Sessya Szesnasta.

d. 25. Maja.

Według ordynaryinego zwyczaiu Xże Jmc Marszałek y dzis Sessyą zagaiaiący z doswiadczenia nauczony, ze dzis hesternus et

[198]

Magister hodiernus. Spodziewaiąc się po Przeswietnym Stanie Rycerskim, iż po wyznaczeniu Seymikow Relationis do zostaiących in Magno Numero Materyi accedere zechce, pytał się o zgodę, iezeli wszystkich zachodzi zupełne zezwolenie na przeczytanie Projektu względem Mostu na zawsze erigi maiącego podług affektacyi wczorayszey wygotowanego.

Naco gdy wszyscy z proźbą odezwali się przeczytał tenże Projekt JP. Sekretarz Seymowy z przydaniem niektorych Votis Jchmc Posłow Korresponduiących Klauzul na dniu wczorayszym wniesionych; Lecz gdy Jmc Pan Wilczewski Podkomorzy y Poseł Wiski, aby forum było dołozone sub quingentis Marcis na Jmc Pana Podskarbiego in casum więcey supra Constitutum na Exakcyą wyciągania instabat.

Zas Jmc P. Glinka Podkomorzy y Poseł Łomzynski, aby Summy dla Jmc P. Krakowskiego niewyznaczać, ponieważ przewoz iest Avulsum od Sttwa Warszawskiego, a Avulsa recuperaeri po-

[199]

winny, proponebat, super ad ditum est do tegosz przeczytanego Projektu, aby od Konia y Bydlęcia po groszy 3. Od Człeka pieszego, od Skopow y Wieprzow po groszu, nemine excepto, brano. Oprocz przeiezdzaiących na Seym Elekcyiny przed Niedziel 2. przed nimze, y wracaiących z niegoz do dwoch niedziel po nimże, od Statkow y Tratew Szlacheckich po Złł. 4. a Kupieckich po 8. płacono, et in casum renitentiae w wypłaceniu, lub depaktacyi nadto wybieraniu forum ad respondendum Sądu Grodźkiego Ziemskiego, lub potocznych Warszawskich cum rigore quingentarum Marcarum determinatur, Zas po Smierci teraznieyszey Przewozu Possessorki iako dla nikogo na rzeczony Przewoz Przywiley, tak do ustąpienia dla żyiących Consensus niepowinien dari.

Gdy zupełna zaszła zgoda, ad Mentem iey przeczytany Projekt tak od Xcia Jmci Prymasa, iako y od Xcia Jmci Marszałka podpisany został, przeczytano Addytament do Projektu Elekcyi Krola, do Ktorego gdy wielu przymawiało się Posłow iuż niektore

[200]

punkta przydaiących, iuż zawieraiące się w nim słowa odmieniaiących.

Jmc P. Wwda Podlaski głos zabrawszy, y nic sprawiedliwszego nadto, aby sama godność Prymasowska Nominowała Krola, osądziwszy, nie tylko względem teyże Nominacyi, lecz y w wszelkich Preeminencyi Prymasowskich nalezytoscią upewnienia domagał się, aby Jchmc XX. Biskupi tak iak y do Uniwersałow wydania porwać się zamyslaią, nietylko do tychze Uniwersałow, lecz y do naymnieyszych Powadze nalezących się rzeczy nie interessowali. Kiedy na Osobach Kary odniesc niemogą, aby Dobra Jch sequestrationi podpadały, proposuit, et in casum infirmitatis Xcia Jmci Prymasa mieysce Jego aby ten tylko Biskup zastępował, ktoremu Onże Sam według rozumienia swego pozwolic zechce.

Te wniesienie utwierdzało wielu Posłow przymawianiem się swoim, ieden tylko Jmc P. Mrokowski Poseł Czerski, ia-

[201]

ko wczoray sobie zamowił, o Turnum domawiał się, na co gdy Mu inni Posłowie reposuerunt, iż w tey Materyi oppositiones dla siebie nieznayduiący, iako Turnus nie iest potrzebny, tak oprzeczytanie poprawionego Projektu instabant. A kiedy niektore ieszcze słowa opuszczone im się bydź zdały, y dołozenie Jmc X.Biskupa Kujawskiego in casum infirmitatis za mniey potrzebnie bydź osądziłi, raz ieszcze poprawiony Projekt iest przeczytany de tenore sequenti.

A iezeliby się Kto taki w Koronie, lub WX. Litt. znalazł, Ktoby pretendenta Cudzoziemca na Tron Polski promowował y na utrzymanie Onegosz Pieniądze brał, abyłoby Mu to iawnie dowiedziono, tedy ex nunc pro hoste Patriae declaratur, y Substancya Jego fisco podpadać ma Salvis Summis Creditorum, et Juribus Uxoreis; Jako zas do JO. Xcia Jmci Prymasa iedynie nalezy Nominacya y Koronacya przyszłego Krola, tak zachowuiąc podług Konstytucyi 1736. innych Praw dawniey-

[202]

szych całosc Prerogatywy Jego tak względem Nominacyi y Koronacyi, iako tesz et aliorum officiorum słuzące na Uymę ich niedopusciemy, a gdyby Ktory kolwiek Jchmc XX. Arcy Biskupa Lwowskiego y innych Biskupow in volando in jus Primatiale nominowac, albo Koronowac Krola, czyli iakimkolwiek sposobem wdawać się y Uniwersały na publiczne iakie Ziazdy podpisywać y wydawać, albo Dystinkcyi osobliwie uzywania Baldachymu pretendować wazył się, na takiego rigor dawnych Praw y Konfederacyi dawnieyszych ponawiamy y sciągamy, a mianowicie Konfiskacyą Dobr Dziedzicznych y Sekwestracyą Prowentow z Dobr Duchownych przez zwierzchnosc przyzwoitą naznaczamy, a in Casum infirmitatis, strzez Boże, Xcia Jmci Prymasa, na ten czas pierwszy Biskup z Prowincyi Wielkopolskiey przytomny ma zastąpic mieysce Jego, nie inaczey iednak, tylko za wyraznym Xcia Jmci Prymasa oswiadczeniem. Niewprzod zaś tenze

[203]

Xże Jmc Prymas do prawnego ogłoszenia Krola przystąpi, aż się wprzod potrzykroć razy o zgodę Electorem Populum spyta. A obrany Krol wszystkie Prawa Wolnosci y Przywileie od Nayiasnieyszych Monarchow Koronie Polskiey, W. X. Litt. oraz przyłączonym y inkorporowanym do nichże Prowincyom, łaskawie nadane, tudziesz Pacta Conventa, ktore Mu podane y wzaiemnie umowione będą, nic Przysięgi przez Krolow Henryka, Zygmunta III. Władysława IV. Stefana, Jana Kazimierza, Michała, Jana III. Augusta II. y Augusta III. swiezo zeszłego wykonaney nieodmieniaiąc, poprzysięze, y to wszystko Konstytucyą approbować będzie.

Na takowy Projekt gdy generalna zaszła zgoda, y podpisanym został, zabrał głos Jmc P. Stadnicki Poseł Belzki wyrazaiąc w nimaby kiedy Jnteressa po częsci znaczney zakonkludowały się y Seymteż Konczy się, wolno

[204]

Mu było przymowic się, aby Jchmc ad Pacta Conventa delegowani Przysięgę taką, iaką zawsze czyniono, wypełnili.

Confirmavit to w głosie swoim Jmc Pan Kochanowski Kasztallan Czechowski, aby tasz Przysięga wykonana była rekomendował oraz Stanom Zgromadzonym nieiakiego JPana Staszenskiego Rotmistrza sprawiedliwą iakąś pretensyą maiącego.

Potych głosach nastąpiło czytanie Projektu Expensa wszystkich ktorekolwiek pod czas tego Bez Krolewia przypadać będą, aby Jchmc Podskarbowie utrius'q Gentis za assygnacyami przez Xcia Jmci Prymasa z przytomney Rady wydanemi ze Skarbu Rzpltey zastępowali, zalecaiącego, y przyiąc ie in Rationibus na przyszłym Seymie deklaruiącego.

Ten Proiekt powszechne znalazłszy zezwolenie, podpisanym został.

Przeczytany iest inny na zniesienie Exofficiorum in hancce sucum opisuiący,

[205]

że ponieważ Miasta są ozdobą Krolestwa a w Ruinach znayduiące się nieprzychodzą do reparacyi przez racyą Exofficiorum, zaczym Cięzar ten w Miastach: Krakowie, Lwowie, Warszawie, Lublinie,Radomiu, Piotrkowie, Poznaniu, Grodnie, Wilnie y Jnny chteraznieyszą Konfederacyą Stany Rzpltey znoszą, y Jch Possessye,Ulice, Grunta ab Exofficio zupełnie uwalniaią na Wszelkie publiczne Ziazdy, tym Warunkiem, aby Stancyi do naięcia na Funkcyach Zostaiący potrzebuiąc niedrozey ie płacili, iak podług proporcyi Taxy Domow po 15. od sta nieprzenosząc wyzey.

Przeczytany ten Projekt gdy pomiędzy iednemu zupełnie go approbuiącemi, a innemi totaliter reprobuiącemi, zaś trzecimy y Czwartemi względem innych Miast expresse nazwiskiem dołozenia przymawiaiącemi się wielkiego nabawił Posłow y Senat intantum rozmawiania się, iż wielu z mieysc swoich ruszyło, odłozonym iest, a na mieysce Jego przeczytanym został inny o Ważnosci Dekre-

[206]

tow y zapisow in hance sonantiam uformowany, iż w nim wszelkie Dekreta w Trybunałach, Grodach, Ziemstwach, y innych Subselliach od dnia Smierci Krolewskiey, aż do publikowania stanowienia Xcia Jmci Prymasa Jnterregnum ogłaszaiących Uniwersałow stanowiona wyiąwszy zaoczne y te, Ktore vim Legis sapiunt in pleno robore przez teraznieyszą Konfederacyą approbantur a w otwartych Xięgach wszelkie poczynione Zapisy, Relacye, Roboracye, Manifesta y inne cujus vis Nominis transakcye mocą Zgromadzonych Stanow confirmantur, gdzieby zas dotąd Księgi zawarte były, Uchwałą Seymu ninieyszego ut referantur, moc pozwala się.

Po przeczytanym tym Projekcie odezwał się Jmc P. Bystry Poseł Zakroczymski haec inferendo formalia: a o tym Manifescie co mowiemy ktoren iest swiezo w Grodzie Warszawskim przeciwko Nam Samym uczyniony.

Z Wwdztwa Poznanskiego skoro się Poseł

[207]

odezwał względem rozdwoionych Tamecznym y Kaliskim Wwdztwach Sądow Kapturowych o przyięcie Projektu dopraszaiąc się dał okazyą drugim Posłom do wyznania, że podobnesz Sądy y w innych, iako to Wołynskim, Brzeskim Kujaw., Jnowrocławskim, Bracławskim Wwdztwach oraz Prowincyi Litt. rownie podwoyne znayduią się.

Jmc P. Wwda Podlaski głosu uprosiwszy, wyraził, iż iako to iest dawnym przysłowiem utwierdzona, ze flere et manifestare cuiq liect, tak o Manifestach Warszawskich nic by niemowił, gdyby te przeciwko komu Jnnemu, a nie Rzpltey uczynione były; lecz ponieważ te przeciwko Skonfederowanym Stanom na zaszkodzenie Jm są umysnie zaniesione, przeto aby annihilowane et pro irritis oddalone zostały, sądził być za rzecz koniecznie potrzebną.

Jmc P. Piaskowski Poseł Wołynski iezeli Stta Warszawski po uczynionym in 1762. Ao coram Actis Metrices Regni, pod Ktoren czas był takze z wielo tu przytomnemi na funkcyi

[208]

Manifescie miał moc otwierać Grody y Akta Jego bez pozwolenia Rzpltey o rezolucyą wraz z Jmc P. Męcinskim Posłem Wielunskim instabat.

Jmc P. Gurowski Poseł Poznanski, że Stany poszły in Confederationem, Kassowania Manifestu Warszawskiego niezyczył.

Jmc P. Małachowski Poseł Łomzynski przytaczaiąc 1696. Roku przykład w Ktorym P. Ortynski rownie, iak się teraz stało uczynił był przeciwko Convocationis Seymowi Manifest, a przeciesz Rzpltanie skassowała go, wniosł, aby Manifestowi Warszawskiemu dać pokoy.

Z Wwdztwa Poznanskiego Poseł annihilowania Manifestu Warszawskiego iako w czasie dopiero zaczynaiącego się Seymu uczynionego niezycząc o skassowanie ad Acta Zakroczymensia przez Xcia Jmci Biskupa Krakowskiego bardziey instando, retulit, iż ten pressé przeciwko skonfederowaney iuż

[209]

Rzpltey uczynionym został.

Jmc P. Szydłowski Poseł Warszawski Jmc P. Wołynskiemu refutando, explikował, że Susceptant nie od Stty, lecz od Pisarza dependuie, niemozna było daley wyrozumiec, bo Jmc P. Wwda Podlaski o głos dla siebie dopominaiący się przeszkadzał Jmc P. Warszawskiemu y audyencyą na pretendowany głos ziednawszy sobie, tenże Jmc P.Wwda explikował się, iż nie z inszych racyi, szczegulnie tylko z tey okolicznosci, że przeczytanym Projektem kiedy też excepcyi wszystkie approbantur Manifesta, toć y Warszawskie pod tę Approbatę podpadać mogące, powszechnego Dobra miłoscią wzbudziły go do odezwania się, aby Przeswietnym Stanom uczynił w tey Mierze z obowiązku Sumienia pochodzącą Reflexyą podaiąc ią sub decisionem, iako znaiący się obowiązanym być Rzpltey, gotow iest zawsze pluralitatem Sequi.

[210]

Jmc P. Sosnowski Poseł Brzeski Kujaw. głos intuitu Projektu Comissionis do Zupp tak Krakowskich, iako tesz y Sandomirskich ieszcze na dniu wczorayszym zamowiony dzis zabrawszy względem soli Suchedniowey z Szamburskich Zupp na Wwdztwa nalezącey się pro enucleanda quantitate cytował Konstytucyą 1576. y inne, tudziesz, aby podwyzszona tasz sol więcey niebyła, izby Cenę Comissaryy raz na zawsze trwaiącą opisali y ustanowili dopominaiąc się in transgressores paenam in mille Marcarum statuendam proposuit, aby w zględem praemissorum uformowany Projekt przeczytanym został, dopraszał się.

Jakosz przeczytany iest Projekt Sekretarzowi Seymowemu oddany; a skoro czytanie Jego skonczyło się, odezwał się za raz z prozbą do Tey Materyi o głos Jmc P. Dobiecki Poseł Sandomirski, ktoren in Sensum Jmc P. Brzeskiego Kujawsgo idący względem Soli Suchodniowey na Powiaty, y Folwarki Wwdztwa Sandomirskiego seor-

[211]

sivé nalezącey Konstytucye 1601. 1623. et 1654. cytuiąc pro executione ich aby też od Wwdztwa przyięty był Projekt, dopraszałsię.

Jmc P. Kasztellan Poznanski większego nierozumieiąc nieporządku iako iedną Materyą rospocząwszy, do drugiey, trzeciey, Czwartey postępować, dziesięc zacząc, a iedney nieskonczyć prosił o decyzyą w zględem rozdwoionych sądow, aby wniesiony przez Jmc P. Poznanskiego Projekt pro informatione Rzpltey był przeczytany, a dla utrzymania sprawiedliwosci Xcia Jmci Biskupa Poznanskiego Prerogatywy, approbowanym został.

Jmc P. Stolnik Litt. Poseł Warszaw. Jmc P. Brzeskiemu Litt.contrarie odpowiedaiąc, że potrzebna iest Dekretow y Transakcyi wszelkich á die obitus Regis ad denunciationem Uniwersałami Jnterregni w Grodzkich, Ziemskich, y Trybunalskich Jurysdykcyach zaszłych approbacya, allegavit racyą, że przez omylne Niektorych Obywate-

[212]

low zdania o niewazność Jch pozachodziły Manifesta słowo tylko z tey approbacyi, Manifesta wyrzucic zycząc co się tyczę sprawiedliwego Jchmc PP. Poznanskich y Kaliskich ządania, aby Sądy podwoyone iedne w drugich Jurysdykcyą niewpadały, a tym Samym Sprawiedliwosci nieoddalały złączył zdanie z niemiż, aby względem tychze Projekt był przeczytany.

Jmc P. Dłuski Poseł z Jnfland Koronn. odezwawszy się, proposuit, aby Projekt przeczytany to w sobie zawierał wyrazenie, iż Susceptę Manifestow, a nie istność Jch, ktore zawsze w Sądzie exrationibus Juris cassari mogą approbuie.

Jmc P. Ostrowski Poseł Bracławski zniesienie Kancellaryi, ktore sobie w Wwdztwie prywatne poczynili domawiaiąc się aby też od Wwdztwa Jego Projekt był przyjęty dopraszał się.

Nastąpiło czytanie Projektu od Jch

[213]

mość PP. Poznanskich uformowanego, Ktoren Sądy Kapturowe z pierwszego od Xcia Jmci Biskupa Poznans'go zagaienia approbuiący, Sędziow z pod zagaienia Xcia Jmci Wwdy Poznanskiego kassuie y w Jurysdykcyi - ich zaszłe Dekreta y Processa annihiluie.

Po przeczytanym tym Projekcie Xiąże Jmc Prymas w głosie swoim, aby kiedy od Wwdztw Poznanskiego y Kaliskiego podany Proiekt znayduie swoią u Stanow Rzpltey akceptacyą, y inne tez Wwdztwa rozne Sądy maiące, podobne Projekta na dzien jutrzeyszy wygotowały, wyraziwszy, Sessyą solwować rekommendaował.