podskarbiego W. Koronnego na dobrach Łasku lokowaną została, te zaś dobra przez nowo narzucony traktat z Królem Imcią Pruskim pod panowanie jego dostały się; zdawało się Deputacyi, iżby suma takowa dla uniknienia wszelkiej sprzeczki, lub przez tegoż, JW. Załuskiego na inne dobra przeniesiona, lub też oddana u kogo innego lokowaną została. Ku czemu stosowny projekt podaje Deputacya.

Powtóre: Składał się ten dochód Rzpltej z dóbr biskupstwa krakowskiego, a to z prawa zeszłego Sejmu, które to prawo mając w zamiarze równą Biskupowi każdemu w sumie stu tysięcy złł. pol. dać intratę, z wakującego pod ów czas biskupstwa krakowskiego, dla nowo nominowanego biskupa dobra wymienioną intratę czyniące wydzieliwszy, resztę do dalszego urządzenia w administracyą skarbową wziąć nakazała. Te dobra objąwszy Skarb Koronny najprzód na zapłacenie inwentarzy sukcessorom zmarłego biskupa Sołtyka, dalej na reparacyą dóbr tych, osobliwie w zaprowadzeniu fabryki żelaza, niemniej zapomożenie poddaństwa znaczne łożył wydatki, o których Stany Sejmujące w artykułach poprzednich expensy, pod tytułem: Expens na administracyą dóbr po duchowieństwie - miały doniesienie, a o których powtóre przez złożoną co do tej okoliczności sporządzoną tabellę w sumie złł. 950.525 gr. 3 den 3. Deputacya uwiadomiona została. - Konfederacya Targowicka nie chcąc (jak się wypisała) być uczestniczką do odbierania tego, co przez poprzedników kościołów oddanym zostało, przez sancytum swoje dnia 5 mca kwietnia roku teraźniejszego nastąpione, administratorem dóbr tych JW. Imci Xiędza Kossakowskiego biskupa inflanckiego ogłosiła do czasu postąpienia na intratniejsze biskupstwo, lub do dni życia jego; zastrzegając wszelako powrót wyłożonych wydatków i remanentów do czasu nadania, dla Skarbu Rzpltej. - Lecz na przełożenie tegoż Imść księdza Biskupa Inflanckiego powtórnym swym sancytem dnia 19 mca kwietnia roku teraźniejszego wydanym upominanie się powyżej ostrzeżonych bonifikacyi do dalszego czasu wstrzymała. - Deputacya (którą przed Bogiem w obliczu W.K.Mci i Sejmujących Stanów wykonana przysięga, do doniesienia o znalezionym uszczerbku Skarbu publicznego obowiązuje) wiernie, ile do tej okoliczności sama wiadomości powziąć mogła Stany Sejmujące uwiadomia, i ich w tym punkcie wyroków oczekiwać będzie tak względem samej administracyi, jako też remanentów przez Skarb opłaconych i expensów Fundi od posessorów przyjętych.

Co do podatku konsumpcyjnego: Ten szczegółami Deputacya co do wchodu egzaminując, znalazła, że w małych miasteczkach (gdy licytowanym nie jest) więcej onego administracya kosztuje, niż awantażu przynosi, i dlatego zdawało jej się, że mało importujący, a raczej pierwszej potrzeby, jakiemi są skóry, znacznie przedrażający podatek, w małych miasteczkach zniesionym być winien. - Przeciwnie w miastach wielkich podatek tego rodzaju ultimum Consumentem dotykający, a z tego względu od tych najwięcej, którzy z gotowych tylko żyjąc sum, żadnego innego nie płacą podatku do Skarbu wnoszony, i znacznie tenże Skarb zasilający, aby pozostał, Deputacyi zdawało się. Ku czemu wygotowany projekt do decyzyi Stanów Sejmujących oddaje.

Co do dochodu z lasów Rzpltej. Deputacya podatek ten z prawa zaszłego Sejmu wynikający, i za sprzedane bory w połowie należytość dla Skarbu, a w połowie dla posiadacza dóbr determinujący, za sprawiedliwy uznała; i do podniesienia onego, jako przez sancyt Konfederacyi bez daty uchylonego wygotowany projekt do rezolucyi Stanów Sejmujących oddaje.

Co do importancyi za Kaduki. Ten podobnież Skarbu Rzeczypospolitej dochód, z prawa zeszłego Sejmu mający początek, gdy i w dawnych prawach kraju (któremi, że nieprawnie posiadane dobra per medium Fisco, per medium Delatori dostawać się winny jest determinowano) znalazła Deputacya, uznała za sprawiedliwy, i do tego stosowny podaje projekt.

Co do podatku Złotego od Dymu na magazyny. Ten podatku rodzaj na raz jeden przez zeszły Sejm był ustanowiony, i odebrany w celu oddania go każdej respective Komisyi Cywilno-Wojskowej, dla założenia w miasteczkach magazynów ku potrzebie przechodzić mogącego wojska krajowego. - Stało się, że do miliona kilkadziesiąt tysięcy w Koronie onże zebrawszy Komisya, za kwitami Komisyi Cywilno-Wojskowej każdej respective pewną część do Dymów pod jej juryzdykcyą będących stosowną takowych pieniędzy oddała. - Tak zeszły Sejm, ku końcowi, jako też następnie Konfederacya Targowicka zwrót do Skarbu takowych pieniędzy nakazały. - Deputacya przeglądając rachunki skarbowe, gdy dostrzegła, że w barzo małej kwicie na powrót Skarbowi sumy takowe dostały się, baczna na publiczną własność: z uwagi, że Komisye Cywilno-Wojskowe do strzeżenia powierzonych sobie pieniędzy skarbowych, pod odpowiedzią in duplo z własnego majątku, obowiązane były; że dalej z wyroku Konfederacyi Targowickiej, konfederacye miejscowe, do zastępowania w obowiązkach Komisyi Cywilno-Wojskowych, w obowiązku zostawały; zalecenie ustanowić się mającej Komisyi Skarbowej, dochodzenia pieniędzy takowych w czyichkolwiek bądź prywatnych ręku zostających, z zwyczajną, jak o dochód publiczny exekucyą, potrzebnym być uznała i ku temu wygotowany projekt do rezolucyi Stanów Sejmujących oddaje.

Co do expensy na kupno Pałacu Brhlowskiego, dla posłów rosyjskich: Expens ten wyniknął z prawa 1768 a uskuteczniony za rezolucyami Rady w roku 1787 względem którego już władze rządowe, swoje czyniły urządzenia; i tak Sejm zeszły determinował przedanie onego, lecz bez uszkodzenia Skarbu. Konfederacya Targowicka najprzód przez list JW. Potockiego Marszałka 18. Januarii 1795 pisany dysponowała, aby na mieszkanie dla JW. Bułhakowa pod ów czas Ministra rosyjskiego był oddany; powtóre przez rezolucyą sancitową dnia 14 maja nastąpioną, aby dla uniknienia expensy miasta, do mieszkania generałów komenderujących wojskiem rosyjskim w Polszcze powierzony został. Delegacya egzaminująca Komisyą Skarbową od Konfederacyi Targowickiej swą dała opinią: aby skarbowi komisarze, wróciwszy Skarbowi wydaną na kupno i reparacyą tego pałacu sumę, onże sobie wzięli. - Te wszystkie prawa sancita i opinie, przeglądając Deputacya niniejsza, oddaje pod wyrok Stanów Sejmujących, żadnego nie wystawując projektu.

Co do arendy na sędziów pogranicznych i oficyalistów ziemstwa i Grodu Warszawskiego. Te Deputacya niesprawiedliwemi znalazła, gdy inni sędziowie płatnemi nie byli. - Lecz co do sędziów pogranicznych, rozumie, że Deputacya Rządowa swój Stanom Sejmującym przyniesie projekt; a oficyaliści ziemstwa i grodu warszawskiego, którym do końca tylko ich życia pensya naznaczoną była, wszyscy nie żyją.

Co do oficyalistów Skarbu Koronnego ad Latus Komisyi będących, i superintendentów po prowincyach; tym w zdatności i pilnym sprawowaniu swoich obowiązków, Deputacya, równą z delegowanemi od Konfederacyi Targowickiej oddając sprawiedliwość, względem onych opinią tychże delegowanych, Deputacya barzo sprawiedliwą znalazła w punktach.

1mo: Aby nominacya onych nie od jednego Podskarbiego, lecz od wyboru całej Komisyi zależała.

2do: Aby kupowanie i przedawanie funkcyi zabronionym zostało, lecz po stopniach służący wraz dalej postępował, a kto by lat 30 ciągiem służył, temu nadgroda przeznaczoną być winna, słuszniej z funduszu allewiacyjnego, niżeli jakiekolwiek inne gratyfikacye.

Te były okoliczności, które w uwagach swoich mieszcząc delegowani od Konfederacyi Targowickiej, dali powód Deputacyi do przejrzenia ich dzieła wyznaczonej, przyniesienia onych pod wyrok Sejmujących Stanów, z przyłączeniem swej opinii. - Te przeglądając Deputacya, co tylko i z przeczytania dzieła, i z objaśnienia przez Komisyą wynaleźć mogła, to w powyższych umieściła artykułach; a zakończywszy, do roztrząsania skarg na komisyą w sądownictwie przed delegowanemi od Konfederacyi Targowickiej czynionych, przystąpiła. A lubo żadna strona z dowodami interes objaśniającemi przed Deputacyą nie stawiła się (prócz niewiernego Leyzora Markiewicza, z JW. Grodzickim Kasztelanem Oświęcimskim, który przy podanym memoryale rewers JW. Dunina dnia 20 stycznia roku teraźniejszego podpisany złożywszy, dał dowód Deputacyi z włożonych annexach szukania oddanych dokumentów) ile jednak z opisu interesu o dobroci opinii Delegowanych od Konfederacyi Targowickiej, lub nielegalności onejże przeświadczoną być mogła, tyle uwiadomienia Stanom Sejmującym przynosi.

A najprzód: Był interes między JO. Xciem Imcią Antonim Sułkowskim Wojewodą kaliskim i Bankiem Berlińskim, lecz ten przez dekret Komisyi już po egzaminie przez Delegowanych Konfeder. Targowickiej nastąpiony, ukończony, Stanów Sejmujących zatrudniać nie będzie.

Był drugi wynikający z zażalenia JW. Jezierskiego Kasztelana Łukawskiego obwiniającego Komisyą o nieprzykładanie się do pomnożenia fabryk solnych - ten gdy swą odpowiedzią Komisya (gdzie tylko dowiedziała się o możności kopania lub warzenia soli, wszędzie znających się na tym posyłała, lecz wszędzie zgoła, że expens przewyższy perceptę, została uwiadomioną) tak przed delegowanemi od Konfederacyi Targowickiej, jako też od obydwóch jednakową odebrać pochwałę, że nie jest szczodrą w szafowaniu skarbem publicznym.

Trzeci wynikający z zażalenia Ur. Byszewskiej Szambelanowy JK.Mci o niewydanie listu podawczego do dóbr królewskich Rutki i Mierzwińce w województwie podlaskim leżących. - Gdy z opisu interesu przez delegowanych od Konfederacyi Targowickiej okazało się, że Ur. Byszewska ex re juris communicativi po śmierci męża swego do dóbr wymienionych prawo mieć mająca, przy następowanym rozwodzie prawa tego na rzecz męża zrzekła się, a w lat kilka zażaliwszy zrobioną komplanacyą, sąd polubowny do rozsądzenia tej okoliczności z mężem swym zapisała, którego sądu wyrokiem zyskawszy na bonifikacyą czerwonych złotych 500, komplanacyą utwierdzoną a zażalenie skasowane miała; i po tych dopiero urzędowych dziełach Ur. Byszewski mąż zbył prawa swego JWmu Alexandrowiczowi Wojewodzie Podlaskiemu, a dlatego list podawczy wydała Komisya. - Deputacya przeto zważywszy tak jasne interesu wystawienie, opinią delegowanych, za niesłusznie skarżącą Urodzoną Byszewską uznającą za illegalną uznała.

Czwarty z zaskarżenia Ur. Rzeszotarskiego cześnika mszczonowskiego, który wieś Kowalków i Predek z biskupstwa krakowskiego zalicytował, mieniąc zaś, że licytacya onego na lustracyi przez oficyalistów skarbowych czynionej zasadzała się, gdy tę jakoby niezgodną z istotą, przybywszy na grunt znalazł, o bonifikacyą decessu przyszedł do Komisyi Skarbowej, stają razem w obiekcie lustratorom nierzetelnego spisania intraty. - Komisya Skarbowa z uwagi, że po nastąpionym jej uniwersale, dosyć miał czasu Ur. Rzeszotarski do zobaczenia tych dóbr, które licytować zamyślał, i że sąsiedzi tych dóbr barzo małą kwotą mniejszą sumę za dzierżawę onych postępowali, niesłusznym czynieniem onego uznała, i za obiekt lustratorom uczyniony Ur. Rzeszotarskiego ukarała. - Deputacya wyrok takowy zbyt ostrym znajdując, co do kary za obiekt bez dozwolenia probacyi onego; podług opinii delegowanych od Konfederacyi Targowickiej, aby interes ten w następnej Komisyi powtórnie być mógł sądzony, determinowała.

Piąty w sprawie między niewiernym Leyzorem Markiewiczem i JW. Grodzickim kasztelanem oświęcimskim - Która (jak się z wynalezionych dokumentów okazało) była wynikająca z zakontraktowania lasu dębowego przez niewiernego Leyzora u JW. Grodzickiego. Lat kilka w sądzie Komisyi Skarbu Koronnego, i na kondescensyach z wyroków tejże Komisyi naznaczonych agitując się, po różnych krokach prawnych, ostatecznie dekretem Komisyi w roku 1787 dnia 10 maja zapadłym ukończoną została. - Który to sąd rozsądzając sprawę zjazdowym dekretem z inkwizycyą zapadłym osądzoną, a z powodu założonego odwołania się do Komisyi przychodzącą, in supplementum Inkwizycyi, nakazał JWmu Grodzickiemu przysięgę. - Jako prócz wynalezienia przez sąd zjazdowy żadnej przeszkody w wyrabianiu towarów i onych sprowadzaniu, ani też szkody i krzywdy z zawartych kontraktów niewiernemu Leyzorowi Markiewiczowi nie uczynił - a po wykonanej od dalszej impetycyi JW. Grodzickiego uwolnił. Lubo opinia delegowanych od Konfederacyi Targowickiej sprawę tę z ostrzeżeniem najmocniejszego ukarania w przypadku niedowiedzenia przez żyda, poddała przesądzeniu przyszłej Komisyi Skarbowej; Deputacya niniejsza (prócz JW. Grodzickiego do opinii w interesie ojca swego nie należącego) z uwagi, iż bez nadwerężenia przysięgi JW. Grodzickiego interesu tego, przesądzać nie może, z zastanowienia dalej, iż najmocniejsze w następstwie kary dla żyda, nie byłyby zdolne nadgrodzić objekt krzywoprzysięstwa znakomitemu obywatelowi, wyrok Komisyi wsparty na dowodzie inkwizycyi, i na supplementum onej, wykonanej przez JW. Kasztelana oświęcimskiego przysiędze, za nieporuszony uznała.

Szósty w sprawie Ur. Paschalisa Jakubowicza z JW. Podoskim Kasztelanem mazowieckim - w tym interesie w zachodzącej między dekretem Komisyi Skarbowej a dekretem Trybunału Piotrkowskiego kwestyi; lubo delegowanym od Konfederacyi Targowickiej podobało się swą opinią śrzodkować; Deputacya do roztrząsania czynności Skarbu Koronnego, nie zaś poznawania dekretów trybunalskich widząc się wyznaczoną, to nienależnym do siebie być uznała.

Siódmy w sprawie W. Rychłowskiego z JW. Męcińskim Starostą wieluńskim o wójtowstwo radomskie. - Gdy województwo sieradzkie, a z nim i powiat radomski przeszedł pod panowanie Najjaś. Króla Imci Pruskiego; Deputacya zatrudnianie tym interesem Sejmujących Rzpltej Stanów niepotrzebnym być uznała.

Ósmy z zaskarżenia Ur. Strońskiego wynikający - Gdy ten z zarzutów sobie uczynionych przed JW. Krajewskim Instygatorem Koronnym do tego od Komisyi wyznaczonym wytłumaczył się, za przestępstwo jednak nierychłego na rozkaz Komisyi przybycia odsądzeniem od pensyi kwartalnej ukarany został, a potem za skassowaniem podatku skórowego, i od funkcyi odpadł, Deputacya utratą pensyi przez wypadek skasowania prawa ukaranego do własności kwartalnej pretensyi wrócić determinowała, i tę onemu należną być rozumiała.

Dziewiąty w sprawie Ur. de Tomatys

Dziesiąty w żądaniu Ur. Rudnickiego - Obydwa te interesa przez delegowanych od Konfederacyi Targowickiej, z powodu zachodzącego praw krajowych, i kwitów dla Komisyi Skarbowych nastąpionych poznawania, bez opisania jakie są, do Konfederacyi Targowickiej odesłane; tych przeto i Deputacya tłumaczonych nie mając, na doniesieniu Stanom Sejmujący, że były czynione przed delegowanemi od Konfederacyi Targowickiej, przestać determinowała się.

Ukończywszy roztrząsanie interesów partykularnych przeciwko dekretom w protokole delegowanych od Konfederacyi Targowickiej, widząc dalej rozmaite z handlu osobliwie z Mołdawią i Turczynem korzystne wystawione widoki; z uwagi, że te po nieszczęśliwym odgraniczeniu nawet z tym sąsiadem państw Rzpltej usunieniu, już skutkowane być nie mogą, dla nieprzypominania, nigdy miłą być mogącej klęski, zamilczeć o tym przedsięwzięła.

Na końcu protokołu delegowanych od Konfederacyi Targowickiej, znalazłszy Deputacya regestr ofiar dobrowolnych przez różne osoby w rozmaitych miejscach składanych; nad któremi zastanawiając się, gdy dostrzegła, że za odmianą rządu krajowego, ofiary takowe jedne, dającym na powrót oddane zostały; drugie za rezolucyą Konfederacyi przez publiczną aukcyą były przedane, a wynikła za nie suma do skarbu publicznego wpłynęła; trzecie na koniec w obcych ręku, szczególniej Komisyi Cywilno-Wojskowych zawisły - z uwagi, iżby ofiara dającego na publiczny użytek, zyskiem partykularnym nie stawała się, względem tych, które obywatelom powrócone, lub przedane zostały, postąpienie słusznym uznawszy, co się tyczy zawisłych w partykularnych ręku, takowych upomnieć się sprawiedliwym uznała. - Względem czego ułożony przez siebie projekt do decyzyi Stanów Sejmujących oddaje.

Załatwiwszy to wszystko Deputacya, co obszernie w protokole delegowanych od Konfederacyi Targowickiej wypisane było, do opinii w okolicznościach podanemi sobie memoryałami wyjaśnionych przystąpiła.

A najprzód: Sukcessorowie Rafałowiczowscy, jako to Zofia Rafałowiczowa, Teresa Gwintard, Wiktor Gołuchowski i inni, złożywszy w Deputacyi kontrakt między sobą i plenipotentami Rzpltej Skarbu Koronnego dnia 11 mca października roku 1768 zawarty, i w aktach miasta starej Warszawy roborowany, którym kamienica przy Krakowskiej Bramie, oraz dworki z obszernym placem przy Zamku J.K.Mci od tychże Skarbowi Koronnemu przedane zostały za sumę 10.000 czer. złł. - Że przeto dworki czyniące na rok intraty czer. złł. 100 dla grożenia niebeśpieczeństwem ognia Zamkowi, natychmiast zniesionemi być musiały, Komisya Skarbowa, znieść one nakazawszy, dotychczas czer. złł. 100 sukcessorom Rafałowiczowskim opłacała, a kamienica w posesyi sukcessorów, do tego zostawała i zostaje momentu - Wymienieni sukcessorowie na dniu 22 stycznia roku teraźniejszego przyszli do Komisyi Skarbowej z żądaniem, aby sumę 10.000 czer. złł. onym zapłaciwszy, kamienicę w swą odebrała posesyą. - Komisya ten memoryał w dniu 5 lutego rezolwując, że z nakazu Konfederacyi Targowickiej nikomu bez assygnacyi tejże Konfederacyi nic płacić nie może. - Odpowiedziała Deputacya przez podany memoryał interes takowy do swej opinii podany mając; z powodu przez lat dwadzieścia kilka milczenia sukcessorów, potrzebne być sądowne interesu tego rozstrzygnienie przyzwoitym uznała, i aby w przyszłej Komisyi Skarbowej był rozsądzony determinowała. Ku czemu przygotowany Stanom Sejmującym przez siebie podaje projekt.

Powtóre: Książę Imć Adam Łodzia Poniński Przeor Maltański memoryałem swym dnia 5 Octobris Deputacyi podanym, z mocy sancitu Konfederacyi Targowickiej, którym zapłacenie pozostałej pensyi podskarbińskiej do czasu nominacyi JW. Kossakowskiego na Podskarbstwo Wielkie nakazane zostało, a które uskuteczniając Komisya Skarbowa, nie całkowitą (jak wypadło za pół roku) 25.000 złłch. pol., lecz tylko 15.000 zapłacić kazała; do zapłacenia reszty sobie, czyli raczej JW. Miączyńskiemu, od którego sumę powyższą miał sobie wcześnie awansowaną, żądał. - Deputacya nad żądaniem takowym zastanawiając się, lubo od Komisyi Skarbowej doniesionym miała, że decursive opłacająca się kwartałami pensya JW. Kossakowskiemu, jako już na końcu kwartału w lutym kończącego się Podskarbiemu Wielkiemu Koronnemu opłaconą została; że jednak JW. Kossakowski będąc na końcu dopiero kwartału nominowany Wielkim Podskarbim, że poprzedzające miesiące cudzej własności brać nie mógł. - Swą przeto opinią żądanie Księcia Imci Ponińskiego słusznym być uznała, i sumę 10.000 złłch. pol. jemu, lub JW. Miączyńskiemu, na rzecz którego tę należność Książę Poniński ustąpioną być twierdził, należeć deklarowała.

Po trzecie: Tenże Książę memoryałem swym dnia 28 7bris Deputacyi podanym, wyroki Komisyi Skarbowej, przez które w czasie sądzącej się na majątku onego kondescensyi potioritatis, Komisya w sprawach UUr. Kabrego i Brena, należytość ze Skarbu Księciu Ponińskiemu należącą tymże przysądziła; Deputacya z uwagi, iż w czasie agitującego się sądu, nad całkowitym Księcia Ponińskiego majątkiem jurysdykcyą mającego, wdawanie się w rozpoznanie jednego wierzyciela pretensyi i rozrządzanie częścią majątku przez inną magistraturę jest nieprzyzwoitym; zapobiegając mogącej się wznosić do Skarbu przez Kredytorów Księcia Ponińskiego pretensyi, w ewikcyi, za jaką te sumy z mocy rezolucyi Rady do zapłacenia nakazane zostały, przejrzeć się i tej, aby beśpieczną na dobrach zapisana była, dopomnieć się Komisyi Skarbowej zaleciła. - A lubo po nastąpionej już opinii Deputacyi, Książę Imć Poniński skargę swoję cofnąć usiłował, Deputacya jednak (z uwagi nawet, że przy wymienionych dekretach kredytorowie Księcia Ponińskiego komparycyą dopisywali) jako poddającego pod rozdział wierzycielów majątek, nie był w stanie władania cudzą własnością uznała, i Stanów Sejmujących uwiadomienie w tym punkcie znalazła być potrzebne.

Po piąte: Tenże Książę memoriałem swym dnia 27 7bris Deputacyi podanym z prawa 1775, którym postawienie mostu pod Warszawą na Wiśle onemu dozwolone zostało z zabeśpieczeniem użytków przez lat 10 bez żadnej opłaty, a po upłynieniu lat 10 z kondycyą, aby 50.000 corocznie do Skarbu opłacał, oddania w swą posesyą takowego mostu żądał; niemniej, że prowenta mostu tegoż przez Komisyą w sumie na reparacyą onego wyłożonej domagał się, jako też nominacyą oficyalistów mostowych do siebie być należną oświadczał. - Deputacya w interesie tym od Komisyi Skarbowej uwiadomioną będąc, że gdy w roku 1787 przez nagle nastąpioną powódź, most na Wiśle w posesyi tradycyjnej JW. Ożarowskiego Kasztelana Wojnickiego pod ów czas będący ze wszystkim zrujnował się, Komisya widząc niebespieczeństwo funduszu na sumę do Skarbu opłacać się winną, tak Księcia Ponińskiego, jako też tradycyjnego posessora JW. Ożarowskiego wezwała i reparacyi mostu dla wygody publicznej nieodbicie potrzebnego domagała się, z których pierwszy nie być się w stanie podjęcia reparacyi, drugi zaś niechęć podejmowania onej, jako tradycyjny posessor, oświadczyli. W takowej obydwóch tych osób determinacyi, i reparacyą mostu, i administracyą prowentów z niego wynikających, Komisya przedsięwziąć przymuszona była, z zapewnieniem, że po wybraniu awansowanej na reparacyą sumy, powróci tenże most w posessyą JW. Ożarowskiego. - To gdy się działo, sąd zjazdowy sprawę potioritatis Księcia Ponińskiego z wierzycielami onego z dekretu Trybunału Lubelskiego rozsądzający, nad całkowitym onego majątkiem mając juryzdykcyą, na przypozwanie przed sąd swój oficyalistów skarbowych prowenta mostowe w administracyi Komisyi Skarbowej zostawił, zaleceniem, iżby Skarb Koronny po odebraniu najprzód reszty z wydanej na reparacyą sumy, dalej należytościami z prawa sobie wynikającej 50.000 złł. pol. na koniec opłaceniu potrzebnych do administracyi oficyalistów, resztę kredytorom do tego funduszu applikowanym opłacał, a dla wiadomości onych kalkulacyą wchodzącego prowentu, do akt grodzkich sposobem oblaty podawał, Deputacya tak oddania w posessyą mostu, jako też nominacyi oficyalistów, przez Księcia Ponińskiego nie móc zyskać deklarowała, a allewiacyą woli Stanów zostawiła.

Na koniec UUr. Mazowiecki i Rawski, przeszłego trybunału deputaci, przekładając kosztownej przez siebie podjęcie się, i sprawowanie funkcyi, opinii zalecenia Komisyi Skarbowej zapłacenia pensyi prawem zeszłego Sejmu ustanowionej żądali; Deputacya słuszność żądania, osobliwie za czas ten, w którym istotnie ciż deputaci w obowiązkach swoich znajdowali się, zapłacenie pensyi za należne uznała.

Ukończając czynność swą Deputacya co do Skarbu Koronnego, względem rachunków tak przychodów, jako też wydatku onego, oraz opinii względem rodzaju podatków i interesów z powodu podanych memoryałów do opinii w Deputacyi przychodzących; o długach Skarbu Koronnego dla zawiadomienia o nich Sejmujących Stanów zainformować się zleciła, do których sporządzoną tabelę sobie złożoną pod uwagę ich oddaje, a minąwszy, których istota kwestyonowaną być nie może, względem jednego następną Stanom Sejmującym wystawuje okoliczność.

Komisya Skarbowa Obojga Nrodów dopełniając prawo zeszłego Sejmu i rezolucyą J.K.Mci w Straży, w celu zaciągnienia dla Rzpltej pieniędzy, weszła w umowę z Imć Księdzem Ossowskim, imieniem JPana Piotra Hana na mocy listownej plenipotencyi czyniących o pożyczkę w Holandyi dla Rzeczpospolitej sumy złotych holenderskich 4.500.000 i końcem negocyowania tej sumy wydała za rewersem księdza Ossowskiego, jako plenipotenta JPana Hana, skrypt na pomienioną sumę złł. holenderskich 4.500.000 na imię JPana Hana, oraz dała plenipotencyą temuż JPanu Hanowi do podania w akta publiczne amsterdamskie rzeczonego skryptu na takowy sum zbierania, i dokumentów w częściach wydawania, oświadczeniem przyjęcia tego, co JPan Han w tej mierze zrobi.

Akceptował ten układ JP. Han listami swemi do Komisyi Skarbowej Obojga Narodów pisanemi, otworzył pożyczkę na skrypt komisyi, i zebrał na nię (jak dokument urzędowy świadczy) złł. holend. 797.000 a nie czekając dyspozycyi Komisyi, na czyje ręce tę sumę zaciągnioną oddać zleci JP. Han listem swym de die 15. maja 1792 doniósł Komisyi Skarbowej Obojga Narodów, iż polecił Domowi JW. Prota Potockiego, ażeby ad rationem zebranej przez pana Hana, dla Rzeczypospolitej sumy, zapłacił do skarbu Rzpltej złł. holenderskich 500.000 oświadczył oraz, iż cokolwiek na pożyczkę zbierze, to przez ten Dom JW. Prota Potockiego remittować będzie.

W tym miejscu należy uwiadomić Najjaśniejsze Stany, iż w konwencyi między skarbem, Imć Księdzem Ossowskim, jako plenipotentem JPana Hana początkowo o pożyczkę zawartej, warunek był, że wszystkie assygnacye na tę pożyczkę wydane, w dni 75 od daty onych płacone być winny.

Komisya odpisując na ten list JP. Hana, przyjęła ten układ, przesyłania przez Dom JW. Prota Potockiego, zaciągnionych dla skarbu pieniędzy.

Przed wyjściem czasu dni 75 do realizowania assygnacyi JP. Hana przez Komisyą zamierzonego, przyszedł do Komisyi Skarbowej Obojga Narodów JX. Ossowski jako plenipotent JP. Hana, i w podanym memoryale oświadczył: iż gdy Konfederacya Targowicka uniwersałem przez siebie wydanym i do Holandyi posłanym zastrzegła, aby nikt nie ważył się pożyczać dla Rzeczypospolitej pieniędzy, pod przepadkiem pożyczonej sumy. Unikając zatem rygoru tym uniwersałem przepisanego, dla zabezpieczenia JP. Hana i JW. Prota Potockiego, przymuszony jest wstrzymać wypłatę assygnowanych przez JP. Hana do Domu JW. Prota Potockiego dla skarbu sum; doniósł oraz, iż umówił się, aby JP. Prot Potocki te sumy u siebie zachował, dopokąd Sejm następujący nie rozwiąże tego interesu.

Po odebraniu takowego oświadczenia plenipotenta JP. Hana, Komisya Skarbowa Obojga Narodów pod dniem 2 Aug. 1792 wydała rezolucyą, przez którą z powodu wstrzymanej wypłaty, assygnowanych dla skarbu sum, deklarowała być konwencyą między skarbem a JP. Hanem o pożyczkę zawartą za niedotrzymaną, i z powodu takowego niedotrzymania, od tej konwencyi odstąpiła, ostrzegłszy oddanie papierów, to jest skryptu i plenipotencyi JP. Hanowi powierzonych w przeciągu 4ch tygodni.

Po rozłączeniu się skarbów Obojga Narodów, przyszedł JX. Ossowski z listem JP. Hana do Komisyi pisanym skarżącym się na zerwanie przez Komisyą konwencyi, i odwołując się w tej mierze do Sejmu. - Złożył oraz tenże JX. Ossowski memoryał, w którym podaje sposoby, ażeby, nim Konfederacya decyzyą tego interesu wyda, pieniądze przez JP. Hana na pożyczkę zebrane, i u JPP. Prota Potockiego i Teppera znajdujące się za dokumentami (iż one gdy Konfederacya rozkaże, do skarbu złożą z procentem po 7 od sta) zostawały.

Nie przyjęła tego projektu Komisya Skarbowa Koronna, i owszem trzymając się rezolucyi Komisyi Skarbowej O.N. konwencyą za niedotrzymaną z strony JP. Hana deklarowała.

Doniosła Komisya o wszystkich tego interesu okolicznościach Konfederacyi, a w oczekiwaniu rezolucyi poleciła JP. Midletonowi dopilnowanie, aby JP. Han dalszej na skrypt onemu powierzony nie czynił pożyczki.

Na ostatek, gdy za odebranym memoryałem JP. Hana, Konfederacya Gener. przez rezolucyą swą de die 7. Mar. 1793 autoryzowała Komisyą Skarbową Koronną do ukończenia tego interesu z JP. Hanem, sposobami, jakie dla skarbu najużyteczniejsze widzieć będzie. Komisya Skarbowa Kor. biorąc śrzodki do tego, chciała najprzód sumę od JP. Prota Potockiego przez P. Hana remittowaną do skarbu odebrać. - Lecz gdy tej JP. Potocki nie złożył, Komisya dla ostatecznego z JP. Hanem załatwienia się posłała plenipotencyą do Holandyi na osobę JP. Midletona rezydenta Rzpltej, i JPP. de Smeth i Hogier Grand, jako obiektów bankowych i praw holenderskich wiadomych, zlecając tymże plenipotentom najprzód rekwirować od JP. Hana powierzonych mu za rewersem skryptu i plenipotencyi, jako w niczym nie realizowanych, i ażeby albo zaciągnioną na ten skrypt sumę złch 797.000 holend. do skarbu oddał, lub beśpieczeństwo dla skarbu od impetycyi interesowanych z tej miary okazał. - Gdyby zaś do tego JP. Han przychylić się nie chciał, mieli zalecenie plenipotenci, po naradzeniu się z prawnikami amsterdamskimi, do akt z expozycyą interesu całego wraz z dokumentami, uczynić protest o nieważność skryptu, na który skarb żadnego nie odebrał waloru, a nade wszystko ostrzeżenie urzędowne uczynić, aby JP. Han dalszych na skrypt powierzony nie czynił zaciągów.

Z raportu JP. Midletona, i listu JPP. de Smeth i Hogier Grand okazuje się, iż JP. Han do żadnej propozycyi przychylić się nie chciał, mieniąc, iż już pieniądze raz przez Dom Prota Potockiego skarbowi przesłał, drugi raz ich płacić nie jest winien, i że zostawienie tych pieniędzy u JP. Potockiego, jakoby zapewne z układu przez X. Ossowskiego z Komisyą uczynionego, być mieni. - Wreszcie, iż skrypta jemu powierzone, jako beśpieczeństwo tych, którzy na ten skrypt pieniądze dali, powrócić nie może i nie jest w mocy.

Po takowej odpowiedzi JP. Hana zrobiona konferencya z prawnikami amsterdamskiemi, na której Conclusum swoje ciż Ichmć dali - 1mo: Iż skarb Rzpltej za obligacye przez JP. Hana na mocy plenipotencyi od Komisyi Skarb. O.N. na hypotekę Rzpltej wyprzedane odpowiadać powinien.

2do: Że o zebranie za takowe wyprzedanie obligacye pieniądze sprawę z JP. Hanem intentować, i na tymże strat swoich długim procederem Rzplta poszukiwać winna.

3tio: Dla zapobieżenia, iżby JP. Han dalszych na hypotekę i skrypt Komisyi nie wydawał obligacyi, uczynić insynuacyą notarialną, i razem protestacyą.

Jakoż insynuacya zaraz została uczyniona, którym to aktem insynuacyi rekwiruje się Imć Pan Han o zwrót papierów i zaprzestanie wszelkiej negocyacyi, jako nie uskutecznionej podług kontraktu, i cofnionej.

W takowym więc stopniu znajduje się ten interes poleconej Imć Panu Hanowi pożyczki, którego koniec dla bezpieczeństwa Rzplitej i nienadwerężenia kredytu przyspieszyć należy.

A kiedy tak z praw krajowych, jako i z samej słuszności wynika, że dający plenipotencyą czynności za swego plenipotenta odpowiadać jest winien. Zdaje się delegowanym, iż i skarb Rzpltej za wydane przez JP. Hana na mocy plenipotencyi od Komisyi Skarbowej Obojga Narodów na hipotekę Rzeczypltej obligacye odpowiedzieć musi, a o zebraną przez tegoż JPana Hana sumę do Domu JPana Prota Potockiego remittowaną, gdy tej wypłata do skarbu przez JPana Hana wstrzymaną została, do samego JPana Hana repetycyą mieć należy; którego tak z funduszów u JPana Prota Potockiego złożonych, jako i wszelkich gdziekolwiek znajdujących się poszukiwać trzeba.

Do zrobienia w tym celu układów, oraz końcem windykacyi początkowego skryptu na złch 4.500.000 holenderskich czyli zmiany onego na sumę złch 797.000 holender., to jest taką, na jaką JP. Han obligi na mocy plenipotencyi wydał, wypada, iżby Najjaśniejsze Stany Komisyą Skarbową Koronną autoryzowały.

To ułatwiwszy; co dotyczy nawzajem należytości temuż skarbowi, zainformować się usiłując, najprzód co do długu dla skarbu koronnego od skarbu litewskiego, tego ułatwienie do egzaminu Komisyi Skarbowej litewskiej odłożyła.

Mając zaś doniesienie od Komisyi sobie uczynione, że oficyalistów dla dojścia ilości zalegającego w kraju przez Rosyą i Prusy zabranym podatku wysłała, lecz ci dzieła swego dotąd nie ukończyli; kontynuacyą tego zaleciła. - O czym zaś z egzaminu wiadomość powzięta być mogła, do dopomnienia się tego, JJWW Platera Podkanclerzego litewskiego i Klickiego posła warszawskiego, jako w deputacyi z ministrami dworów sąsiedzkich traktującej będących uprosiła - a to: o zwrot sum po duchowieństwie galicyjskim na dobrach w kordon zajętych lokowanych - o zwrot podatku na mieście Gdańsku za lat 7, a na mieście Toruniu za lat dwa zaległego - o zapłacenie podatku z dóbr Białocerkwi przez prawo zeszłego Sejmu po 30 od sta ustanowionego, a przez sancyt Konfederacyi Targowickiej po 10 tylko od sta płacić nakazanego wreszcie zaś do rezolucyi sejmowej zawieszonego, i z tego powodu nie zapłaconego.

A że długi Rzpltej w Holandyi zaciągnione, niemniej pensya Królewicom Polskim, do opłacenia z ogółu kraju w obszernych pod ów czas będącego granicach wynikały, a za zmniejszeniem onego, przez żaden sposób całkowitej wielości pozostawała reszta znieść nie jest w stanie; i to więc wyżej wspomnionym JWW. Deputowanym do porozumienia się, i traktowania z zabierającemi części kraju potencyami, czyli ich pełnomocnikami Deputacya poleciła.

To jest dzieło, które w uskutecznieniu wyroków prawa, przy krótkości czasu i zatrudnieniu osób do składu Deputacyi należących czynnością innych deputacyi, przynosiemy W.K.Mci i Sejmującym Stanom co do Skarbu Koronnego; nie pozostaje Deputacyi, jak z przypatrzenia się bliskiego czynności Komisyi osoby w niej pracujące względem ich polecić, i pilnego dozorowania niepodchlebne dać zaświadczenie wszystkim w ogólności; w szczególności zaś delegowanego do tłumaczenia skarbowych okoliczności mając Imć Pana Górskiego Chorążego Ciechanowskiego Komisarza Skarbowego, dopraszać się ma honor, aby tenże od czasu wzięcia w administracyą loteryi, do prezydowania przy cięgnieniu onej z grona komisarzy wyznaczony, przez sancitum Konf. Targowickiej przy tym urzędzie z wyznaczoną równą innym komisarzom skarbowym pensyą dożywotnie zachowany, równe Stanów Sejmujących względy w utwierdzeniu takowego sancitum mógł pozyskać, z umieszczeniem onegoż z tegoż względu w poczet komisarzy skarbowych; do czego Deputacya oddając projekt, kończy swoją relacyą - składa oraz tabelę sancytów Konf. Targowickiej, za któremi znaczne sumy ze skarbu opłacone zostały, a inne dotąd pozostają.

Kazimierz Konst. Hra. Plater Kanclerz W.X.Lit. Prezydujący

Feliks Grodzicki Poseł Wdztwa Krakowskiego prócz kategoryi ojca mego interesu tyczącej się, do której decyzyi nie należałem

Stanisław Ożarowski Poseł Wdztwa Sandomirskiego. Delegowany

Stanisław Klicki P. Z. W. Delegowany mpr.

Józef Młodzianowski Poseł Rożański Delegowany i protokół trzymający mpr.

Józef Nontwid Białłozor Poseł z Xtta Żmudz. Delegowany

Kazimierz Wygonowski Poseł Województwa Brzeskiego Litewsk. Delegowany.