Głos

Franciszka Ksawerego z Błeszyna Błeszyńskiego

Posła Województwa Sandomirskiego

na Sesyi Sejmowej dnia 3 miesiąca lipca 1793 roku w Grodnie miany

Najjaśniejszy Królu, Panie Mój Miłościwy!

Najjaśniejsze Skonfederowane Rzpltej Stany!

Rozumiem, iż w Głosach moich w tej tu Izbie mianych, dostatecznie wytłumaczyłem sposób myślenia mego, rozumiem, iż przekonałem całą publiczność, że nie żaden interes partykularny, ale jedynie chęć służenia Ojczyźnie w okolicznościach tak krytycznych była mi powodem do podjęcia się funkcyi publicznej. Znam dobrze, iż w pośrzód przemocy i gwałtu z śmiałością i determinacyą bronić Ojczyznę swoją i ślady gwałtu zastawiać, jest to pełnić powinność cnotliwego obywatela i prawdziwego syna Ojczyzny, nie umiem zmieniać przekonania mego, chcę wiernie służyć mojej Ojczyźnie, nie mogę tam milczeć, gdzie wyraźną jej zgubę widzę.

Najjaśniejszy Królu! Najjaśniejsze Rzpltej Stany! Byłem zawsze i jestem przeciwko wyznaczeniu deputacyi czyli delegacyi, bo spodziewałem się i spodziewam, iż wyznaczenie takowe ciągnie za sobą niezawodny podział kraju naszego niezawodną cesyą najżyźniejszych i najpiękniejszych naszych prowincyj. Jeżeli mi kto powie, że deputacya będzie miała przepisaną sobie instrukcyą i określoną władzę, mam na to gotową odpowiedź, którą każdy znający obrót teraźniejszych okoliczności zaprzeczyć mi nie może, to jest: że deputacya łatwo sobie nadaną władzę wytłumaczyć i onęż przestąpić potrafi, zwłaszcza spodziewając się i do wytłumaczenia się przed nami, i do przymuszenia nas do ratyfikacyi, czyli aprobacyi w przemocy nas dokoła otaczającej skuteczne znaleźć sposoby. Nikt tedy wątpić nie może, że w wyznaczenie deputacyi czyli delegacyi wyraźna i niezawodna znajduje się zguba Ojczyzny. Niechaj każdy z nas myśli, jak mu się zdaje, ja idąc za własnym przekonaniem moim, już powtórnie w tej Izbie oświadczam się przed Bogiem, Królem i narodem, iż byłem przeciwny wyznaczeniu tej deputacyi, iż w tym wyznaczeniu upatrywałem wyraźną zgubę mojej Ojczyzny, oświadczam się jak najsolenniej, iż gdyby taki skutek, jakem wyraził z wyznaczenia deputacyi wyniknął, nie zawiodę zaufania współziomków moich, które we mnie położyli, nie zechcę w potomności hańby na siebie ściągać, do podpisania ratyfikacyi czyli aprobacyi podziału jakiejkolwiek części kraju naszego, nigdy ręki mojej nie ściągnę. Mam i mieć będę w żywej pamięci przysięgę tak solennie i dobrowolnie przystępując do Konfederacyi Targowickiej wykonaną, od której nikt mię nie ma prawa uwalniać.

Gdy zaś do rozpoczętej w tej tu izbie materyi, to jest projektu instrukcyi dla deputacyi do traktowania z JW Ambasadorem Dworu Petersburskiego projective żądanej, przez JWW. Pieczętarzów za wolą waszą jednomyślną, Najjaś. Stany, uformowanego, przymówić się w celu oddalenia tego, co by w nim dla Ojczyzny mojej szkodliwego być mogło, znam koniecznym obowiązkiem Posła, zatem lubo zawsze przeciwny wyznaczeniu deputacyi czyli delegacyi, zdanie jednak moje względem instrukcyi otwieram.

Najjaś. Królu! Najjaś. Stany! Podany projekt instrukcyi kilkokrotnym czytaniem jak najmocniej zgłębiać starałem się. Styl jego dyplomatyczny i ogólne wyrazy w mocną i sprawiedliwą wprowadzają mię obawę, nadzieja jednak, iż czynienia odmian w projekcie i podawanie dodatków każdemu z sejmujących dozwolone będzie, cokolwiek zaspakaja troskliwość moją. Już liczne na dniu onegdajszym i dzisiejszym światłych i szanownych Kolegów moich słyszane głosy dokładnie wyjaśniły potrzebne w projekcie odmiany, ja powtarzać ich refutować projektu nie widzę potrzeby w tym momencie, ażebym nadaremnie nie zabierał czasu, słyszany albowiem projekt instrukcyi przez JW. Czerniechowskiego podany, a dziś z deliberacyi wyszły, bardziej przypada do myśli moich, gdyż mocniej zabeśpiecza całość kraju naszego. Gdy tedy jeden z tych projektów, to jest albo JWW. Pieczętarzów, albo JW. Czerniechowskiego wzięty będzie do decyzyi, w ten czas poprawki podług przekonania mego potrzebne podać nie omieszkam. Żeby zaś w tej mierze spory w Izbie trwające, jak najprędzej ukończone były, zdaniem moim jest, ażeby dany został turnus na takową propozycyą. Czy projekt instrukcyi przez JWW Pieczętarzów uformowany, z poprawkami i dodatkami podać się przez sejmujących mianemi? Czyli też projekt instrukcyi przez JW. Czerniechowskiego podany, podobnież z poprawkami i dodatkami podać się mianemi, ma być wzięty do decyzji? Któren tedy z tych dwóch projektów przez większość głosów przyjęty zostanie do decyzyi, do tego każdemu z nas wolno będzie myśli swoje, poprawki i dodatki podawać. Spodziewam się, iż takowa propozycya jedynie i skutecznie potrafi zaspokoić spór w Izbie trwający.

Że zaś w tych obszernych projektach instrukcyj, wiele ważnych a wcale oddzielnych znajduję materyi, zatem i dla beśpieczeństwa Rzpltej, iżby każdy punkt tego projektu dokładnie był rozważany, i dla powagi praw naszych, iżby te egzekucyą swoją, osobliwie w tak ważnych okolicznościach odbierały, i dla uniknienia nadal nieprzyzwoitości, iżby pod jednym projektem kilka oddzielnych materyi nie przechodziło, ostrzegam sobie jak najmocniej, iżby takowy projekt, któren większością do decyzyi przyjęty będzie, nie inaczej, jak tylko stosownie do prawa 1768 roku, to jest categoriatim, był przez was, Najjaśniejsze Stany, decydowany. Niemniej ostrzegam sobie, ażeby oznaczenie liczby deputowanych i wybór osób do tej deputacji, przez was samych Najjaśniejsze Stany, pluralitate votorum zadecydowane zostały, trzeba albowiem wybrać nam takie osoby, którym byśmy w tak walnym interesie Rzpltej zaufanie nasze śmiało powierzyć mogli.

Kończąc Głos mój, podaję z powodów powyżej przeze mnie wymienionych propozycyą ad turnum i o przeczytanie jej JW. Marszałka sejmowego dopraszam się.