Dnia 9. 9bra 1793

Projekt JW. Ogińskiego Podskarbiego W.W.X.Lit.

Względem Prawa Zbytkowego

Wziąwszy przed się na pilną uwagę, iż z powodu licznych klęsk i doświadczonych nieszczęść, nigdy Rzplta nasza w większej nie znajdowała się potrzebie myślenia o swojej ekonomice wewnętrznej, ku zapobieżeniu powszechnemu zubożeniu, którym widzi się być zagrożoną; nadto zważywszy przerwę cyrkulacyi pieniężnej, niedostatek gotowizny i upadek bankierów, które nas przekonywają, iż bilans handlowy jest przeciwko nam oczywiście; Zaczym My Król wraz z Skonfederowanemi Rzpltej Sejmującemi Stanami, w celu zapobieżenia dalszej ruinie kraju i przywiedzenia do egzekucyi zbytkowego prawa stanowiemy: iż wraz po publikacyi niniejszego prawa, nikt jakiejkolwiek bądź kondycyi, płci i stanu, nie będzie mógł nosić i używać materyi bogatych, złotem lub srebrem tkanych pod karą 2.000 złł., wyjąwszy pasów, i to robionych w państwach naszych. Nadto nie wolno będzie odtąd nikomu dawać innej liberyi, jak z sukna krajowego, lub takiego, którego by łokieć nie był droższy nad 6 złłch; tym bardziej zaś u tejże liberyi lub u kapeluszów dawać galony srebrne i złote, pod podobnąż wyż wyrażoną za każdym przewinieniem naznaczyć się mającą karą. Również zakazujemy wszelkiego wprowadzenia klejnotów, koronek, gaz, haftów, jakichkolwiek powozów, porcelany, wyjąwszy filiżanek bez pozłoty, szkła angielskiego stołowego, wszelkiego gatunku luster i żyrandolów, bronzów, słowem wszystkich meblów zagranicznych, pod karą konfiskaty wszystkich tych towarów, z wolnością jednak sprowadzenia drzewa wszelkiego na stolarską robotę.

Oprócz Stanu Rycerskiego, wolno także będzie nosić szable i szpady osobom magistrat składającym, posiadającym urzędy, uprzywilejowanym od Nas Króla, równie jako i członkom Akademiów i Szkół Publicznych, tudzież palestrze; nadto osoby stanu miejskiego obojej płci, nie będą mogły nosić i używać futer drogich, jako to: sobolów, lisów czarnych, aksamitu, koronek i klejnotów, ani też jadać na srebrze (wyjąwszy sztućców do jedzenia i drobnych sreber), chociażby nawet te wszystkie artykuły od dawna były od nich nabyte, a to pod karą dwóch tysięcy grzywien, a w przypadku ponowienia przestępstwa, pod karą osobistego więzienia.

Szlachcic przestępny niniejszemu prawu, odpowiadać będzie w Komisyi Porządkowej, respective swych dóbr lub mieszkania, mieszczanin zaś w magistracie. - A lubo każdemu w takowym razie wolno być oskarżycielem (któremu za dowiedzeniem zarzutu, połowa będzie przysądzona win sądowych, druga zaś naznacza się na szpital) z tym wszystkich dla tym skuteczniejszego zapobieżenia bezkarności, komisye porządkowe i magistraty, wyznaczą jedną lub kilka osób dla szczególniejszego dopilnowania egzekucyi niniejszego prawa, których będzie obowiązkiem pociągać przestępnych do sądu, a w takowym razie, czwarta część winy pieniężnej dostanie się instygatorowi, trzy zaś części na szpital obrócone będą.

Nadto: ile razy będzie kto ukarany za przestępstwo niniejszemu prawu, sąd rozkaże swój dekret publikować, przez narodowe gazety.

Na koniec, gdy drożyzna nadzwyczajna towarów francuskich, równie jak i polityczne uwagi wskazują nam potrzebę przerwania wszelkiej komunikacyi z narodem w bezrządzie zanurzonym, i obłąkanym szkodliwemi dla społeczności maksymami, zaczym z tych dwóch powodów zakazujemy od 1 lutego roku następującego 1794 wprowadzania wszelkich towarów francuskich, równie jako i wszelkich trunków jakiegokolwiek bądź nazwiska przychodzącego z tego kraju, pod karą onych konfiskaty i zapłatą podwójnego waloru zakazanych towarów przez przestępnych temu prawu. Czego dozór Komisyom Skarbowym Obojga Narodów zalecamy, chcąc nieodzownie, ażeby strażnicy i wszelcy oficyaliści na cłach i komorach, przekonani o niedbalstwo w tej mierze, natychmiast utratą swoich miejsc karani byli, co się nie ma rozumieć o winach z Frankonii sprowadzanych, a niewłaściwie francuskiemi zwanych.

Z tym wszystkim zakaz przywozu towarów francuskich będzie mógł być podniesiony przez władzę wykonawczą wtedy, gdy spokojność i porządek przywrócone we Francyi dozwolą komunikacyi i związków z tym królestwem.

To prawo w niczym nie obowiązuje Nas Króla, tak jednak, iż excepcya od reguł onegoż, samej tylko jednej Naszej Osobie Królewskiej służyć może.