Głos trzynasty

Djonizego Mikorskiego

Posła księstwa mazowieckiego, ziemi wyszogrodzkiej

na sesyi dnia 19 sierpnia miany

Najjaśniejszy Królu, Panie Mój Miłościwy!

Najjaśniejsze Rzpltej Skonfederowanej Sejmujące Stany!

Nie mogę się stosowniej wypłacić z długu powinności obywatelskiej, i z tego czucia, którym serce powoduje, ani łączniejszego z zamiarami mojemi dostrzegać czasu, jak gdy w toczącej się materyi wojska o jego naczelnikach, o męstwie i cnocie wojska tegoż mówić przedsiębiorę.

A najprzód zna nie tylko prowincya litewska, ale wiadome są i prowincyom koronnym, dowody męstwa i waleczności w czasie Konfederacyi Barskiej, gorliwego za wiarę i wolność patryoty, a dziś hetmana W. Wielkiego Księstwa Lit. JW. Szymona Kossakowskiego, te w sercach Polaków gdy imię jego unieśmiertelniają, będą późniejszym pokoleniom do naśladowania podane. Duch obywatelski czuł żal niemały, iż gdy w raptownym powstawaniu Rzeczypospolitej, w powiększającym się jej wojsku, nie był szczęśliwy ten godny mąż zyskać dla siebie przyzwoitego placu, został przymuszony szukać za granicą chwały przyzwoitej rycerzom, a razem i ulepszenia losu swojego.

Powrócony teraz na łono Ojczyzny i współbraci, okazuje ten szanowny hetman, że płynie w żyłach jego krew szlachetna walecznych przodków, cierpi zaś równie z nami, iż przez zbieg smutnych okoliczności, być tak użytecznym nie może, jak chce i pragnie. Najjaś. Stany! Wyznaczona delegacya do egzaminowania wojska i kas onego, złożyła przez godnego kolegę JW. Młodzianowskiego, posła nurskiego, dzieła swojego opis. Nie mogę nie wyznać, jako wyznaczony do tej deputacyi, iż JW. hetman W.W.X.Lit. złożył raporta dokładnie, szczegóły nawet wszystkie wyświecające, JW. zaś regimentarz wojsk koronnych, dopiero 18 Junii po nierządnych hetmanach koronnych objąwszy zwierzchność, układem pracowitym i przykładnym podaje to, o czym tylko z raportów wiedzieć może, obydwa ci mężowie czyniąc zadość swej powinności, warci są podziękowania i te im z miejsca mego gdy oświadczam, mam honor W.K.Mci Pana mego Miłościwego i was Najjaśn. Stany upraszać na mocy dawniejszych moich ostrzeżeń i przymówień się, aby wyznaczona była pełnomocna od Stanów lustracya, tak do obrachowania kas wojskowych, jako i opisania istotnej liczby wojska, bo z raportów pobożnie tylko wszystkiemu wierzyć, ale dokładnie o niczym wiedzieć nie będziemy. - A teraz zwracam mowę o wojsku. N. Stany! Ten chyba waleczności, z życiem wraz z krwią ojców wziętych, w polskich nie postrzegał żołnierzach, komu ślepe przyrodzenie zawiązawszy oczy, zasłoną podłej intrygi, zmrużone mieć nakazało powieki. - Widziała Europa, widział świat cały, jak Polak odziany sukienką wojskowości, przeniósłszy stan syna w sługę, w sprawie Ojczyzny, w sprawie której sąd nieuprzedzonej zostawić należy potomności, pisał obronę krwią własną na ojczystej ziemi, odpierał niesłuszne najezdnika żądze tarczą piersi swoich, a wierny rozkazom zwierzchności, przełożył posłuszeństwo nakazom oddane, nad tę sławę, której opuszczeniem przymuszonym, pomnażał świat nieprzeżytą wielkość.

Mamy te dowody po wielu regimentach, brygadach i pułkach, szczególniej jednak powiedzieć mogę w pułku JW. Generała majora Karwickiego. Pułk ten zagrzany, widzianą w naczelniku swoim Ojczyzny miłością, walczył odważnie i śmiało, tłumił huk nieprzyjacielskiej broni, a widząc intrygę pokonywającą słuszność Rzpltej, wydarłszy się z rąk zagarnionych przyszedł oblewać łzami, ukochanej Ojczyzny rany, od których ją nie był mocen zasłonić. - Oby tym cnotliwym śmiałych i walecznych polskich rycerzy rotom przodkować mogli Chodkiewiczowie, Żółkiewscy albo dziś żyjący bohatyr Kościuszko! Ojczyzno kochana, mniej byś miała synów, bo oni miłością twoją powodowani, z siebie by samych nieprzebyte nieprzyjacielowi zrobili szańce, lecz całość granic twoich nie cierpiałaby uszczerbku, jaki na dniu onegdajszym haniebnie został zatwierdzony.

Takie więc żołnierza polskiego dzieła, unieśmiertelniając ich imiona, każą mi, Stany Najjaś., mówić za sobą, któremu nakazowi lepiej odpłacić się i wywiązać nie mogę, jak gdy was, N. Stany, prosić będę, aby ten projekt, który do laski podaję, jednomyślnością został przyjęty.