Sessyja Czwarta

d[nia] 11. maja

Za przybyciem dnia dzisiejszego do senatu tak Ichmciów senatorów, jako też rycerskiego stanu, Xżę Jmć Marszałek sejmowy dalszych obrad progress zagajając, wyraził w głosie swoim Najwyższemu Zastępów Panu nieskończone dzięki, że w czasie teraźniejszym skonfedrerowanej Rzpltej otwierając pole do zbierania[k. 25v.] z niegoż obfitych pożytków, chce, i wyciąga aby najprzód względem utrzymania poprzysiężonej Mu wiary s. katolickiej warunki zaradziwszy, o bezpieczeństwie też swoim tak skutecznie Ojczyzna pomysliła, aby zwiędły jej dawny splendor i okazałość upadające podniesione i ożywione zostały przykładem przodków, którzy w podobnym że, jak się teraz dzieje, znajdując się umysłów rozłączeniu, zostali dowodny sposób vinculo confederationis ratowania się.

Chwaląc chęci takowe że strony stanu rycerskiego ad commune bonum zmierzające Xżę Jmć Prymas doniósł całemu zgromadzeniu, jako włożoną na się przez stan rycerski względem warty marszałkowskiej obligacyją chętnym pełniąc sercem, gdy do Jmć P. Marszałka W. Kor[onnego] w tejże okoliczności wystawszy Jchmc PP. Potkańskiego podkomorzego sandomirskiego i Glinkę podkom[orzego] i posła łomżyń[skiego], odebrał rezolucyją już żądaniom niekorrespodnyjącą [k. 26] przecież na nadziei nie zupełnie osychającą, że Jmć P. Marszałek w prętkim czasie względem pomienionej warty przywrócenia lub nie, determinować się nie mogący, zostawił ją dobie ad deliberandum za dwadzieścia cztery godzin dopiero dostatecznie et directé responsurus. Nie zaniedbał tenże Xżę Jmć Prymas i w tym punkcie czujności swojej gdy niniejsze bezkrólewie, tym większą sentymentów sprzyjających dobrą harmonią ubezpieczyć żądającym, im pilniej z pierwszeństwa swego o powszechne dobro starający się statecznie, nie rekwirowany, własnym tylko rozróżnionych do jednosci złączenia pragnieniem pobudzony wysyłał na dniu wczorajszym do Jmć P. Hetmana W. K. Ichmc PP inowrocławskiego i przemyskiego ksztellanów, aby ci imieniem jegoż tegoż wojsk wodza przez remonstracyje żywych skutków do wrócenia się ad continuanda cum confoederatis consilia nakłonili.

Jmć P. Glinka podkomorzy i poseł łom[k. 26v.]żynski po skończonym Xcia Prymasa głosie odezwał się, aby, kiedy Jmć P. Marszałek W. Kor[onny] żądaniu samego Xcia Jmci Prymasa czynić zadość nie raczy względem tej milicyji, która pieniędzmi Rz[ecz]pltej żyjąca et subsistens, nie dla niego, lecz dla tejże Rz[ecz]pltej ustanowioną jest wygody, postępek ten krzywdę Rz[ecz]pltej przynoszący na dniu wczorajszym w izbie poselskiej dość obszernie ad sensibilitatem wyeksplikowany przez prześwietny senat stanu rycerskiego starszych braci, został decydowanym.

Jmć P. Chotkiewicz poseł żmudzki w zabranym głosie swoim illationem JP. łomżymskiego fortiter wspierając, nie tylko względem chorągwi marszałkowskiej Jmć P. Marszałkowi W. K. quo ad internam, ale też et intuitu generalnej nad wojskami koronnemi komendy Jmć Panu Hetmanowi WK. quo ad externam securitatem nieodwłocznym ordynansów wydaniem odebrania, tak u prześwietnego senatu jako też i stanu rycerskiego [k. 27] dopominał się wnosząc lepsze być jednego urażenie, anizeli całą Rz[ecz]pltą zostawić bez żadnej powagi przeciwko tym samym, którzy jej obowiązani ać si derelinquentes officia sua assurgunt in contra dominum.

Powtórnie odezwał się Jmć P. poseł łomżyński do prześwietnego senatu lucemq[ue] regesq[ue] et regna ferentem żądając po nim ferventissimé, aby okoliczność warty marszałkowskiej sub decisionem podana nieodwłocznie mimo wszystkich innych materyji rezolwowaną została cum impositione rigoris na rotmistrza chorągwi casu quo wypadłej á statibus decyzyji w czymkolwiek miałby contravenire.

Jmć P. Jezierski poseł lubelski replikując na wniesione głosy, o podobnyż ordynans do wojska koronnego, aby był od senatu i koła rycerskiego wydany, intulit, że i tak vulnera przez roz[d]wojone sentymenta vix są sanabilia, a zatym jeszcze aby do niego od senatu i koła rycerskiego nastąpiła delegacyja, instabat.

Jmć P. Piaskowski poseł wołyński reposuit, że sejmu konfederacyjinego convocationis ta jest [k. 27v.] natura, iż każdej propozycyji pluralitas ma swoję preferencyją, a zatym kiedy cały senat i wszyscy posłowie zgadzają się, więc ordynansu wydania do wojska dopraszał się.

Jmć P. Łuszczewski poseł sochaczewski przymawiając się do tego, wyrażał konstytucyją 1696 Liberum Veto et internam et externam securitatem ostrzegając.

Jmć P. Bukowski poseł sanocki przywodząc podobieństwo, iż wszczepiony wraz z grzechem zwyczaj dotąd gorzkie wydaje frukta, zalecał ferventissimé, aby sądy exorbitantiarum reassumowane były, z czego żadna liberi veto i wolności nie nastąpi derogacyja.

Jmć P. Jeliński poseł mozyrski upraszał całej izby, aby raz jeszcze do Jmć P. Marszałka W. K. była o przywrócenie warty rekwizycyja.

Jmć P. Kraszewski poseł inowrocławski przenikając izby intencyje, że do nieodwłocznego wydania ordynansu zmierza, referebat zasługi wielkie w Ojczyźnie Jmć P. Hetmana[k. 28] WK., które mu takowej krzywdy czynić nie zdało się, ale raczej jeszcze od izby deputować posłów, radził.

Odezwało się w tym punkcie wielu Ichmć posłów reprimendo tę illacyją, a nie chcąc się wdawać w inne materyje, ordynans do Jmć P. Rotmistrza chorągwi JWJP. Marszałka dać obligowali pod wielkim rygorem.

Xżę Jmć Czartoryski w[oje]w[o]da ruski wprzód ordynans, aby był dany, a potym o karę in casu inobedientiae i exekwowania onejże, obmysliły się media.

Jmć P. Nieszczycki inferendo, że regiment gwardyji pieszej koron[nej] ad custodiam corporis regis i zwykłej jemu assistencyji jest naznaczony, zaczym tak gwałtownej o warcie marszałkowskiej, propozycyji do skutku nie przyprowadzać, prosił.

JX. Szeptycki biskup płocki nad śmiercią królewską żale oświadczywszy, panowanie jego pobożne remonstrował izbie, chociaż zaś jednak żadną wojną panowanie jego zachmatłane nie było, przecież jednak jakie przez [k. 28v.] dyspozycyje ministerii saxonici były nieszczęsliwości, te że są wszystkim wiadome, wspominać ich nie chciał. Przymawiał się fervidé o wydanie ordynansów tak wojsku koronnemu, jako i do warty marszałkowskiej, a przypominając jaka przeszłych domu sasskiego była elekcyja królów, tę konstitucyją eliminare radził, która opiewa, że na ten czas żadnego zdolnego do korony nie było patryjoty, co za wielką sobie hańbę mając, radził enixé, aby elekcyja rodowitego Polaka najdalej in Augusto nastąpiła przez posłów, nie przez pospolite ruszenie; bo tak województwom z miejszą expensą będzie.

Wielu bardzo Ichmciów posłów do sentymentu JX. biskupa płockiego przypisało się i że elekcyją przyszłego króla Polaka instrukcyjami i przysięgami mają sobie obwarowaną, oswiadczali się.

Jmć P. Sosnowski poseł brzeski w zabranym głosie swoim nad śmiercią króla żal wyraziwszy, o ordynansu wydanie instabat czując to sobie za wielką urazę, że sługa jeden [k. 29] Rzplitej skrypta jakieś niezwyczajne i deliberacyje do 24 godzin od stanów Rzpltej wymaga.

Jmć P. Gurowski poseł poznański exprimendo, że niebiezpieczeństwa zawczasu nie odwrócić, jest go bardziej nachilić, a tak do Ichmciów kollegów przed sobą mówiących zdania się przypisując, o nieodwłoczny ordynans urgebat, do czego Ichmc PP. łomżyńscy, płoccy, wołyńscy, i inni fervidé przymawiali się z tym ressentymentem: Usque quo servi dominabuntur nobis? instando o nieodwłoczne ordynansu wydanie.

Xżę Jmć Prymas pytając się izby czy jest zgoda na pisanie ordynansu warcie marszałkowskiej; gdy usłyszał jednostajne o tym naleganie, pisać ordynans nakazał, który potym był czytany przez JP. Ogrodzkiego sekretarza sejmowego, i rękami JOO. Xiążąt Prymasa i marszałka sejmowego podpisany.

Jmć P. Gozdzki w[oje]w[o]da podlaski jeszcze do tej propozycyji przymawiał się aby baczność na tę chorągiew dana była od gwardyji pieszej [k. 29v.] koronnej.

Jmć P. Wielopolski poseł krakowski koniuszy koron identidem instabat aby JP. rotmistrz chorągwi marszałkowskiej pod komendę laski wielkiej JW JP. Marszałka W. Litew[skiego] poszedł i jurament przed nim wiernosci wykonał, a dla gruntowniejszego tej chorągwi opatrzenia, o podobnyż Xciu Jmci w[oje]w[o]dzie ruskiemu nalegał ordynans, co wszyscy Jchmc posłowie aprobowali, i tymże samym sposobem Xżę Jmć w[oje]w[o]da ruski odebrał.

Gdy się zaspokoiła okoliczność względem milicyji marszałkowskie[j] i fortiter proponowana, jak Jmć P. Gurowski poseł w[oje]w[ó]dztwa poznańs[kie]go dopominał się u Xcia Jmci Prymasa i prześwietnego senatu o rezolwowanie wniesionej przez Jmć P. Żmudzkiego względem generalnej wojsk koronnych komendy materyji, tak dopominał się aby intuitu uważenia, i rozważenia tej propozycyji, która w pierwszym być może podana punkcie, objaśnienie nastąpiło.

Jmć P. Wilczewski podkomorzy i poseł [k. 30] wizki względem generalnej wojsk koronnych komendy materyji bardzo delikatnej sądząc być potrzebę czasu do myślenia nieco obszerniejszego na tym samym wniesieniu życzył, o solwowanie sessyji z uwiadomieniem tego oprócz kommendy, nad czym etiam innym deliberare obveniet.

Gdy do solwowania sessyji przystąpienie conabatur, Jmć P. stolnik litew[ski] poseł warszawski odezwał się, aby dla odebrania w tym informacyji, w czym na dzień jutrzejszy incumbet rozmyślenie, nastąpiła relacyja Ichmciów do Jmć P. Krakowskiego Hetmana W. K. delegowanych co za skutek otrzymali wystania swego.

Co Xżę Jmć Prymas sądząc na dniu dzisiejszym non esse de tempore, że na dniu jutrzejszym circa turnum w głosach swoich Jchmc PP. wysłani kasztelanowie gestam sui provinciam zupełnie opowiedzą, deklarówał.

Lecz o uczynienie relacyji gdy za JP. war[k. 31v.]szawskim wielu odezwało się posłów, Xżę Jmć Prymas recommisit, aby też upominanie się Ichmciów delegowani ad implendo, przynajmniej krótko referant executorum munerum relationem. A zatym dany jest głos najprzód Jmć Panu inowrocławskiemu kasztelanowi, któren post expressum super mortem regis dolorem przystąpiuszy[s] do uwiadomienia wykonanego poselstwa swego, retulit izbie, że na remonstracyje jego że wszech okoliczności usilne Jmć P. krakowski mniej się zdając być nakłaniającym, ani od recessu podpisanego manifestu, ani od przedsięwziętych myśli odstąpić oświadczył się.

Jmć P. kasztelan przemyski z JP. kasztelanem inowrocławskim kollegujący approbando relationem jegoż, to tylko seperaddidit, iż jak oni ad status confederatos JPana Hetmana zapraszali, tak tenże tychże równie in partem sui animował.

Po zakończonej takowej relacyji Xżę Jmć Prymas parcendo tempori gdy solwował [k. 32]sessyją, wszyscy z miejsc swoich ruszyli się, lecz gdy za odebraniem ordynansu JP. Fournier rotmistrz chorągwi węgierskiej nieodwłocznie stawił się. W. X. Lit. i stanu rycerskiego marszałkowie na miejsca ruszanych się zapraszając, by przysięga jego super fidelitatem słuchana była, intimarunt, jakoż wypełnił przysięgę, i tym sposobem wszyscy z senatu rozeszli się.