tekst oryginalny
tekst modernizowany


Die 23. Junyy

Na dniu dzisieyszym gdy się podpisy Stanu Rycerskiego na Konstytucye skonczyły, przeczytana iest Konfederacya Związek sobie przeciwko wszelkim przeciwnosciom zawieraiąca, Ktorey Marszałkiem gdy Xiąże Jmc Wwda Ruski okrzyknięty został, wykonał przysięgę przez Xcia Jmci Prymasa dyktowaną, a po niey gdy się uter'q Ordo, tudzież Arbitri na kilku Stolikach podpisywali, pozegnanie nayprzod od Xcia Jmci Prymasa, a potym od Xcia Jmci Marszałka nastąpiło, y tak Seym Siedm Niedziel blisko trwaiący zakonczył się.

Roku 1764.

Dnia 23. Czerwca.

Actum in Curia Regia Varsavien. sub tempus moderni Jnterregni Fra secunda post Dcam Misericordae proxima Ao Dni Millesimo Septingen tesimo Sexagesimo Zvarto.

Ad officium et Acta praesen. Castren. Capitt. Varsowien. personaliter veniens Jllris Mcus Andreas Mokronowski Capitt. Janovien. ad Comitia Convocationis ex Palatinatu Podlachiae Terra Bielscensi electus Nuncius Manifestaonem polonico idiomaté scriptam, Manu propria subscriptam Tenonis Seguentis: My Senatorowie Duchowni y Swieccy Koron. y W. X. Litt. ziechawszy się na Seym Convocationis Uniwersałem JO. Xcia Jmci Prymasa na Dzien Siodmy Maja naznaczony manifestuiemy się y uskarzamy przed Bogiem y Swiatem całym, y przed całą Rzepltą y przed wszyskiemy Nayiaś. Potencyami o to, Jż zastalismy nie tylko nasze, ale y wszystkich Narodow Prawa zgwałcone przez Woyska Ros-

[574]

syiskie iuż pod Samę Warszawę przed Samym Seymem sciągnione, a dzis do Samey Warszawy z Armatami wprowadzone, a podług Prawa y zwyczaiow nietylko Polskiego y Litto., ale y wszystkich Narodow pod Woyskiem y potęgą obcą żadne, osobliwie Naywalnieysze Obrady odprawiac y expedyować zabraniaiącego Seymu Nam nieodpuszczaiąc. Jako zas Senatorowie dawniey przytomni napisali y podpisali Listę do Sprzyiaiących Nam Nayiasn. Potencyi zaląc się na wtargnienie Woysk Rossyiskich, tak y My Zal Nasz Sprawiedliwie publiczny oswiadczamy. A Lubo nieomylney iestesmy nadziei ze cała Europa Zapatrzywszy się na ucisk Wolnego Narodu, y wzgardę Praw y Wolnosci Naszych nie zamknie czuwaiącego oka, y nie ublizy Nam Srzodkow do ratowania Oyczyzny naszey, a toli dla pokazania całemu swiatu, y tey miłey wraz z Namy przycisnioney Oyczyznie niewinność naszę z iedney strony, a drugiey chęci y ochotę do ratowania y wydzwignienia z ostatniego niebespieczen-

[575]

stwa Praw zdeptanych y wolnosci iuż prawie w niewolę przemienionych, Manifestuiemy się nay przod przed całą Oyczyzną, iakośmy tu Moskwy niesprowadzili, ani o przysłanie oney nieprosili, ani za przyiscie oney dziękowali, Protestuiemy się y przed wszystkiemi tak pogranicznemi, iako y sprzyiaiącemi Nam Nayiaś. Potencyami, nawet y przed Samąż Nayias. Jmperatorową Jeymcią Rossyiską, iakosmy Jey zadney niedali przyczyny wtargnienia w Kray Nasz Woyskiem Swoim, oswiadczaiąc się przed Bogiem, Ktoremu skrytosci Serc ludzkich są wiadome, iż nieinszy iest cel mysli naszych, tylko ratowac wolnosc y Oyczynę, y przy niey tak, iako przy Wierze S. Katolickiey chwalebnym przykładem Przodkow Naszych Fortuny, Maiętnosci, a na ostatek Krew y Zycia Nasze poddać in holocaustum. A ze dochodzą nas pewne y niezawodne wiadomosci od JOO. JWW. Senatorow, Dignitarzow y Urzędnikow, oraz y innych zacnych Obywa-

[576]

telow W. X. Litt., iż do pewnych w pomienionym W. Xięstwie Litt. spisanych Oyczyznie niebespiecznych, a Starozytnych Jmieniom y zasłuzonym Osobom urazliwych Woysko Rossyiskie tam się pod ten czas znayduiące gwałtownie Brocią naszę Schlachtę, do podpisania przymuszało y przynaglało, przeto przeciw temu gwałtowi y przymuszaniu, iako y innym na roznych mieyscach podobnym Manifestuiemy się, tudzież y przeciwko Memoryałom Rossyiskim, mianowicie dnia 4. Maja JO. Xciu Jmci Prymasowi podanym, a Woysko Komputowe Kor. w nic się nie wdaiące niewinnie y mimo wszelką sprawiedliwość opisuiącym osławiaiącym Manifestuiemy się. A ze oraz z przyczyny tychze Woysk Rossyiskich niedoszedł Generał Pruski w Grudziądzu, a zatym Posłow Pruskich na termin Seymu ninieyszego spodziewać się niemozemy, zapraszamy tych Jchmciow, Ktorzy tu przyiadą, azeby, iako są

[577]

nierozdzielnym ciałem wraz z całą Oyczyzną, byli myslą y Sentimentami wraz z Namy złączeni, czego się tym pewniey spodziewamy, im pewnieysi iesteśmy, że czuią Jchmc bezprawie y Krzywdy, ktore Jm się w Grudziądzu stały. Ktory to Manifest Rękami własnemi podpisuiemy zostawuiąc sobie moc y wolność w dalszym czasie poprawienia, umnieyszenia, przyczynienia, y odmienienia teraznieyszego Manifestu. Datt. w Warszawie d. 7.Maji 1764 to Ao.

Adam Krasinski B. K. mp. Jan Branicki KK. H. W. K. mp. Wacław Rzewuski W. K. H. P. Kor. Antoni z Prussow Jablonowski W. P. Karol Xże Radziwiłł WW. Jgnacy Twardowski WK. A. Dąbski WK. H. Potocki WK. I. z Tęczyna Ossolinski WW. Antoni Lubomirski WL. I. z Pruss Jablonowski NI. GZ. NP. a Mączynski W. F. Bielinski Marszałek WK. Jerzy Mniszech M. N. K. J. Xiąże Sanguszko M. Nad. WX. Litt.

[578]

Tadeusz Lipski Kas. Lęczycki. Adam Brzostowski KP. mp. I Zboinski KP. mp. Stefan Kunicki Ch. mp. Jan Nowosielski KC. Jozef Głębocki KK. Jozef z Lubranca Dąbski KK mp. My Posłowie Wwdztw Ziem y Powiatow Korony P. y W. X. Litt. zapatruiąc się na gorliwość Starszych Braci Naszych w utrzymaniu Wolnosci y Swobod Szacownieyszych u Nas nad zycie Nasze, ten Manifest wraz z Starszemi Bracią Naszemi podpisuiemy: Adam Łodzia Poninski PW PK Kor. Stta Bo. Kasper Łodzia z Zwonowa Rogalinski NOS. Posel WP. Andrzey Niegolewski CP. Pu P. mp. Jozef Micielski SK Pu P. mp. Franciszek Drogosław Skorzewski GLS. RD. RCH. Pu. P. mp. S. Gartynski WPPu P. N. Jgnacy Pac PWX. Lit PWW. Jan Morskiewicz PWW. IP. tegoż Wwdztwa JH. Kozbork Łącki PBK WKP. mp. I. z Trzeczna Turno SKP. WK. mp. Jan Lipski MISW. K. P. WK. mp. Sułkowski PWK. Stanislaw Łuba P. WK. Felix Szoldr-

[579]

ski PWK. Jgnacy Potocki P. z IH. Stanisław Dąbski WBK. Jan Głębocki KKPW. B. Kujaw. Jozef z Lubienia Niemoiewski KB. P. W. Jgn. Teodor Wysocki SK y GK. PW. Ludwik Mokrowski Straznik Pol. Kor. P. Pierwszy Ziemi Dobrzyn. JH. Rzewuski P. Litt. P. Z C. I. Szymon Olszanski SW. y PW Wol. Stan Aksak PZ PP. WW. Jan A. Hrabia Tarnowski PWW. JH. Felikx Bersza Drzewicki PWW. JKH. Baltazar Podhorski PWW. Jo Potocki PWP. Seweryn Rzewuski GM WRP. WP. Stanisław Darowski PZ y PP. Michał Xawier Sapieha Krayczy WX. Lit. PP. S. Hilari Felix Trzaska SZL. z teyże Ziemi PZX M. Piotr JH Gozdawa Godlewski PZGL. ZX M. z ZŁ. obrany Poseł. Eustachius Potocki GA WXLitt. LGUS. P. y Mar. Konsz. W. Lubelski. Antoni Wyżga S. G. PWN. IX. Radziwił PNM. Xże Radziwił PP. O. JH. Sapieha PWCZ. Franciszek Buczynski P. y PP. O. Stanisław Ferdynand Rzewuski HW. WX.

[580]

Litt. PP. W. Andreas Mokronowski S y Poseł Ziem. Bielskiey. Ja. Leduchowski. Jg. Malczewski, RKKPWB. I. L. Czeczel Cz. PWB. Jgnacy Bogatka PWB. Franciszek z Grochowa Grocholski PIPWB. Jgnacy Myszka Chołaniewski PWB. JH. Sadluski P. z P. G. in parata Copia porrexit.

[581]

Actum in Curia Regia Varsovien. sub tempus moderni Jnterregni Fra 2varta post Dcam Misericordiae proximo Ao Dni Mille simo Septingentesimo Sexagesimo 2varto.

Ad Officium Acta'q praesen. Castren. Capitt. Varsawien. personaliter veniens Jllris M'cus Adamus Małachowski Jncisor Regni Eidem Officio et ejus Actis Manifestaonem polonico idiomate scriptam, manu sui subscriptam Tenoris talis: Wymiar zaszczytu Kazdego Narodu tym iest okazalszy, lustrownieyszy, kiedy obfite Praw y Ustaw zaszczepy na powszechne Obywatelow wykwitaią uszczęsliwienie, a utrzymanie ich staie się pomnazaiącym onego wigorem. Niemasz Prawa, niemasz ustanowienia bardziey funduiącego się na Prawie Naywyższey Wszechmocnosci, nad Prawo Polskie,

[582]

Kiedy wszystkie Kroki Patryotow tak są Konstytucyami ograniczone, że Nikt bez Noty przed Bogiem y Swiatem przestąpic Granic iego niemoże. Padła na dniu onegdayszym nieprzeyrzana, a boday potomnym Wiekom niezostaiąca fatalna Klęska, Ktora wyrwała z obrębu swego naydelikatnieysze wolnosci Ustawy, kiedy JW Jmc Kossowski Stta Sieradzki z Wwdztwa tego Poseł wychowany na Łonie tey Wolnoscią zyiącey Matki Syn, znaiąc Prawa obszerne o bespieczenstwie Mieysca Obrad, maiąc tyle Ustaw o wolnym głosie, znaiąc wyraźne Ustanowienia tylko Konstytucyami y Konfederacyami reassumowane o wprowadzeniu Woysk Zagranicznych, będąc wiadomy, iż zadna Sprawność Obrad być niemoże, gdzie Prawo zwykłego niema Kursu. Wiedząc na ostatek Ustawy y Zwyczay, że starey Laski Marszałek daie początek Seymowania, a przecie nieuwazaiąc na ostatnie Ozdoby Swobod Narodu na-

[583]

chulania, y widząc te Praw y Ustaw Kuznię Nadwornym y Zagranicznym Zołnierzom zewsząd opasaną, y połną blasku dobytego oręza przez Ludzi Nadwornych w Samey Jzbie Poselskiey na Braci y Krew Synow Oyczystych, Maiąc widoczny Manifest od zgromadzonego na Mieyscu Obrad Senatu, y rownie do wspolney Rady wybranych y wysłanych z posrzodka p

o zostałych w Domach Braci Posłow uczyniony, Widząc Scisnioną ostatnim uciskiem Wolność przez gwałtowne Jzby Poselskiey roznym Oręzem otoczenie, widząc zatamowaną w Jzbie całey Sprawność Obrad od rownych sobie Posłow JWJPana Lubelskiego, JWJP. Podlaskiego, JWJP. Jnflandskiego y Jnnych będąc Sam widocznym Swiadkiem iakie na Spr

awiedliwe circa liberum Veto, y przy wolnosciach tychże Jchmc PP. Posłow obstawanie powstały tumul-

[584]

ty, y niepraktykowane od początku Rzepltey niebespieczenstwa, z ktorego salwować się nieprzyszło by było inaczey, gdyby była zacnych Posłow powolność niewyprowadziła przez poszrodek dobytego Oręza, podniosł in passivitata Laskę, do Ktorey Go zadne nieprzywiązywało Prawo, gdyz to podług Ustaw Koronnych przez maiącego Schodzic Marszałka za powszechnym Jzby zezwoleniem podniesiona byc powinna, y bieg Seymowania otwierać zwykła, a tym sposobem nietylko zgwałcone wyrazne Prawo, ale też zacmione; Oyczyzny Swobody y Kardynalne Wolnosci Prawa skrzywdzone. Zaczym aby takowe Actus powszechnemu Prawu y zrzenicy wolności nie stały się skazem y sladem bezprawia, a oraz ostatnią zgubą, tudzież ostrzegaiąc tym y przyszłym czasom całość Prawa y Prerogatywy tey Jzby Marszalkom służącey, przeciwko temuz JW. Jmci P. Kossowskiemu Staroscie Sieradzkiemu y tegoż Woiewdztwa Posłowi w zruszenie tey Ustawy Koron. manifestuię się y protestuią salwę umnieyszenie,

[586]

przyczynienia, lub w inszą zamnienienia formę Manifestu ninieyszego zupełnie sobie zostawuiąc. Datt. w Warszawie Dnia 9. Maja Roku Panskiego 1764.

Małachowski KK. S. K.

PP. JK. W. in parata Copia porrexit.

Actum coram Actis Capturalibus Zacrocimensibus Teria Sexta post Dcam Misericordiae Proxima A'o Dni Millesiomo Septingentesimo Sexagesimo 2varto.

Ad Judicum Actaq' praesen. Capturalia Zacrocimen. veniens personaliter 9 Uris Magfius Mathias Soltyk Castellanus Varsavien. suo, et Jllustrissimoru Reverd Ssimor, ac 9 Uris Mfici inferiues specifivati nomine evd

[587]

corrum Officio seu Judicio et ejus Actis Manifestaonem polonico idiomate scriptam, nomine infrascriptorum idq' praevia de non suscepta contra Judicium Capturale Varsaviense ad Actu Sua, suscepit in tenore tali: My niżey podpisani Senatorowie Duchowni y Swieccy na Seym Convocationis w ninieyszym bezKrolewiu przed Aktami wylewamy z iak naywiększą gorskością żale nasze, Ktore nie tylko całą Europę, ale y cały Swiat, Cały Narod Ludzki do Kompassyi nad Namy wzruszyć są wystarczaiące w tey naywięcey Krytyczney Oyczyzny Situacyi trzymaiąc się Prawa przyrodzonego, rozumu, y Prawa Narodow Oswiecenia, Ktore przepisuie azeby w nieszczęsciach Rzepltey Kazdy chcący się ratować to czynił, co podług Boga, Prawa y Sumienia do skutecznego ratunku sądzi być nayprzyzwoitszego. Bylisny u Nas Samych przekonani, iż w Stanie neu-

[588]

tralnosci do zadney się strony niewiązący zostaiąc, moglismy w Staraniu się o ziednoczenie poroznionych umysłow w przygaszeniu żarzących się animozyi, y w tamowaniu wynurzonych na Prawa Kardynalne Zamachow nayuzytecznieysi stać się do słuzenia strapioney w tych uciskach Oyczyznie iako y Bogu Ktory na wszystko patrzy, et Publico, Ktore o wszystkim wiedzieć zwykło. Wiadome są Kroki nasze, odkryte usiłowania, Ktoremi w kilkotygodniowym czasie Seym poprzedzaiący zmierzalismy do tego celu, zbawienie Rzepltey obiecuiącego; Ale gdy oświadczamy ze Starania Nasze z tak Swiętey pobudki łożone zadnego wieodbieraią skutku, owszem przykład od pierwiastkow Rzepltey niesłychany przeciwko Serca Oyczyzny powstaie, gdy w porze Obradom Seymowym naznaczoney nie tylko okolica, Przedmiescia, y Ulice Miast Warszawy ledwie nie do Samych Progow Swiętnic Obrad Zagra-

[589]

nicznym Woyskiem iako do boiu y potyczki we wszystko przygotowanym osiadłe, ale nad to Sam Zamek wewnątrz y zewnątrz Sama Jzba Poselska y Senat mieysca te Nayiasnieysze naywiększą wolnoscią od Przodkow y Praw Naszych zaszczycone wielkiemi Kupami Zolnierzy Nadwornych otoczone y napełnione, oraz dobyciem oręza dwokrotnych na Posłow dobrze obranych przy Prawach y Wolnosci obstawaiących zniewazone zostały. Niegodzi Nam się iuż iako Oyczyznę Kochaiącym nate Iey rany, na te Wolnosci y Praw uszczerbki okiem indifferencyi patrzyć, ktora tylko mieysce miała poty, poki Kraju naygruntownieysze Ustawy zdeptane skutkiem samym nie były, na ktore to przed całym Swiatem y Narodem ludzkim Kleynot wolnosci za naydroższy zawsze szanuiącym uskarzaiąc się ninieyszym Manifestem naszym iak naysolennieyszym, przychylaiącsię oraz do Manifestu suo Actu Feria 2varta post

[590]

Dcam Misericordiae Ao currenti przez Jasnie Oswieconych, Jasnie Wielmoznych Posłow przed Aktami ninieyszemi uczynionego. Poznaiemy to w prawdzie dobrze iak słabe siły Nasze, gdy Sprawiedliwość bez assystencyi Boskiey przeciwko gwałtom y mocy broniona być miała, ale dzieła tego Naywyzszego calego Swiata Iednowladcy, Ktoremi Ramie Swey Wszechmocnosci od wiekow uwielbia, bardzo Nas iasno upewniaią, iak wielkim y potęznym On iest Sprawiedliwosci Obroncą, w Nim ufność cała y nadzieia Nasza, jego iest Boskie Prawo Kochać Oyczyznę, bronic wolnosci y Praw Narodowych, przez Jego Dobrodzieystwa zyskanych, Więc ta Jego wszechmocney Ręki Sprawa będzie dać pomoc Oyczyzny Synom, fortuny, Krew, y Zycie dla zachowania całosci y Swobod iey łozyć gotowym. Ktorzy to Manifest Nasz

[591]

zachowuiąc sobie wolność w dalszym go czasię poprawienia, umnieyszenia, przyczynienia y odmienienia Rękami własnemi podpisuiemy. Działo się w Warszawie Dniu 10. Maja Roku 1764. Kajetan Soltyk Biskup Krakow. Xże Siewierski mp X. Jozef Załuski Biskup Küowski Czerniechowski Amicus Personarum inimicus modi agendi mp. Adam Krasinski Biskup Kamieniecki, Maciey Soltyk Kasztellan Warszawski. mp.



Copyright 1998 by Biblioteka Kórnicka PAN and Centrum Elektronicznych Tekstów Humanistycznych