Głos

Szymona Szydłowskiego

Posła płockiego

na sesyi sejmowej w Grodnie dnia 9 Septembra 1793 miany

Najjaśniejszy Królu, Panie Mój Miłościwy!

Prześwietne Sejmujące Rzpltej Stany!

Już też to dziewiąty raz, w przeciągu niespełna trzydziestu lat, przystępujemy do formy rządu. Już też po tylu rewolucyach i klęskach, powinienby się spodziewać w reszcie tej nieszczęśliwej krainy Polak, że go więcej odmieniać nie będzie. Już też na ostatek stękając jeszcze pod rozwalinami tronu, wojska, skarbu, porządku i sprawiedliwości, które nam ostatnia od szesnastu miesięcy powywracała rewolucya, przyszłoby do ostatniej wziąć się rozpaczy, gdyby nas jeszcze i ta dziewiąta rządu odmiana pogrążyła w przepaść.

Oto są przestrogi dla tych, co się przez intrygę rosyjską ubiegają do tej deputacyi rządowej. Oto są prawidła dla nas, którzy ją wybierać mamy.

Pamiętajcie, wołają na nas pozostali w domach bracia. Pamiętajcie na łzy nasze, już od pół wieku prawie nie osychające; których jeśli osuszyć zupełnie i trwale nie zechcecie, to nam zostawcie lepiej wybór pójść w niewolą z naszemi bracią, inaczej rozpacz nasza was, i nas w zemście pochłonie. Pamiętajcie na koniec, iż panowanie J.K.Mci nie będzie pewnie, i nie skończy się azaliż, nad tak nędznym i nikczemnym narodem, który wzruszycielów wewnętrznego pokoju, odstępnych od Króla i Ojczyzny, albo karać nie zechce, albo się obawiać może.

A zatem nim ten rząd będzie, nie mogę dopóty pozwolić na elekcyą deputacyi mającej go układać; dopóki nie będzie dołożono w Instrukcyi dla niej, żeby najpierwiej zatrudniła się wyjaśnieniem teraźniejszego stanu Rzeczypospolitej, od którego na dniu 21 przeszłego miesiąca podałem projekt. Jak bowiem godni ministrowie nasi, nalegali o zapłatę wojska, a potem się dopiero przekonali, iż trzeba go wprzód porachować; jak nakłonili Prześwietne Stany, żeby przestali na rewizyi od komendantów, a potem się pokazało z wyznaczonej do tego deputacyi, iż się bez lustracyi nie obejdzie, jak z nadzwyczajną naglili troskliwością sporządzenie etatu wojskowego i listy cywilnej, a potem sami wyznali w prawie zaonegdajszym, że tych etatów ukończyć niepodobna, bez ogólnego planu rządu; tak zapewne straciwszy znowu niemało czasu nad planem rządowym, przyszliby do nas z tą niewczesną uwagą, że go ukończyć nie mogą, dopóki nie poznają teraźniejszego stanu Rzpltej, a ten inaczej poznanym być nie może, tylko przez egzamin wszystkich dykasteryj.

I dlatego to, przed kilką tygodniami radziłbym zdać te egzamina na tę deputacyą, która wyznaczoną była na przejrzenie tabel wojska. Lecz gdy już teraz mamy decydowaną deputacyą do rządu najprzyzwoiciej onejże polecić jest ten egzamin, bo każda osobna egzaminująca deputacya musiałaby o wszystkim informować rządową, a tak była większa zwłóka.

Stosownie więc poprawiwszy mój projekt, dnia 21 zeszłego miesiąca podany, proszę o przeczytanie onego.