Sessyja

Trzydziesta Piąta

d[ie] 20. Iunii

Gdy Ichmć PP. krakowscy od usilności przydania ich w[oje]w[ó]dztwu dwóch posłów, tudzież intuitu koronacyji futuri regnantis aby się koniecznie w Krakowie odprawiła, zupełnie odstąpili, i do powszechnego żądania, aby pro hac sola vice w Warszawie odprawiła się, a w nadgrodę jej w pierwszej Rzepltej potrzebie sejm extraordynaryjny tamże złożonym [k. 293] był za jak najprętszym zrujnowanego zamku wyreperowaniem przychilili się, po zagajeniu dzisiejszej sessyji czytany jest projekt względem sprawiedliwości dla prowincyji lit[ewskiej] ułożony, bezpieczeństwo sejmikom warujący, podsędków znoszący, a sędziów ziemskich aby każde w[oje]w[ó]dztwo czyli powiat po dwóch sobie pluralitate votorum obierało, z tym ostrzeżeniem, iż gdyby podsędek ad praesens żyjącym znajdował się, tenże sam na sędztwo konfirmowanym, i drugi mu przybranym został, przepisujący; na sejmiki aby z kupami nie zjeżdżane, in locum consiliorum w pancerzach i zbrojnych kaftanach przy strzelbie nie przybywano, zakazujący: prawa dawne aby co dwa roki zaraz pierwsze post Michaelis w roku następującym 1765 zaczynając, okazywania niezawodnie po wojew[ó]dztwach działy się, i zjeżdżającej się na nie szlachty przez marszałka lub chorążego powiatu regestr pisany, w[oje]w[o]dzie lub kasztela[k. 293v.]nowi oddawany, zaś przez tychże ad acta publica z podpisem podawany został, reassumujący; proces aby skrócony i poprawiony był cum relatione na sejm coronationis, komissarzów do korrektury ex senatu et ordine equestri wyznaczający; kaptury aby do nich sub interregno więcej sędziów nad 15 w każdym powiecie nie obierano, zaś pisarz ziemski aby pióro trzymał, opisujący.

Po skończeniu czytania takowego projektu Jmć P. w[oje]w[o]da pomorski, aby okazywanie ad normam prowincyji lit[ewskiej] etiam po koronnych odprawiało się w[oje]w[ó]dztwach, reassumptionem praw dawnych podanym eo nomine, projektem dopominał się.

Jmć P. kasztelan kaliski aby intuitu okazywania przez poznań[skie] i kaliskie w[oje]w[ó]dztwa uchwalone w Srzedzie laudum approbowane zostało subiunxit desiderium swoich województw wielkopolskich.

Jmć P. Lasocki poseł gostyński nie unikając ziemią swoją od tegoż okazywania, o to tylko ins[k. 294]tabat, aby zaraz po sejmikach terminum praescriptum miało dla siebie.

Gdy wielu o czytanie konstytucyji, zaś niektórych o głosy słyszeć się dały jedne drugim dopominania, Xżę Jmć Prymas allegando, że po projekcie sprawiedliwości, który nie mógł być negowanym dla prowincyji litewskiej, inne według danego á constatibus słowa nie powinny by znajdować miejsca, jako żądał na dniu wczorajszym aby konstytucyje bez czytania podpisanemi zostały, tak gdy temu dziś in conserentiis wielu sprzeciwiło się, i stanęło conclusum, aby tytuły tychże konstytucyji czytane były, exquirebat sesnsum statuum, jeżeli jest zgoda do tegoż końca przystąpić.

Zas Jmć P. Kossowski poseł brzeski kujaw[ski] aby zaniedbane po w[oje]w[ó]dztwach generały tak do istoty swojej przywróconemi zostały, jak wychodzącemi na przedsejmowe poselskie sejmiki uniwersałami zawsze recomendantur, eksplikował potrzebę przywiedzenia tego do skutku, [k. 294v.] iż kiedy też generały po w[oje]w[ó]dztwach zachowane były, sejmy pewniej i prędzej konkludowałyby w materyjach pierwej na generale u w[ojewó]dztw roztrząśnionych, et in omnes casus rezolwowanych. Jak prędko zaś też g[ene]rały zaniedbanemi zostały, zaraz sejmy trudniej postępować zaczęły, i na prowincyjalne sessyje rozdzielać się sposób wiele czasu zabierający wynalazły, częstokroć bez konkluzyji sejmu.

Potym głosie gdy się uciszyło, zaczął Jmć P. sekretarz sejmowy czytać konstytucyji same tylko tytuły, lecz gdy dalej o całych konsytitucyji czytanie dopraszano się, zaś 12 godzina już była wcale wybiła, sessyja zalimitowana jest na drugą godzinę po obiedzie.

Po południu gdy wszyscy convenerunt do senatu Jmć P. sekretarz sejmowy zaczął czytać konstytucyją o bezpieczeństwie wewnętrznym konferencyje z postronnych dworów ministrami nakazującą. A tu głos czytania Xżę Jmć Prymas przerwawszym doniósł zgromadzonym stanom, iż rewers ministrów na tytuł Kró[k. 295]la Jmci Pruskiego stanom danego, ratyfikacyja jest solenniter od samegoż ich monarchy podpisana, et recentissimé przesłana.

Gdy przeto o przeczytanie jej instabant, przeczytana edocuit, iż 12 Junii 1764 w Berlinie król Jmć Pruski własną ręką podpisujący się wiadomo Rzepltej czyni, że declarationem, neagnitio Tituli Regis Prussiae sit damno Reipublicae a ministris suis 20 Maii in praesenti anno (która de verbo ad verbum indicit) subscriptam ratam et gratam habens inviolabiliter servare et tenere verbo regio spondet.

Czytana jest dalej konstytucyja o porządku sejmowania, której Jmć P. kasztelan wileński primum intuitum chwaląc, głębsze contenta naganiał, że na wotowanie marszałka etia[m] ci kreski dawać mogą, którzy źle obrani in praesentia arbitrów, nie mieliby activitatem, a będą ją mieli, kiedy taż marszałka sejmowego elekcyja semotis arbitris iniungitur.

Na co Xżę Jmć Prymas respondendo, że kiedy podpisane konstytucyje nowym znowu pod[k. 295v.]padać będą kwestyjom, to drugi sejm trzeba będzie zaczynać, prosił Jmć P. kasztelana, aby nie raczył dalszego trudnić czytania.

A przeto wzięto do czytania consilium oeconomicum vim commissionis habens, do którego Xżę Jmć Prymas 4 senatorów jako to Ichmć PP. płockiego i inowrocławskiego w[oje]w[o]dów.

Zaś ze stanu rycerskiego Xżę Jmć Marszałek Ichmć PP. Wielopolskiego starostę lanckorońskiego krakowskiego, Xcia Jmci st[r]ażnika koron[nego] sandomirs[kie]go, Rzewuskiego pisarza koron[nego] i Dzieduszyckiego podkomorzego halickich, Hryniewieckiego miecznika latyczewskiego podolskiego, Piaskowskiego wojskiego włodzimirskiego wołyńsk[ie]go, Kossowskiego brzeskiego kujaws[kie]go, Trzebickiego inowrocławskiego, Szymanowskiego wyszogrodzkiego, Małachowskiego s[taros]tę piotrkowskiego sieradzkiego, Chądzyńskiego rożańskiego po 6 z każdej prowincyji rachując.

Po wyznaczeniu tych komissarzów chciał [k. 296] Jmć Pan sekretarz sejmowy czytać cło generalne, lecz że o dalsze komissyji skarbowej czytanie dopominający się nie pozwolili, zaczym kontynuowana jest konstytucyja komissyji, w której gdy przyszło do tych wyrażeniow, iż taż komissyja regenta i pisarza skarbowych postanowić ma ludzi zdolnych, odezwał się Jmć Pan Kuczyński poseł mielnicki aby dołożono szlachtę polską, allegando, iż pod imieniem szlachcica etiam Niemców miescić po funkcyjach ordynaryjnie trafia się.

A kiedy Xżę Jmć Marszałek przeczył temu, dając racyją iż projekt podpisany zamienił się w konstytucyją corrigi teraz nie mogącą, tenże Jmć P. Kuczynski poseł mielnicki o głos instando, gdy mu Xżę Jmć Marszałek gniewając się dać nie chciał, intulit interlocutorié: że Jmć P. sekretarz sejmowy mógł mieć projekt inaczej ułożony i napisany, a inaczej w konstytucyją zamieniając go opuścił, iż regent i pisarze powinni być [k. 296v.] szlachta polska osiadła i katolicy. Na co Xżę Jmć Marszałek z ferworem reposuit, iż sekretarz przysiężę jako tak do konstytucyji wypisał, jako był projekt podpisany, zaś Jmć P. Mielnicki tyle o illacyji swojej przyjęcie serio instabat, iż musiano dołożyć w konstytucyji, że szlachtę polską osiadłą i katolików ustanowi komissyja za regenta i pisarza skarbowych.

Gdy się ta lukta zakończyła, zaczęto czytać cło generalne, do którego Jmć P. Glinka łomżyński skoro zaczął się przymawiać aby quantitas od łasztu zboża do Gdańska płynącego dołonona[s] była z decyzyji stanów wypadająca, a nie z mollifikacyji komissyji skarbowej solvi mająca, za wyniesieniem się jegoż nie zyskać contra oppositiones niemogącego z senatu do stancyji, Jmci Panu w[oje]w[o]dzie pomorskiemu do tejże okoliczności zabrać głos pretendującemu Jmć X. biskup płocki negować zacząwszy gdy uwiedziony passyją słowami dotkliwemi reposuit Jmć P. w[oje]w[o]dzie, przyszło [k. 297] po między temiż senatorami ad tantam animositatem, że się wszczęła długa dysputa, i o sąd na Jmci X. biskupa płockiego od posłów mazowieckich i płockich dopraszanie się ruszyło wszystkich z miejsc swoich, tak dalece, iż ledwie Jmć P. w[oje]w[o]da pomorski za staraniem Książąt Ichmciów Prymasa, biskupa poznańs[kie]go, w[oje]w[o]dy ruskiego, Kanclerza W[ielkiego] Lit[ewskiego] i innych przeproszony od pomienionego Jmci X. biskupa płockiego pozwolił na dalsze konstytucyji czytanie, a w konstytucyji cła generalnego to dołożono, iż statki szlacheckie do Gdańska z zbożem płynące po 2 złote, a więcej nic nie mają płacić od łasztu.

Gdy następowało czytanie kwarty sprawiedliwej, Xżę Jmć Prymas rekomendował stanom Rzepltej Jmci P[an]a Gadomskiego podkomorzego sochaczewskiego do Berlina z denuncyjacyją śmierci królewskiej jeżdżącego, et eo intuitu czytany był projekt in pactis conventis warować mający, aby futurus regnans ra[k. 297v.]czył być pamiętnym na zasługi pomienionego Jmci P. podkomorzego. Kiedy zaś nie wszystkim się to podobało, aby król przyszły miał sobie przepisane osoby, którym by mimo innych łaski swoje świadczył, Jmć P. Jezierski poseł lubelski odezwawszy się, Jmć Pana Zapolskiego pisarza najwyższego skarbu koron[ne]go zalecał, aby też i on ze skarbu Rzepltej mógł co profitować jako jemuż służący.

Po kwarcie sprawiedliwej nastąpiło pogłówne żydowskie, zaś po pogłównym komissyja wojskowa czyli consilium bellicu vim commissionis habens, do którego Xżę Jmć Prymas z senatu Xcia Jmci w[oje]w[o]dę ruskiego, Jmć P. w[oje]w[o]dę podlaskiego, Ichmć PP. poznańskiego i kalis[kie]go kasztelanów, zaś ex ordine equestri Xżę Marszałek Ichmć PP. Wielopolskiego koniuszego koron[n]ego krakowskiego, Branickiego s[taros]tę halickiego, Potockiego s[taros]tę glinańskiego halickich, Bukowskiego stolnika sanockiego ruskiego, Poniatowskiego pod[k. 298]komorzego kor[onnego], Głogowskiego s[taros]tę krynieckiego bełzkich, Rydzyńskiego stolnika poznańskiego, kaliskiego Męcińskiego s[taros]tę wieluńskiego z tejże ziemi, Dzierzbickiego łęczyckiego, Męcińskiego sieradzkiego, Skarbka brzeskiego kujaws[kie]go, Lasockiego s[taros]tę gostyńskiego posłów nominaverunt.

Po tej nominacyji kontynuowano dalsze konstytucyje jako to skassowanie komissyji radomskiej o mennicy i monecie skassowanie dekretu trybunalskiego lubelskiego względem assessorskich sądów. Jurisdykcyji marszałkowskiej warunek, deputacyją ad pacta conventa ubezpieczenie obrad, osób w nie wchodzących, ubezpieczenie miast, i Księstwo Inflanckie.

A potych gdy Xżę Jmć Marszałek odezwał się aby sfatygowanego Jmci P. sekretarza sejmowego mógł kto w dalszym czytaniu wyręczyć, za zezwoleniem stanów Jmć P. Nowicki sekretarz Xcia Jmci w[oje]w[o]dy ruskiego wziąwszy konstytucyją względem akceleracyji sprawiedli[k. 298v.]wości o trybunałach napisaną, gdy ją zaczął czytać, kontinuował bez kontradykcyji do potej, póki nie przyszło do pisarzów, lecz skoro wszedł na ten punkt, że pisarze z każdych w[oje]w[ó]dztw zjeżdżać mają na pisanie dekretów w[oje]w[ó]dztw swoich salvo moderno Terrestri Siradiensi Notaric[s], Ichmć PP. Rasciszewski płocki, i Kossowski podlaski, a przy nich i inni posłowie żwawie okrzyknęli, aby takowa salva przed tym niedopuszczona i świeżo w konstytucyją wprowadzona wymazaną została; i gdy o to wszczęta lukta dalsze czytanie zatamowała, a i wieczór też wcale zbliżał się, solwowana jest sessyja ob imminentiam Festi S[anctissi]mi Corporis [Chris]ti, na dzień piątkowy scilicet na dzień 22. Junii.